Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

vakbonden toegekende politieke invloed op belangrijke beslissingen in
Nederland daalde sterk, terwijl de gewenste invloed is toegenomen (SCP, 1994:
580).
c Massale betogingen lijken ‘ouderwets’. Ze komen weinig voor in de jaren
negentig. De vakbonden zoeken naar nieuwe vormen om invloed uit te oefenen,
zoals de participatie in ondernemingsraden.
d Het voortbestaan van vakbonden is recent wel ter discussie gekomen. Zie de
volgende passage: ‘De vakbeweging weet maar weinig vrouwen en jongeren
voor het lidmaatschap te interesseren en de stijging van het opleidingsniveau
van de beroepsbevolking is niet of nauwelijks in het ledenbestand terug te
vinden. Als er geen essentiële veranderingen plaatsvinden zal de Industriebond
FNV dan ook binnen een jaar of tien als machtsfactor in de Nederlandse
arbeidsverhoudingen zijn verdwenen. In het Amsterdamse hoofdkwartier van de
bond is men realistisch genoegd voor die constatering. Maar is de leiding ook
inventief genoeg om de dreiging te bezweren?’ Einde citaat. Aldus het weekblad
Intermediair midden 1986. Wat gebeurde sindsdien? Er kwamen
fusiebesprekingen op gang. De werknemers hergroeperen zich. Dat deden ze
eerder al, bijvoorbeeld door de fusie van de industriebonden NVV en NKV. In
1998 ontstaat een nieuwe vakbond, de FNV Bondgenoten. Vakbondsbestuurders
zien hierin de stap naar een eenheidsvakcentrale. De bond lijkt een tegenwicht te
bieden tegenover fuserende concerns en werkgeversorganisaties.
e De belangen in de verschillende maatschappelijke sectoren zijn heterogener
geworden. In ondernemingsraden kan daarmee door
vakbondsvertegenwoordigers rekening gehouden worden.
f Het aantal rechtszaken waarbij de rechtskundige dienst van vakbonden wordt
ingeschakeld neemt toe. Bij de FNV bleek dit in 1997. Het gaat vooral om
procedures over uitkeringen. In het eerste halfjaar van 1997 hebben 8400
bondsleden via de Rechtskundige Dienst FNV een rechtszaak aangespannen.
Over een jaar zal het gaan om om en nabij 17000 gevallen. De toename in het
aantal procedures over sociale zekerheid is grotendeels een gevolg van de Wet
Boetes, die in augustus 1996 van kracht werd. Die verplicht werknemers om zich
bij ontslag te verzetten, anders dreigt korting op de uitkering. De FNV-bonden
financieren de Rechtskundige Dienst. Per aangebrachte zaak financiert elke bond
een kwart van de kosten. De rest wordt gezamenlijk gefinancierd. Hierdoor
subsidiëren bonden die weinig of geen zaken aanbrengen, zoals de kappersbond,
de bonden die met een grote toeloop geconfronteerd worden.
We gaan hier niet in op alle vakbonden maar lichten er een uit en baseren ons
daarbij mede op Van Empel en Visser (1997). FNV Bondgenoten zal naar
schatting 48.000 leden tellen, waarvan 5000 kaderleden.
- Leden en kaderleden. In tegenstelling tot gewone leden verrichten kaderleden op
basis van vrijwilligheid bepaalde functies in de eigen vakbond. Ze zijn
28