Groenbeheerplan Gemeente Voerendaal

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
Auteurs: R. (Rien) Hoefnagel
Ing. J.A. (Arnout) van Rhijn
Opdrachtgever: Gemeente Voerendaal
Raadhuisplein 1
5751 BE Voerendaal
Opdrachtnemer: TBH
Lietingstraat 45a
5368 AB Haren, Noord-Brabant
Datum vrijgave: Oktober 2009
Status: Definitief
Projectnummer: 2009.48 G Groenbeheerplan Voerendaal
TBH
Groenbeheerplan
‘Duurzaam in stand houden van het openbaar groen’
Gemeente Voerendaal
Oktober 2009
1

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
Voorwoord
De gemeente Voerendaal legt met behulp van deze beheerrapportage vast, hoe ze wenst om te gaan met het
onderhoud van haar groenvoorzieningen. TBH heeft het vertrouwen gekregen de Groenbeheervisie uit te werken
en is gevoed met de informatie vanuit de gemeente (in de persoon van Dhr. B. Bruins en Dhr. M. Putmans).
Voorafgaand aan het opstellen van deze beheerrapportage heeft TBH de groeninventarisatie geüpdate en
uitgebreid. De groenarealen in het binnen en buitengebied zijn verwerkt in een universeel uitwissel bestand
(Shape-file).
Ondanks een complexe samenloop van de groeninventarisaties, kwaliteitsbeoordelingen en de tijdsdruk om deze
beheerrapportage uit te werken, is TBH zeer tevreden met de resultaten en de nauwkeurigheid van de resultaten
die behaald zijn. De gemeente Voerendaal heeft hiermee een volwaardige Beheervisie in handen!
Arnout van Rhijn
TBH
TBH
2

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
TBH
Inhoudsopgave
1 Inleiding ...................................................................................................................................................... 4
1.1 Algemeen ............................................................................................................................................ 4
1.2 Doelstelling.......................................................................................................................................... 4
1.3 Opzet................................................................................................................................................... 4
2 Kwantitatieve groengegevens .................................................................................................................... 5
2.1 Algemeen ............................................................................................................................................ 5
2.2 Methodiek Groeninventarisatie.......................................................................................................... 5
2.3 Beheergroepen.................................................................................................................................... 5
2.4 Inventarisatie in het veld..................................................................................................................... 6
2.5 Transformatie oude groeninventarisatie Binnengebied..................................................................... 6
2.6 Beheerbestand.................................................................................................................................... 8
2.7 Conclusies en aanbevelingen .............................................................................................................. 8
3 Kwalitatieve groengegevens..................................................................................................................... 10
3.1 Methodiek......................................................................................................................................... 10
3.2 Kwaliteitsniveaus............................................................................................................................... 10
3.3 Kwaliteit groenvoorzieningen Voerendaal........................................................................................ 11
3.4 Werkpakketten.................................................................................................................................. 16
3.5 Conclusies en aanbevelingen ............................................................................................................ 16
4 Wetgeving en Beleidskaders .................................................................................................................... 17
4.1 Algemeen .......................................................................................................................................... 17
4.2 Wetgeving ......................................................................................................................................... 17
4.3 Beleid................................................................................................................................................. 18
4.4 Spanning tussen beleid en praktijk ................................................................................................... 18
4.5 Conclusies en aanbevelingen ............................................................................................................ 19
5 Beheervisie ............................................................................................................................................... 20
5.1 Algemeen .......................................................................................................................................... 20
5.2 Visie................................................................................................................................................... 20
5.3 Aanbevelingen en advies .................................................................................................................. 21
6 Beheerstrategie groenvoorzieningen 2010-2014..................................................................................... 22
6.1 Algemeen .......................................................................................................................................... 22
6.2 Binnengebied .................................................................................................................................... 22
6.3 Buitengebied ..................................................................................................................................... 22
6.4 Sportparken....................................................................................................................................... 22
6.5 Speeltuinen ....................................................................................................................................... 23
6.6 Conclusie en aanbevelingen.............................................................................................................. 23
7 Personeel en middelen............................................................................................................................. 24
7.1 Huidige uitgave ................................................................................................................................. 24
7.2 Kosten per beheerniveau (C.R.O.W.) ................................................................................................ 25
7.3 Personele consequenties .................................................................................................................. 27
7.4 Conclusie en aanbevelingen.............................................................................................................. 27
Bijlagen;
Bijlage 1: Beheergroepen
Bijlage 2: Kwaliteitsnormen
Bijlage 3: Werkpakketten
Bijlage 4: Hoeveelheden per beheergroep
3

