Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

Eisen zijn bijvoorbeeld door actiegroepen te kanaliseren maar ook via de
partijpolitieke en electorale lijn. Verkiezingen gaan ten dele over de vraag welke
problemen met voorrang opgelost moeten worden. Het gaat op nationaal niveau
om de belangrijkste onderwerpen van politiek Den Haag. Deze onderwerpen
verschuiven in de loop de jaren (Van Deth en Vis, 1994).
Op 4 oktober 1997 is de Nederlandse kiezers gevraagd om aan te geven welke
problemen bij voorrang door de regering aangepakt moesten worden. Het was
een betrekkelijk rustige periode waarin geen opmerkelijke politieke uitspraken
waren gedaan. Het debat over de Miljoenennota was achter de rug. De
tevredenheid in het land met het poldermodel en het paarse kabinet was groot,
hoewel hier en daar wel het verwijt viel: het kabinet schuift keuzen over de
infrastructuur in de 21ste eeuw door naar een volgende regeerperiode en het
kabinet is een Randstad-kabinet. Het CDA had de lijst met nieuwe kandidaten
voor de Tweede Kamerverkiezingen in 1998 bekend gemaakt. Onder andere de
Kamerleden Mateman en Lansink moesten plaats maken voor nieuwe gezichten.
Voor intellectuelen bleek op de lijst weinig plaats, zoals in kringen van de
Tilburgse universiteit werd gemord; de eerste hoogleraar bleek Balkenende. De
familie Gümüs was zojuist uit het land naar Turkije vertrokken omdat het geen
verblijfsvergunning kreeg.
Alle kiezers samen noemden als belangrijkste ‘issues’: criminaliteit (55 procent),
gezondheidszorg (45 procent), werkloosheid (36 procent), sociale zekerheid (31
procent), de neergang van waarden (28 procent). Hierover wordt verschillend
gedacht naar gelang de herkomst van kiezers. Een leesvoorbeeld bij de tabel: van
alle stemmers op de PvdA vindt 51 procent dat criminaliteit met voorrang
behandeld moet worden.
Tabel: Belangrijkste onderwerpen voor politiek Den Haag volgens Nederlandse
stemgerechtigden, 4 oktober 1997 (De Volkskrant)
item
PvdA- CDA- VVD- D66- Gr.Links- SP- alle
stemmers stemmers stemmers stemmers stemmers stemmers kiezers
criminaliteit 51% 58% 69% 51% 39% 32% 55%
gezondheidszorg 52% 50% 35% 47% 52% 53% 45%
werkloosheid 38% 41% 33% 36% 30% 34% 36%
sociale zekerheid 37% 29% 22% 40% 38% 55% 31%
neergang waarden 26% 31% 30% 34% 25% 31% 28%
gearc.: opvallend %
Uit de tabel blijkt dat criminaliteit een item is dat bij voorrang behandeld moet
worden volgens zowel grote groepen VVD-stemmers als bij PvdA- , D66- en
CDA-stemmers. Criminaliteitsbestrijding is van oudsher al een VVD-item en dat
blijkt ook door de stemmers op de VVD herkend te worden. Veel minder
stemmers op GroenLinks en de SP vinden criminaliteit een probleem dat met
voorrang behandeld moet worden.
Het CDA-item van aandacht voor neergang van waarden, eerder vertolkd door
Van Agt (‘ethisch reveil’) en Hirsch Ballin, is herkenbaar bij CDA-stemmers: 31
36