Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten
Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten
2. Het vasthouden aan bestaande procedures. Conflicten met de buitenwacht kunnen door niet inhoudelijk te reageren vermeden worden. In plaats van inhoudelijke argumenten beroept men zich op juridische, organisatorische en procedurele argumenten. Van procedures gaat een conservatieve werking uit, zeker als procedures langlopend zijn. 3. Het spel met kennis en informatie. De rol van wetenschappelijke informatie in de politieke besluitvorming is sinds 1945 toegenomen. Onvoorziene (neven) effecten van beleid die ongunstig zijn, worden gevreesd. Door onderzoek wordt gepoogd zicht te krijgen op ongewenste gevolgen, op draagvlak voor beleid en dergelijke. Bij grote projecten als de Oosterscheldewerken zijn veel studies verricht. Studies worden menigmaal aangewend als politiek instrument. Strijdende partijen proberen met de kracht van gegevens hun eigen gelijk te bewijzen. Experts en contra-experts slaan elkaar met feiten om de orden. Voor de leek en voor besluitvormers kan het web van studies ondoorgrondelijk worden maar organisaties, met een monopolie aan bepaalde expertise, kunnen er hun positie mee consolideren of versterken. Deze organisaties kunnen hun visie en standpunten larderen met eigen en ‘ingehuurde’ expertise. Onderzoek wordt zo ingezet voor de realisatie van eigen doelen. Dat kan uitlopen op bewuste manipulatie met kennis en informatie. In de ‘Haagse jungle’ van strijdende departementen worden veel trucs toegepast, zo laat Kottman (1981) in ‘Interdepartementale coördinatie’ zien. Bijvoorbeeld: een andere ‘partij’ kan worden overdonderd met informatie, of informatie wordt onvolledig verstrekt of te laat. Er bestaan meer trucs. 4. Het spel met de tijd. Besluitvormingsprocessen over grote projecten duren lang. De besluitvorming komt onder veranderende omstandigheden te staan: participanten komen en gaan, een kabinet wisselt, nieuwe politieke thema’s komen op, oude verdwijnen. Bureaucratische organisaties kunnen hierop inspelen door spanningen in een spel met de tijd te reguleren. Een organisatie kan hopen op betere tijden door een vraagstuk door te schuiven. Spelen met de tijd behoort tot de trucs: vertraging, doordrukken, dwarsliggen, niet houden aan afspraken (Kottman, 1981). Literatuur over invloed van bureaucratische organisatiess - Rosenthal, U., Bureaupolitiek en bureaupolitisme, Alphen, 1988 (oratie). - Rosenthal, U., H. Geveke en P. ‘t Hart, Beslissen in een competitief overheidsbestel: bureaupolitiek en bureaupolitisme nader beschouwd, in: Acta Politica, juli 1994, pp. 309-335. - Kottman, R.H., Interdepartementale coördinatie - Achtergrondstudie nr. 7 van de Commissie hoofdstructuur rijksdienst, Den Haag, 1981. - Snel, E. & J. van der Veen, Invloedsstrategieën van bureaucratische organisaties, in: Beleid en Maatschappij, 1990, nr. 2, pp. 69-79. Invloedsstrategieën van Rijkswaterstaat te herkennen bij de besluitvorming over Rijksweg 19? We lopen de vier strategieën na. 146