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
1 Inleiding
1.1 Algemeen
TBH
De gemeente Voerendaal heeft TBH de opdracht gegund om de complete groeninventarisatie en het
groenbeheer te actualiseren. Onderdeel van de opdracht is het vaststellen van de beheervisie met
betrekking tot het openbaar groen.
Het is opgesteld binnen de kaders van de overkoepelende visie op “Natuur en Landschap”, waarin het
algemene beleidskader is weergegeven. In dit productgerichte beheerplan staat de uitwerking van het
beleid, het specifieke kwaliteitssysteem en de richtlijnen voor beheer en uitvoering van het groenbeheer.
1.2 Doelstelling
Het doel van deze rapportage is het Duurzaam zorgdragen en in stand houden van de openbare
groenvoorzieningen. Hieraan gekoppeld zijn de kosten om deze voorzieningen in stand te kunnen houden.
Deze doelstelling kan pas verwezenlijkt worden op het moment dat de gemeente inzichtelijk heeft wat het
precies in beheer heeft. De bestaande groeninventarisatie van het binnengebied gaf een vrij nauwkeurig
beeld van de arealen in het binnengebied, echter er was nog geen inventarisatie van de groenarealen in
het buitengebied voor handen. TBH heeft deze inventarisatie uitgevoerd en de gegevens verwerkt in deze
beheerrapportage.
Verder wil de gemeente inzichtelijk hebben wat de huidige kwaliteit is van de te beheren groenelementen.
Het C.R.O.W. heeft een methodiek ontwikkeld, aan de hand waarvan het groen geschouwd kan worden op
kwaliteit. Deze kwaliteit is vergeleken met de normkosten die het C.R.O.W. stelt.
De algemene doelstelling van het beheerplan groen is: ”Het zorgdragen voor het duurzaam in
stand houden van de openbare groenvoorzieningen”.
1.3 Opzet
Om de boven genoemde doelstelling te realiseren, wordt in deze rapportage antwoord gegeven op een
aantal vragen die voortkomen uit de hier boven geformuleerde doelstelling.
− Wat heeft de gemeente aan groenareaal in beheer?
− Wat is de huidige kwaliteit van het openbaar groen?
− Wat wil (Visie) en kan (Wet en Beleid) de gemeente met het openbaar groen?
− Welke strategieën zijn nodig om deze doelstelling te bereiken?
− Wat zijn de kosten in vergelijk met de gerealiseerde en/of gewenste kwaliteit?
− Welke conclusies zijn uit de resultaten te trekken?
Deze beheervisie geeft antwoord op al deze vragen. In de hoofdstukbenaming wordt duidelijk welk
antwoord op welke vraag gegeven wordt. Aan het eind van elk hoofdstuk is bondig een conclusie
weergeven.
4

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
2 Kwantitatieve groengegevens
2.1 Algemeen
TBH
De doelstelling van de kwantitatieve inventarisatie is een actueel, volledig en digitaal beheerbestand van
het Voerendaals groen-areaal.
Voor aanvang van de actualisatie van het groenbeheer beschikte de gemeente over een grafische
groeninventarisatie van alleen de binnengebieden (binnen de bebouwde kom). Deze inventarisatie werd
jaarlijks bijgehouden door het bedrijf LICOM. Zij hielden de mutaties bij en leverde de areaalgegevens voor
het onderhoudsbestek. De groengegevens van het buitengebied waren niet bekend of inmiddels
verouderd. De bestaande bomeninventarisatie was niet accuraat, het bevatte geen ‘soortaanduiding’,
‘leeftijdsindicatie’ en ‘beheergroep’. In de actualisatie van het beheerbestand zijn alle gegevens opnieuw
geïnventariseerd.
2.2 Methodiek Groeninventarisatie
Randvoorwaarde bij de uit te voeren inventarisatie was dat de verzamelend gegevens in een uniforme
digitale bases diende te worden geïmplementeerd. Bruikbaar voor de meest gangbare beheer (software-)
pakketten. Voor groeninventarisatie is gekozen om de groengegevens aan te laten sluiten op de richtlijnen
van het C.R.O.W.. Het C.R.O.W. is het nationale kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en
openbare ruimte. Deze non-profit organisatie ontwikkelt, verspreidt en beheert praktisch toepasbare
kennis voor beleidsvoorbereiding, planning, ontwerp, aanleg, beheer en onderhoud. Dit gebeurt in
samenwerking met alle belanghebbende partijen als, provincies, gemeenten, adviesbureaus, uitvoerende
bouwbedrijven in de grond-, water- en wegenbouw, toeleveranciers en vervoersorganisaties.
De groeninventarisatie en de kwaliteitsschouw (zie Bijlage 2 en hoofdstuk 3.2) is uitgevoerd volgens de
landelijk gehanteerde richtlijnen uit de C.R.O.W.; Publicatie 245 ‘Beeldkwaliteitcatalogus openbare
ruimte’. De benoeming van de kwaliteitsniveaus is gerelateerd aan de C.R.O.W.; Publicatie 145
“Beheerkosten Openbare Ruimte” en GWW Groen.
2.3 Beheergroepen
Bij het bepalen van aanduidingen van de groenelementen is gekeken naar welke onderhoudsmaatregelen
er op deze locaties plaats zullen vinden en hoe een groenelement eruit ziet. Deze aanduiding noemen we
‘Beheergroepen’. Naast het feit dat deze groepen in beeld verschillen, verschillen deze beheergroepen ook
in onderhoud en de daarmee gemoeide onderhoudskosten. De beheergroepen (zoals het buitengebied
geïnventariseerd is) zijn omschreven in Bijlage 1.
Voordat de beheergroepen zijn opgesteld zijn eerst de beheertypen uitgewerkt. Het betreft een zevental
beheertypen;
1. Bomen,
2. Gras,
3. Plantsoen,
4. Watergangen,
5. Hekwerken,
6. Verharding,
7. Meubilair.
5

