Politieke participatie en beleid.pdf - Prof. dr. AFA Korsten

De besluitvorming over RW19: omslagpunten zoeken
De besluitvorming over de aanleg van de rijksweg kent een aantal perioden
binnen een totaalperiode van om en nabij drie decennia. Uitgaande van het
denken van Leemans en Geers (1983) over besluitvorming rond
infrastructuurprojecten zijn omslagpunten te onderkennen in de tijd. Het eerste
omslagpunt betreft het besluit van de Tweede Kamer in 1976 tot opschorting van
de werkzaamheden met betrekking tot RW19. Het tweede omslagpunt is het
groen licht dat de Tweede Kamer in 1980 geeft. Het derde omslagpunt ligt in
1984 als het RWS lukt om het laatste verzet tegen de weg op provinciaal niveau
‘uit de weg te ruimen’. Snel en Van der Veen richtten hun onderzoek op de tijd
tot 1984 maar ook nadien sleepte de strijd zich voort. In het plandocument, het
Structuurschema Verkeer en Vervoer (SVV), van 1989 stond RW19 nog onverkort
opgenomen.
Hoe kijken ambtenaren naar de aanleg van een rijksweg?
RWS-ambtenaren zeggen: ‘Wij hebben geen officiële standpunten. De minister
heeft een standpunt’. En: ‘RWS geeft een afweging van voor- en nadelen en komt
dan tot de objectieve conclusie dat RW19 het meeste rendement heeft’. RWSambtenaren
spreken graag over objectieve deskundigheid. Snel en Van der Veen
menen echter dat RWS eerder te typeren is als een strijdorganisatie. RWS is ‘in de
loop der jaren zeer
hardnekkig gebleken, uitgaande van de eigen beleidslogica en probleemvisies’
(1990: 740.
Vier invloedsstrategieën
We noemen vier invloedsstrategieën waarvan de onderzoekers nagingen of die
zich bij RW19-besluitvorming voordeden.
1. De keuze van de probleemdefinitie en het controleren van de besluitvormingsarena.
Door Snel en Van der Veen wordt aangegeven hoe politieke besluiten tot stand
komen, volgens vaste regels en via gebruikelijke kanalen. De keuze voor het
kanaal bepaalt tevens wie verantwoordelijk is en wie mee mag praten.
Bovendien probeert een actor de besluitvorming in die arena te brengen waarvan
men het meeste succes verwacht. Hoe het kanaal te kiezen? Snel en Van der Veen
benadrukken dat de probleemperceptie en probleemdefinitie leidt tot een
bepaalde arenakeuze; ze geeft een voorselectie van de spelers en hun voor- en
nadelen. Maar een probleemdefinitie is geen vaststaand gegeven. Een
probleemdefinitie is onderwerp van onderhandeling. Wie erin slaagt om in een
arena ‘naar zich toe te halen’ moet daarbinnen de probleemdefinitie politiek tot
gelding brengen. Het is dus de kunst om een issue in een arena te krijgen
waarvan men het meest succes verwacht. Wordt drugsproblematiek een kwestie
van gezondheidszorg van verslaafden (VWS), of van drugoverlast en dus een
orde- en veiligheidsprobleem voor burgers (Justitie), of ….? Als de arenakeuze
gelukt is, moet vervolgens getracht worden om verschuivende
probleempercepties en themawisselingen te verhinderen of ‘klein’ te houden.
Besluitvormingsprocessen zijn dus in belangrijke mate strijd om de definitie van
een (beleids)probleem (1990: 75).
145