1 De probleemdefinitie kiezen en selectie van en controle over de gewenste besluitvormingsarena: RW19 Bij de probleemperceptie en -definitie begint het antwoord op de vraag of een organisatie over een vraagstuk iets te zeggen krijgt. Kon RWS de verkeersdruktekwestie vertalen naar wegaanleg of niet? In de casus RW19 speelde de probleemdefinitie een grote rol: was het een verkeers- of een landschapsprobleem? RWS koos voor de wegeninvalshoek en daarmee voor de verkeersoptiek. RWS is volgens een ambtenaar een bouwdienst, en een bouwdienst wil een weg aanleggen. RWS kreeg het initiaitief ook. In 1976 slaat de zaak echter (tijdelijk) om. Dan komt er een Kamerdebat over landschapsbehoud in Midden-Delfland. Daarmee raakt de RW19-kwestie in een andere arena: ruimtelijke ordening. RWS leidt daarmee een nederlaag. Door de weg weer te koppelen aan de V&W-systematiek van het Structuurschema Verkeer en Vervoer (SVV) weet men het initiatief weer terug te krijgen. In de volgende SVV komt de weg voor. RWS slaagt erin om de weg in de gewenste ‘eigen’ arena terug te brengen, en zo het verdere spel politiek en ambtelijk te dicteren. Een eerste voorwaarde voor succes, de controle over de besluitvormingsarena, is vervuld. 2 Vasthouden aan bestaande procedures: RW19 We komen bij de tweede invloedsstrategie. Door niet-inhoudelijk te reageren maar voornamelijk procedureel of in organisatorische of juridische termen kan een bureaucratische organisatie conflicten met de omgeving vermijden of klein houden. RWS bedient zich hiervan. Dat was ook makkelijk. Immers, RW19 was procedureel gezien al in 1965 vastgesteld. Het protest van actievoerders en lokale bestuurders kwam veel te laat. RWS neigt er sterk toe om vast te houden aan een eenmaal vastgelegd tracé en daarmee verbonden besluit. Milieueisen honoreert men niet door de besluitvormingsdiscussie ter (her)openen maar worden ‘technisch’ opgelost bij de uitvoering. Zo worden strijdige doelen na elkaar geplaatst zonder een fundamentele discussie over de verenigbaarheid ervan te (her)openen. 3 Het spel met kennis en informatie: RW19 Bij grote projecten is sprake van een proliferatie van studies. Expertise en contraexpertise worden gevraagd. Organisaties willen hun gelijk halen. Leo Huberts (1988) maakt in zijn onderzoek van rijkswegenbeleid gewag van ‘manipulatie’ door RWS met alternatieven door bepaalde varianten weg te laten. Wordt door RWS onderzoek gebruikt om het eigen gelijk te bevestigen en om argumenten van ‘tegenstanders’ weg te wuiven? Ook in geval van RW19 bestond er vraag naar alternatieven. RWS had ‘op zijn minst grote moeite met het overwegen van alternatief beleid’ in geval van RW19 schrijven de onderzoekers (1990: 77). Nog in de jaren tachtig vond het provinciebestuur alternatieven voor RW19 ‘onvoldoende onderzocht’. De weerstand is vanuit bureaupolitiek perspectief goed te verklaren, stellen de onderzoekers want het heroverwegen van beleid is vaak bedreigend. ‘Het overmaken van huiswerk’’: daarin hebben weinigen zin. 147
- Page 95 and 96: ambtenaren, ook als ze zelf de aren
- Page 97 and 98: zonodig te geven één ding, maar k
- Page 99 and 100: Figuur: Tips voor groentjes - Aanwi
- Page 101 and 102: dertien medewerkers, waaronder een
- Page 103 and 104: voorbeeld aan kamerleden. Zij helpe
- Page 105 and 106: onderneming heeft iedereen het al d
- Page 107 and 108: Literatuur over lobby - Kok, F. & T
- Page 109 and 110: Na de periode 1975-1980 zijn niet a
- Page 111 and 112: 20 De plaats van het lobbyen in de
- Page 113 and 114: Ook de departementen bleken, in de
- Page 115 and 116: Overheidsdienaren oriënteren zich
- Page 117 and 118: Ten vierde zijn prioriteiten gewens
- Page 119 and 120: 1998 met een groot plan voor wgenaa
- Page 121 and 122: optimale besluitvorming kan bijdrag
- Page 123 and 124: - Schendelen, M.P.C.M. van, De popu