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
2.4 Inventarisatie in het veld
TBH
De groenelementen uit de inventarisatie zijn in het veld opgenomen. Bij de inventarisatie van de
groenelementen zijn diverse eigenschappen opgenomen. Naast de beheergroep, is de straatnaam
opgenomen, bij de bomen zijn ook de wetenschappelijke naam en het plantjaar opgenomen.
De groeninventarisatie van het buitengebied is aangevuld met een inventarisatie van de begraafplaatsen,
speelplaatsen, sportvelden en bomen.
De groengegevens zijn grafisch opgenomen met behulp van een geo-gerefereerde luchtfoto, GBKN en een
GPS-positionering. Hierdoor is de locatie van de geïnventariseerde groenelementen zeer nauwkeurig.
De recente areaal uitbreidingen in het kader van de Herinrichting Centraal Plateau en Mergelland-oost zijn
niet of slechts deels in het bestand verwerkt, op het moment van overdracht in beheer en onderhoud
dienen deze gegevens nog gecomplementeerd en aangevuld te worden. Deze hoeveelheden zijn op dit
moment nog niet te bepalen. Het strekt tot de aanbeveling om alle mutaties in de toekomst direct te
verwerken om hiermee de beheerbestanden altijd actueel te houden.
2.5 Transformatie oude groeninventarisatie Binnengebied
Voorheen werd de inventarisatie van het binnengebied op een grafische tekening bijgehouden. In deze
tekening waren de vlakobjecten voorzien van een gesloten vlak en een beheergroepcode-aanduiding. De
vlakobjecten zijn in een GIS omgeving aan elkaar gekoppeld en voorzien van een oppervlakte en een uniek
nummer per object. De puntobjecten en de lijnobjecten waren niet bekend of waren niet te koppelen in
een GIS omgeving. De graskanten, hekwerken, banken en prullenbakken waren niet bekent in de
geconverteerde groeninventarisatie. Deze onderdelen zullen nog geïnventariseerd moeten worden om
over een volledige inventarisatie van het binnengebied te kunnen beschikken.
6

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
TBH
Verder waren er verschillen in de benaming van de beheergroepen in binnen- en buitengebied. Daarom
was het noodzakelijk de beheergroepen aan te passen aan de nieuwe beheergroepsnaam. Bij het
omzetten zijn sommige beheergroepen komen te vervallen en zijn eigenschappen veranderd. De conversie
van beheergroepen is als volgt opgebouwd;
Beheertype Oude naam Beheergroep
7
Nieuwe naam
Plantsoen; Blokhaag Blokhagen
Plantsoen; Bodembedekkers Bodembedekkers
Plantsoen; Bodembedekkers in talud Bodembedekkers
Boom;
Vervalt (Hoort bij Boom in
Boomspiegel in verharding
verharding)
Plantsoen; Bosplantsoen intensief onderhouden Bosplantsoen
Gras; Gazon voor grote maaimachine Gazon
Gras; Gazon voor grote maaimachine 7x per jaar incl. afv
vrijkomend gras
Gazon extensief
Gras; Gazon voor kleine maaimachine Gazon
Verharding Grind en halfverh. 2x jaar glyfosfaat Openverhardingen
Plantsoen; Grond zwart houden Heesters opgaand 1-5m
Plantsoen; Haagvoet Blokhagen
Plantsoen; Hooiweide 2x jaar maaien en afv Ruwgras Weide
Plantsoen; Jonge planten na renovatie> aanleg zeer intensief
tot 3 jr.
Gesloten heesters

