Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

aantal potentiële leden op den duur terugloopt. De andere bonden hebben juist
groeipotentie. ‘Wingebieden’, dus gebieden waar veel leden voor de FNV te
werven zijn, zijn de detailhandel, het personenvervoer, de zakelijke en facilitaire
dienstverlening.
- Macht. Vakbonden hebben macht doordat ze de handelingsalternatieven van
een cluster actores kunnen inperken: de werkgevers. Die macht heeft een basis.
Bij de vakbeweging kunnen we denken aan de macht van het getal. Naar wie
namens velen spreekt, wordt eerder geluisterd dan wie alleen voor zichzelf
spreekt, uitzonderingen daargelaten. Vakbonden etaleren bij tijd en wijle ook
kennismacht. De analyse van ontwikkelingen verschaft namelijk inzichten die te
gebruiken zijn onderhandelingen over cao’s.
Van vakbonden is intussen veel meer bekend. Een van de studieterreinen is hoe
vakbonden een mobilisatiecampagne voeren (Klandermans, 1983; Van Empel,
1986; van Leerdam, Lulofs e.a., 1964). Ambtenaren kunnen ook lid zijn van een
vakbond. Voor cijfers zie Van der Meer en Roborgh, 1993.
8 Politieke stromingen en partijen als politiekactieve groeperingen
In Nederland bestaan verschillende politieke stromingen, die zich organiseerden
in politieke partijen. Ze hanteren verschillende normatieve uitgangspunten.
Sommige stromingen zijn ouder, want ze bestonden al ver voor 1945, andere zijn
van recenter oorsprong. Tot de oude stromingen behoren het liberalisme en het
socialisme, tot de recentere de groene. Het liberalisme wordt in Nederland
vertegenwoordigd door de VVD, het socialisme door de PvdA, de vrijzinnige
democratie door D66, de christen-democratie door het CDA, de ultra-christendemocratie
door GPV, SGP en RPF, en de groene stroming hoofdzakelijke door
GroenLinks.
De liberalen benadrukken de vrijheid en democratie, de socialisten de gelijkheid,
de christen-democraten de rechtvaardigheid, de vrijzinnig-democraten de
politiek-democratische vernieuwing, de groenen de duurzaamheid. De meeste
stromingen benadrukken wel een waarde maar verenigen ook meerdere andere
waarden. Zijn er meer stromingen? In internationaal perspectief valt onder meer
te wijzen op het communalisme, een stroming die het vasthouden aan en hestel
waarden en normen benadrukt (zie Bovens e.a., 1998). Op het communalisme is
gereflecteerd binnen de VVD en het CDA. Het anarchisme heeft momenteel
vrijwel geen betekenis.
Hoogerwerf (1995) stelt dat als gekeken wordt naar de praktijk van openbaar
bestuur, met name het functioneren van regeringen na 1945, blijkt dat regeren
betekent koorddansen tussen polaire waarden, zoals vrijheid en gelijkheid. Dan
eens wordt de ene waarde meer benadrukt, dan de andere. Hoogerwerf meende
dat het accent in de periode 1985-195 wel erg op liberaal marktdenken heeft
gelegen waardoor waarden als gelijkheid terug gedrongen zijn.
30