Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

daarnaast lokale overheden, belangenorganisaties en adviesorganen niet
onbelangrijke invloed uitoefenen. Deze uitkomst sluit aan bij de denkbeelden
van het pluralisme: verschillende en wisselende actoren bepalen welke besluiten
worden genomen en daarmee welk beleid wordt gevoerd.
Er bestaan verschillende manieren om macht of invloed te meten. Leo Huberts
schreef daar een boek over. Eerder hielden zich hiermee al auteurs als bij
voorbeeld Bert Felling, Geert Braam, Van Goor, Frans Stokman, Koos Letterie,
Jacco Berveling bezig. Methoden zijn bijvoorbeeld: de positie- en de
reputatiemethode. Peters heeft het onderzoek aangezet van een politiekwetenschappelijk
perspectief en wel meer concreet op grond van een
actorbenadering. Besluitvorming wordt hierin gezien als het gevolg van een
gevecht tussen verschillende actores die eigen belangen nastreven. Om de
invloed van die belangen te doorgronden maakt Klaartje Peters gebruik van de
intensieve procesanalyse. Haar promotor Leo Huberts heeft die methode
ontwikkeld op basis van de decision method van Robert Dahl en de proces-effect
methode van Braam. Klaartje Peters reconstrueert op basis van
documentenonderzoek, archiefonderzoek en tientallen interviews de
belangrijkste beslissingen op elk beleidsterrein. De invloed van de betrokken
actores is vastgesteld door de aanvankelijke standpunten te vergelijken met de
uiteindelijke besluiten.
Na de vraag hoe macht (of invloed) verdeeld is over actores is de vraag welke
omstandigheden bijdroegen of actoren invloedrijk zijn. De categorie blijken
ministers een aanzienlijke maar geen allesoverheersende invloed te hebben.
Vooral als het om financiële zaken gaat komen de belangen van andere
ministers in het geding en hebben collega-bewindslieden dus wat te zeggen. De
parlementaire invloed ligt vooral bij de Tweede-Kamerfracties van de
regeringspartijen. De regeringspartijen hebben vanzelfsprekend veel invloed
tijdens een kabinetsformatie. Toch zijn nog ministers noch parlementaire
fracties van een regeringscoalitie het meest invloedrijk. Ambtenaren komen in
het onderzoek uiteindelijk naar voren als een zeer invloedrijke actor, zeg maar
de meest invloedrijke, vooral op het beleidsterrein van het landelijk gebied. De
ambtenaren macht komt bij de totstandkoming van het ‘Structuurschema Groene
Ruimte’ duidelijk naar voren. Strijd tussen ambtelijke groepen (bureaupolitiek)
zorgt ervoor dat andere actores buiten de deur gehouden wordt. Hier hebben
we dus een eerste belangrijke omstandigheid die bijdraagt aan de sterkte van de
positie van een categorie. Ambtenaren funderen hun macht natuurlijk ook op
specifieke deskundigheid en doordat bij een planologische kernbeslissing het
parlement pas na inspraak- en consultatierondes aan bod komt, als er weinig
meer te beslissen valt.
Wat vermag een analyse van macht nog meer aan het licht te brengen dan de
ingenomen standpunten van actores, welke invloedspogingen ze ondernomen
hebben, hoe de effecten daarvan worden vastgesteld en op grond van welke
machtsbronnen de effecten tot stand komen. Peters laat het er echter bij zitten
als het om een systematische beschouwing van de machtsbronnen gaat, hoewel
39