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
2.6 Beheerbestand
TBH
Het totale ‘groen’ beheerbestand is een samenvoeging van de groeninventarisatie van het binnengebied
en van het buitengebied. Deze inventarisaties zijn opgesplitst in een puntenbestand (bijv bomen en
banken), lijnenbestand (hekwerken en graskanten) en vlakkenbestand (heestervakken en bosplantsoen).
Deze driedeling is gehanteerd omdat alle beheersystemen dit onderscheid aanbrengen in hun beheerdata.
Aangezien de inventarisatie in de toekomst waarschijnlijk geïmporteerd zal worden in een willekeurig
beheersysteem is het noodzakelijk de indeling van het beheerbestand zo uniform mogelijk te houden.
Het totale beheerbestand is nu opgeslagen in diverse ESRI Shape-files, zodat het in elk willekeurig
beheersysteem geïmporteerd kan worden (de gemeente is voor alsnog niet in het bezit van een
groenbeheersysteem).
De hoeveelheden zijn na een controleslag nauwkeurig bepaald en vormen een betrouwbare basis voor
ramingen en planningen. De areaalgegevens van de gemeente zijn in de onderstaande tabel vermeld.
Arealen in totalen (binnen- en buitengebied);
Tabel 2.2 Kengetallen areaal verdeeld in Groentype en objecttype
Onderdeel Waarde Eenheid
Puntelementen;
Bomen 8391 st
Meubilair (Buitengebied, binnengebied is onbekend) 1165 st
Speeltoestellen 90 st
9.646 st
Vlakelementen;
Gras *inclusief sportcomplexen exclusief speelvelden 781591 m²
Plantsoenen 416889 m²
Watergangen (Buitengebied, binnengebied is onbekend) 44286 m²
Verhardingen (valondergronden, open en gesloten) 12310 m²
1.255.076 m²
Lijnelementen;
Hekwerken (Buitengebied, binnengebied is onbekend) 2988 m
In bijlage 3 (bijlage 3 wordt dan bijlage 4) zijn de beheertype uiteen gezet in beheergroepen. Er is
bovendien een scheiding aangebracht in beheergroepen binnen en -buitengebied.
2.7 Conclusies en aanbevelingen
Een actueel groen-beheerbestand is een erg belangrijk en bruikbaar instrument. Vooral voor de bediening
van de burgers, groen-managementinformatie (wat heb ik, waar heb ik het en wat kost het?) en de
aansturing van het groenonderhoud (onderhoudsbestekken) is een actueel groenbestand noodzakelijk.
De gemeente Voerendaal heeft nu het complete groenbeheerbestand in eigen beheer. De gemeente heeft
vanaf heden de volledige controle over wanneer en hoe de mutaties toegevoegd gaan worden. Dit is
enerzijds een groot pluspunt, anderzijds neemt het bijhouden van het beheerbestand veel werk met zich
mee.
Als vuistregel wordt vaak gehanteerd dat 5% van het beheerbestand per jaar verandert van eigenschappen
(muteert), door renovatieprojecten of omvormingen. De inspanningen om het beheerbestand up-to-date
houden zijn op een eenvoudige wijze inzichtelijk te maken.
8

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
TBH
TBH adviseert de mutaties in het beheersysteem minimaal jaarlijks bij te houden. Anders verliest het
bestand snel actualiteit en daarmee haar waarde voor de gemeente. Hiermee zou de investering van de
groeninventarisatie te niet worden gedaan.
Verder zal de herverkaveling centaalplateau en Mergelland Oost meegenomen moeten worden in de
eerste mutatieronde. Door de aanpassing van kavelgrenzen en de nieuw aangelegde landschappelijke
elementen zullen de groenarealen fors veranderen. Het is op dit moment nog onduidelijk wat hiervan de
consequenties zijn. Ook in het binnengebied dienen nog een aantal elementen (o.a. meubilair, hekwerken
en watergangen), die nu nog in de inventarisatie ontbreken, te worden opgenomen.
In de loop van volgend jaar zullen wij u informeren over de consequenties van deze mutaties.
9

