Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

interne dienstverlening, zelfs met behulp van een eigen staf op uitgebreide
schaal, en geeft enkele tijdschriften uit. hieraan gelieerd is een uitgeverij.
• Het onderscheid tussen belangenorganisaties en pressiegroepen is gradueel.
Soms kan een belangengroep het na verloop van tijd opportuun vinden om zich
tot een overheid te gaan wenden. Een voorbeeld van een organisatie die zowel
belangengroep als pressiegroep is, is de consumentenbond.
We hebben de indruk, en formuleren de hypothese, dat het onderscheid tussen
belangengroepen en pressiegroepen als politiek-actieve groepering geleidelijk
iets vager wordt doordat specifieke doelorganisaties zich meer dan decennia
terug tot de overheid wenden met opinies en pamfletten. Ze willen voorkomen
dat hun iets in de weg gelegd worden of anderszins aandacht vragen voor de
bevordering van of continuïteit in hun activiteiten.
• Actiegroepen zijn gericht op de overheid, maar vertolken niet een speciaal
belang (zoals een pressiegroep), streven naar fundamentele veranderingen en
komen soms voort uit sociale bewegingen (Van Vonderen, 1974). Actiegroepen
die voortkomen uit de milieubeweging zijn Greenpeace en de antikernenergiebeweging.
Actiegroepen zijn meestal gericht op een bepaald doel. Ze
willen invloed uit oefenen. Het zal doorgaans gaan om tijdelijke organisaties,
zoals een buurtcomité ter bevordering van de verkeersveiligheid. Een
actiecomité komt meestal voort uit protest. De gebruikte actiemiddelen zijn soms
betrekkelijk conventieel (een handtekeningenaktie) maar soms verrassend,
origineel en/of ludiek, afhankelijk van waar het om gaat.
• Sociale bewegingen zijn gericht op het veranderen van waarden,
machtsverhoudingen en gedragsregels (Banks, 1972; Schreuder e.a., 1981;
Klandermans, 1983; Kriesi e.a., 1995). Een voorbeeld hiervan is de
arbeidersbeweging uit de negentiende eeuw. Een voorbeeld uit de twintigste
eeuw zijn’ de groenen’, de milieubeweging.
Politiek-actieve groeperingen verschillen onderling in een aantal opzichten, zoals
de vraag of van leden sprake is, contributie wordt betaald, een bestuur gekozen
wordt, de duurzaamheid in het bestaan, de middelen die ze gebruiken om hun
doel te gebruiken, de sectoren van de overheid waarop ze zich richten. Aan de
hand van de voorbeelden en specifieke studies is dat na te gaan (Van Mierlo,
1988; Van Waarden, 1989).
Tabel: Ledenaantallen van enkele categorieën organisaties en individuele
organisaties volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau
categorie organisaties ledenaantallen
vakbonden 1.654.000
ondernemersorganisaties 144.000
consumentenorganisaties 4.513.000
vrouwenorganisaties 226.000
specifieke organisatie
ANWB 3.122.000
23