- Page 125 and 126: Iedere bestuurder van een motorvoer
- Page 127 and 128: ekeningrijden te overwegen is en u
- Page 129 and 130: elke passage het tarief. Dit is een
- Page 131 and 132: Er bleek bij nader inzien toch meer
- Page 133 and 134: mechanismen rond rekeningrijden. De
- Page 135 and 136: een auto op 2.8 inwoners. Het verge
- Page 137 and 138: • Problemen hebben we in soorten
- Page 139 and 140: deel daarvan is psychiatrisch pati
- Page 141 and 142: comfort, meer wegen, meer doorstrom
- Page 143 and 144: De geschiedenis van de Paspoortkwes
- Page 145: De besluitvorming over RW19: omslag
- Page 149 and 150: Rijkswegenaanleg en positie VWS - H
- Page 151 and 152: 2 Heeft Schiphol gepoogd vast te ho
- Page 153 and 154: innen strakke milieunormen, mag uit
- Page 155 and 156: plek mag, mits de luchthaven zich a
- Page 157 and 158: - Maar, H.G. de, De uitbreiding van
- Page 159 and 160: 2010 definitief uit de binnenstand
- Page 161 and 162: vuur te halen. Het politieke verled
- Page 163 and 164: Niet in de vorm van een rapport dat
- Page 165 and 166: de Betuwelijn (1995). Het kabinet n
- Page 167 and 168: De Schaduwmacht Top 10 1. Hans Alde
- Page 169 and 170: Goede tweede is Hans Wiegel, met co
- Page 171 and 172: Nederland moet af van de verstikken
- Page 173 and 174: Bijlage 1 Overzicht van commissies
- Page 175 and 176: Bijlage 2 Nevenfuncties van de Scha
- Page 177 and 178: Ook kritiek op commissies is van al
- Page 179 and 180: sommige personen over zodanige kwal
- Page 181 and 182: en de Nederlandse wetenschappers Fe
- Page 183 and 184: Veel data zijn te vinden in rapport
1 De probleemdefinitie kiez<strong>en</strong> <strong>en</strong> selectie van <strong>en</strong> controle over de gew<strong>en</strong>ste<br />
besluitvormingsar<strong>en</strong>a: RW19<br />
Bij de probleemperceptie <strong>en</strong> -definitie begint het antwoord op de vraag of e<strong>en</strong><br />
organisatie over e<strong>en</strong> vraagstuk iets te zegg<strong>en</strong> krijgt. Kon RWS de verkeers<strong>dr</strong>uktekwestie<br />
vertal<strong>en</strong> naar wegaanleg of niet? In de casus RW19 speelde de<br />
probleemdefinitie e<strong>en</strong> grote rol: was het e<strong>en</strong> verkeers- of e<strong>en</strong><br />
landschapsprobleem? RWS koos voor de weg<strong>en</strong>invalshoek <strong>en</strong> daarmee voor de<br />
verkeersoptiek. RWS is volg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> ambt<strong>en</strong>aar e<strong>en</strong> bouwdi<strong>en</strong>st, <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
bouwdi<strong>en</strong>st wil e<strong>en</strong> weg aanlegg<strong>en</strong>. RWS kreeg het initiaitief ook. In 1976 slaat<br />
de zaak echter (tijdelijk) om. Dan komt er e<strong>en</strong> Kamerdebat over<br />
landschapsbehoud in Midd<strong>en</strong>-Delfland. Daarmee raakt de RW19-kwestie in e<strong>en</strong><br />
andere ar<strong>en</strong>a: ruimtelijke ord<strong>en</strong>ing. RWS leidt daarmee e<strong>en</strong> nederlaag. Door de<br />
weg weer te koppel<strong>en</strong> aan de V&W-systematiek van het Structuurschema<br />
Verkeer <strong>en</strong> Vervoer (SVV) weet m<strong>en</strong> het initiatief weer terug te krijg<strong>en</strong>. In de<br />
volg<strong>en</strong>de SVV komt de weg voor. RWS slaagt erin om de weg in de gew<strong>en</strong>ste<br />