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
3 Kwalitatieve groengegevens
3.1 Methodiek
TBH
De gemeente is verantwoordelijk voor het beheer van het openbaar groen. Vanuit haar algemene
verantwoordelijkheid als beheerder is er een zorgplicht (met verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid)
voor een veilige en duurzaam ingerichte en beheerde buitenruimte. Een kwaliteitsbewaking van de
buitenruimte is daarom van groot belang.
De gemeente kiest ervoor om de kwaliteit van het groenareaal op technische wijze te beoordelen. Dit
houdt in dat niet zozeer de netheid beoordeeld wordt wat meer een momentopname is maar meer de
mate van begroeiing van de plantvakken. Door de kwaliteit weer te geven in begroeiingpercentages is het
tevens mogelijk om direct vanuit de kwaliteit een begroting te genereren.
Als basis van deze kwaliteitsnormering wordt de Kwaliteitscatalogus Openbare Ruimte ‘Landelijke
standaard voor onderhoudsniveaus’ van het C.R.O.W. gebruikt. Bij twijfel tussen twee
kwaliteitaanduidingen wordt de laagste (minst goede kwaliteit) aanduiding aangehouden. Bij een
kwaliteitsaanduiding lager dan B, wordt door de gemeente overwogen om maatregelen uit te voeren om
de kwaliteit op te waarderen.
Op basis van de in bijlage 1 genoemde beheergroepen wordt de kwaliteit per groenvak of object
opgenomen. Niet alle beheergroepen zijn omschreven in C.R.O.W. publicatie 245, voor de niet genoemde
beheergroepen zal een inschatting gemaakt worden van de kwaliteitswaarde op basis van de meest
gelijkende beheergroep.
3.2 Kwaliteitsniveaus
Als basis voor het kwaliteitssysteem groen fungeren de kwaliteitseisen uit Publicatie 245 van het C.R.O.W.
Hierin staan standaard bepalingen waaraan uitvoerders van werken in de grond-, water en wegenbouw
moeten voldoen. Een voorbeeld voor groen zijn de lage heesters. De waarden liggen tussen de niveaus A+
en D (publicatie 245 van het C.R.O.W) of tussen R++ en R- (systematiek; publicatie 145 “Beheerkosten
Openbare Ruimte”).
A+ (R++)
Zeer Goed
Er zijn geen kale
plekken.
A (R+)
Goed
Er zijn weinig kale
plekken.
B (R)
Voldoende
Er zijn hier en daar
kale plekken.
10
C (R-)
Matig
Er zijn redelijk veel
kale plekken.
D (R-)
Te slecht
Er zijn veel kale
plekken.
− Kwaliteitsniveau A+ (of R++): Een hoog ongeschonden netheidsbeeld. De technische kwaliteit is goed.
Het beheer is intensief;
− Kwaliteitsniveau A (of R+): Een mooi en comfortabel netheidsbeeld. De technische kwaliteit is
redelijk goed. Het beheer is standaard;
− Kwaliteitsniveau B (of R): Een functioneel netheidsbeeld. De technische kwaliteit is
functioneel. Het beheer is extensief;
− Kwaliteitsniveau C (of R-): een matig, sober en onrustig netheidsbeeld. De technische kwaliteit is
zeer matig. Het beheer is extensief.
− Kwaliteitsniveau D (of R-): zeer slecht netheidsbeeld. De technische kwaliteit is zeer

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
TBH
B, 29%
slecht. Het beheer is extensief. Er treed kapitaalsvernietiging op, lokt uit
tot vernieling, functieverlies, juridische aansprakelijkheid en sociale
onveiligheid.
De kwaliteitsniveaus zijn opgesteld voor:
− de zonering van het onderhoudsniveau (aansluitend bij de gewenste beeldkwaliteit)
− de technische kwaliteit per groep (bomen, beplanting etc.)
Kwaliteitscriteria bomen
Bomen worden geacht veilig te zijn volgens de zorgplicht en regelmatig (jaarlijks) geïnspecteerd te worden
volgens een VTA inspectie, eventueel aangevuld met een snoeiadvies. Er mogen in de gemeente geen
risicobomen voor komen.
De kwaliteit van bomen is moeilijk te vatten in één kwaliteitsniveau (A+,A, B, C en D), daarom is naast de
beeldkwaliteit ook de snoeitoestand opgenomen.
3.3 Kwaliteit groenvoorzieningen Voerendaal
Niet het hele groenareaal is geschouwd op kwaliteit, dit is duur en niet nodig om een globaal beeld van de
huidige kwaliteit te verkrijgen. Er is 10% van het buitengebied geschouwd en 25% van alle elementen in
het binnengebied. De locaties zijn op willekeurige wijze geprikt, wel is er rekening mee gehouden dat alle
kernen geschouwd zijn en is er gepoogd een zo gevarieerd mogelijk aantal beheergroepen te schouwen.
De beheergroepen zijn verdeeld in drie categorieën;
1. Punt-elementen (Bomen en Straatmeubilair)
2. Vlak-elementen (Gras, water en plantsoenen)
3. Lijn-elementen (Hekwerken)
Deze categorieën zijn op hun beurt opgeknipt in binnen- en buitengebied.
De kwaliteitsgegevens zijn voornamelijk grafisch weergegeven in overzichtelijke tabellen en grafieken. Elke
categorie wordt vervolgens kort toegelicht.
Puntelementen
Punt-elementen Bomen Binnengebied totaal (beeldkwaliteit)
A+, 1%
C, 4% D, 0%
11
A, 66%

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
TBH
Punt-elementen Bomen Binnengebied per kern (beeldkwaliteit)
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Craubeek
Klimmen
Ramsdaal
Matig
29%
Termaar
Ubachtsberg
Voerendaal
Weustenrade
12
Slecht
4%
Winthagen
Slechts 4 procent van de bomen zit onder Kwaliteitsniveau B. 67 procent heeft een A of A+ niveau. Dit
betekent dat de bomen in het binnengebied er over het algemeen redelijk gezond uit zien en een mooi
ontwikkelde kroon hebben.
De bomen zijn op 2 manieren geschouwd, op beeldkwaliteit (als hierboven vermeld), maar ook op
snoeitoestand (zie bijlage 2). De resultaten daarvan zijn hieronder vermeld;
Punt-elementen Bomen Binnengebied (Snoeitoestand);
Slecht; Snoeien voor komende beheerperiode,
Matig; Snoeien binnen 2 jaar,
Goed; Snoeien na 4 jaar
.
100%
80%
60%
40%
20%
0%
Craubeek
Klimmen
Ramsdaal
Termaar
Ubachtsberg
Voerendaal
Weustenrade
Winthagen
33% is binnen 2 jaar toe aan een snoeibeurd. Dit is een normaal beeld.
G
M
S
A+
A
B
C
D
Goed
67%

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
TBH
Punt-elementen Bomen buitengebied totaal (beeldkwaliteit)
Slecht
36%
C
10%
B
68%
D
1%
A+
0%
Punt-elementen Bomen buitengebied totaal (snoeitoestand)
Slecht; Snoeien voor komende beheerperiode,
Matig; Snoeien binnen 2 jaar,
Goed; Snoeien na 4 jaar.
Goed
4%
A
21%
13
Matig
60%
De snoeitoestand van de bomen in het buitengebied geven aan dat er sprake is van een
snoeiachterstand. Dit weerspiegelt zich ook in de beeldkwaliteit. 36% zal komend jaar gesnoeid moeten
worden en 60% het jaar erop!

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
TBH
Vlak-elementen
Vlak-elementen Binnengebied (beeldkwaliteit)
A+ A B C D Oppervl. M2
Blokhaag 0 2092 479 8 0 2579
Bodembedekkers 54 2375 735 576 141 3881
Boomspiegeld in verharding 0 209 24 8 5 246
Bosplantsoen intensief
onderhouden 0 3180 1946 3014 134 8274
Gazon voor grote maaimachine 0 622 455 0 21 1098
Gazon voor grote maaimachine 7x
per jaar incl afv vrijkomend gras 1992 16673 14249 827 0 33741
Grind en halfverh 2x jaar glyfosfaat 0 11 29 27 0 67
Grond zwart houden 145 46 49 10 250
Haagvoet 0 3 0 0 0 3
Jonge planten na renovatie> aanleg
zeer intensief tot 3 jr 0 379 475 606 0 1460
Klinker tegelverharding 0 21 0 0 0 21
Kniphaag eenzijdig knippen incl
bovenkant 0 89 13 31 0 133
Kniphaag tweezijdig knippen incl
bovenkant 96 428 295 23 0 842
Mantel vegetatie 1x jaar 0 1 623 0 0 624
Ruw gras 3x per jaar afv vrijkomend
gras 0 2463 1367 287 0 4117
Sierheester/ botanische rozen 1m 0 2271 1167 794 0 4232
Struikrozen in vakbeplanting 0 17 15 314 0 346
Vaste planten 0 0 0 2 1 3
Vaste planten in bloembakken 0 305 138 31 0 474
2574 40626 26131 8046 485 77862
Ruim 8.500 m2 (11%) bevind zich onder het streefniveau (B). Dit is een vrij grote oppervlakte. Er zal per
afzonderlijk beheervlak nagegaan moeten worden welke maatregel uitgevoerd moet worden om de
kwaliteit te verhogen. In negatieve zin springen de beheergroepen ‘Sierheester/ botanische rozen aanleg zeer intensief tot 3 jr’, ‘Bosplantsoen intensief onderhouden’ en
Bodembedekkers er uit.
B
34%
C
10%
Kwaliteit vlakelementen
D
1%
A+
3%
A+ A B C D
14
A
52%