‘eig<strong>en</strong>’ ar<strong>en</strong>a terug te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>, <strong>en</strong> zo het verdere spel politiek <strong>en</strong> ambtelijk te<br />
dicter<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> eerste voorwaarde voor succes, de controle over de<br />
besluitvormingsar<strong>en</strong>a, is vervuld.<br />
2 Vasthoud<strong>en</strong> aan bestaande procedures: RW19<br />
We kom<strong>en</strong> bij de tweede invloedsstrategie. Door niet-inhoudelijk te reager<strong>en</strong><br />
maar voornamelijk procedureel of in organisatorische of juridische term<strong>en</strong> kan<br />
e<strong>en</strong> bureaucratische organisatie conflict<strong>en</strong> met de omgeving vermijd<strong>en</strong> of klein<br />
houd<strong>en</strong>. RWS bedi<strong>en</strong>t zich hiervan. Dat was ook makkelijk. Immers, RW19 was<br />
procedureel gezi<strong>en</strong> al in 1965 vastgesteld. Het protest van actievoerders <strong>en</strong> lokale<br />
bestuurders kwam veel te laat. RWS neigt er sterk toe om vast te houd<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong>maal vastgelegd tracé <strong>en</strong> daarmee verbond<strong>en</strong> besluit. Milieueis<strong>en</strong> honoreert<br />
m<strong>en</strong> niet door de besluitvormingsdiscussie ter (her)op<strong>en</strong><strong>en</strong> maar word<strong>en</strong><br />
‘technisch’ opgelost bij de uitvoering. Zo word<strong>en</strong> strijdige doel<strong>en</strong> na elkaar<br />
geplaatst zonder e<strong>en</strong> fundam<strong>en</strong>tele discussie over de ver<strong>en</strong>igbaarheid ervan te<br />
(her)op<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />
3 Het spel met k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> informatie: RW19<br />
Bij grote project<strong>en</strong> is sprake van e<strong>en</strong> proliferatie van studies. Expertise <strong>en</strong> contraexpertise<br />
word<strong>en</strong> gevraagd. Organisaties will<strong>en</strong> hun gelijk hal<strong>en</strong>. Leo Huberts<br />
(1988) maakt in zijn onderzoek van rijksweg<strong>en</strong><strong>beleid</strong> gewag van ‘manipulatie’<br />
door RWS met alternatiev<strong>en</strong> door bepaalde variant<strong>en</strong> weg te lat<strong>en</strong>. Wordt door<br />
RWS onderzoek gebruikt om het eig<strong>en</strong> gelijk te bevestig<strong>en</strong> <strong>en</strong> om argum<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
van ‘teg<strong>en</strong>standers’ weg te wuiv<strong>en</strong>? Ook in geval van RW19 bestond er vraag<br />
naar alternatiev<strong>en</strong>. RWS had ‘op zijn minst grote moeite met het overweg<strong>en</strong> van<br />
alternatief <strong>beleid</strong>’ in geval van RW19 schrijv<strong>en</strong> de onderzoekers (1990: 77). Nog<br />
in de jar<strong>en</strong> tachtig vond het provinciebestuur alternatiev<strong>en</strong> voor RW19<br />
‘onvoldo<strong>en</strong>de onderzocht’. De weerstand is vanuit bureaupolitiek perspectief<br />
goed te verklar<strong>en</strong>, stell<strong>en</strong> de onderzoekers want het heroverweg<strong>en</strong> van <strong>beleid</strong> is<br />
vaak be<strong>dr</strong>eig<strong>en</strong>d. ‘Het overmak<strong>en</strong> van huiswerk’’: daarin hebb<strong>en</strong> weinig<strong>en</strong> zin.<br />
147
Change language