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
TBH
Uitsnede kaart kwaliteitsschouw (A+ donker groen, A groen, B geel, C oranje D rood)
Vlak-elementen Buitengebied (beeldkwaliteit)
A+ A B C D
Blokhaag 0 386 120 394 0 901
Bodembedekker 0 0 144 0 0 144
Bos 0 3519 250 0 0 3769
Bosplantsoen 0 1416 1478 57 0 2951
Greppel 0 3934 18 142 0 4094
Ruigte 0 0 112 0 0 112
Ruw gras 0 3481 16440 2781 584 23286
Ruw gras taluud 0 471 15274 1425 0 17170
Ruw gras weide 0 0 875 0 0 875
Struweel 0 847 1180 1326 0 3353
0 14054 35892 6126 584 56655
C
11%
D
1%
A+
0%
15
A
25%
B
Lijnen
63%
Er zijn geen lijnobjecten (hekwerken) aangetroffen op de schouwlocaties, deze beheergroep komt niet
veelvuldig voor. De algemene indruk van de hekwerken is goed te noemen.

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
3.4 Werkpakketten
TBH
Om een bepaald beeldniveau te bereiken is het nodig de onderhoudsintensiteit aan te passen. Zo zal een
plantsoenvak met een hoog beeldniveau vaker geschoffeld moeten worden dan een vak met een laag
onderhoudsniveau. In de werkpakketten worden de beeldniveaus vertaald naar onderhoudsmaatregelen
en onderhoudsfrequenties. De werkpakketten vormen een opmaat bij de totstandkoming van de
onderhoudsbestekken.
3.5 Conclusies en aanbevelingen
Op dit moment wordt voldaan aan het door de raad vastgestelde kwaliteitsniveau van R- . Sterker nog,
binnen de bebouwde kom wordt op dit moment een kwaliteitsniveau R behaald.
In de gemeente is er op een aantal plaatsen sprake van schades die de kwaliteit in negatieve zin
beïnvloeden. Geadviseerd wordt om een gebrekenschouw uit te laten voeren om al deze schadebeelden
inzichtelijk te maken, waarna door een eenmalige investering het beeldniveau sterk verbeterd kan
worden. Vervolgens is het van belang om door middel van een doelgericht onderhoudsbeleid het
kwaliteitsniveau op peil te houden.
De kwaliteit van de groenelementen levert een gevarieerd beeld op. Vooral het verschil in kwaliteit van de
bomen in het binnen- en in het buitengebied is opmerkelijk. In de snoeibeoordeling scoort 36% van de
bomen in het buitengebied een ‘slecht’ en zal binnen een jaar gesnoeid moeten worden. Terwijl de bomen
in het binnengebied slechts 4% als ‘slecht’ is beoordeeld.
Het verschil in kwaliteit wordt veroorzaakt door de huidige organisatie van het groenbeheer. Binnen de
bebouwde kom is het overgrote deel van het onderhoud uitbesteed aan de Licom. Uitzonderingen zijn de
voetbalcomplexen (verenigingen en buitendienst), begraafplaats (buitendienst) en de bomen (uitbesteed
aan boomverzorgingsbedrijf).
Het onderhoud van het buitengebied wordt gedeeltelijk uitbesteed (maaibestek, bomen in laanbepanting),
de resterende taken worden door de buitendienst uitgevoerd (bomen in singels, wandelpaden,
regenwaterbuffers).
De prestatie van de eigen dienst wordt vooral bepaald door het feit dat er de laatste jaren verschuivingen
hebben plaatsgevonden in taken en hoeveelheden. Hierdoor is scheefgroei ontstaan als men kijkt naar de
formatie afgezet tegen het takenpakket. Oplossingen kunnen zijn formatie-uitbreiding, herziening van
taken, meer uitbesteden.
De gemeente dreigt ten aanzien van bomen in het buitengebied de grens te bereiken niet meer te
voldoen aan haar zorgplicht!
16

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
4 Wetgeving en Beleidskaders
4.1 Algemeen
TBH
Het beheer van de ‘groene’ buitenruimte wordt omkaderd door een breed scala aan wet en -regelgeving.
Ook zijn er veel beleidsthema’s die van toepassing zijn op de buitenruimte. In dit hoofdstuk worden de
belangrijkste wettelijke en -beleidskaders aangehaald en uitgelegd.
4.2 Wetgeving
De gemeente is verantwoordelijk voor het beheer van het openbaar groen. Vanuit haar algemene
verantwoordelijkheid als beheerder is er een zorgplicht (met verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid)
voor een veilig en duurzaam ingerichte openbare ruimte. Deze is vastgelegd in het Burgerlijk Wetboek en
de aanvullende jurisprudentie.
Overige wettelijke kaders en richtlijnen waaraan de groenbeheerder moet voldoen zijn:
− Boswet (herplant plicht voor bossen);
− Flora- en faunawet (wettelijke kaders voor de bescherming van inheemse beplantingen en het groen
als leefgebied voor beschermde diersoorten);
− Bestrijdingsmiddelenwet;
− Algemene Plaatselijke Verordening (APV) – Voerendaal;
− Criteria voor duurzaam inkopen van Groenvoorzieningen.
Hieronder een korte omschrijving van de wettelijke kaders;
Boswet;
Doel van de wet was voorkomen dat het bestaande bosareaal verder af zou nemen in oppervlakte.
De wet houdt in dat wanneer iemand het bos op zijn/haar perceel wil kappen, hij hier ten minste een
maand voor de kap schriftelijk melding van moet maken. Binnen 3 jaar nadat het bos daadwerkelijk is
gekapt moet het worden herplant. Hier ziet de provincie op toe. In plaats van herplanting op hetzelfde
perceel, met toestemming mag dit ook ergens anders, dit heet compensatie. In de meeste provincies
wordt overcompensatie voorgeschreven, er moet dus meer terug komen dan er weggehaald is.
Flora- en faunawet;
De doelstelling van de wet is de bescherming en het behoud van de gunstige staat van instandhouding van
in het wild levende planten- en diersoorten.
Deze nieuwe wet regelt de bescherming van dier- en plantensoorten. De Flora- en faunawet bundelt de
bepalingen die voorheen in verschillende wetten waren opgenomen, de:
Vogelwet 1936;
Jachtwet;
Natuurbeschermingswet (hoofdstuk V: soortenbescherming);
Nuttige Dierenwet 1914;
Wet bedreigde uitheemse dier- en plantensoorten.
Tevens is de Vogelrichtlijn, Habitatrichtlijn (Europees) en het CITES-verdrag geïmplementeerd in deze wet.
Hierdoor moet het inzichtelijker zijn wat wel en niet mag. Zo heeft Nederland nu één wet voor de
bescherming van in het wild voorkomende soorten.
Concreet voor de gemeente betekent dit dat men dient te weten waar welke natuurlijke waarden zich
bevinden. Zo dient de gemeente te weten waar welke zeldzame plant en diersoorten voorkomen en dit bij
te houden, regelmatig te monitoren.
Ook de regelingen met betrekking tot natuurcompensatie zijn hierin omschreven.
17

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
4.3 Beleid
TBH
Bestrijdingsmiddelenwet;
In Nederland bepaalt het ‘College voor toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden’ (CtgB)
welke middelen toegelaten zijn. Zij beheren een databank waar informatie over bestrijdingsmiddelen te
vinden is.
Recentelijk is het veel gebruikte middel Casaron van de lijst met toegestane middelen gehaald. Deze
bodemherbicide bestrijd onkruidgroei letterlijk in de kiem. De korrels hebben een langdurige werking en
besparen hiermee een aantal schoffelbeurten per jaar. Er is op dit moment geen gelijkwaardig chemisch
alternatief voor dit middel!
Algemene Plaatselijke Verordening ;
Algemene Plaatselijke Verordening (APV) (vroeger Algemene Politie Verordening genoemd) is de in
Nederland gangbare term voor door de gemeente uitgevaardigde (lagere) wetgeving. De Gemeentewet
geeft gemeenten de bevoegdheid dit soort wetgeving te hanteren.
Criteria voor duurzaam inkopen groenvoorzieningen;
Het betreft een vrij nieuwe regelgeving, die voorschrijft op welke ‘duurzame’ wijze producten en diensten
ingekocht zouden moeten worden. Dit document geeft richtlijnen met betrekking tot het ontwerp, aanleg
en onderhoudswerken. Voor de gemeente Voerendaal betekent deze gedragscode bijvoorbeeld dat er
voor het groenonderhoud geen anorganische meststoffen meer gebruikt mogen worden.
In 2006 is door de gemeenteraad de ‘visie 2018’ vastgesteld, deze visie beschrijft de ambities die de
gemeente heeft op de diverse beleidsterreinen. Dit beheerplan is opgesteld binnen programma 1
"Openbare ruimte als visitekaartje" waarbij moet worden opgemerkt dat er inhoudelijke raakvlakken zijn
met programma 5 "Natuur en Landschap" 1*). De uiteindelijke effectuering van deze beheervisie heeft
invloed op alle programma's (lees: het maatschappelijk effect). Verder omschrijft de rapportage het
duurzaamheidbeginsel met betrekking tot beheer en onderhoud.
Voorafgaand aan het opstellen van deze groenbeheervisie is een inventarisatie uitgevoerd van de
aanwezige beleidsdocumenten binnen het werkveld openbaar groen. Genoemd dienen te worden het
groenstructuurplan, het werkplan poelen en het werkplan bosranden. Het groenstructuurplan omschrijft
het groen als structuurbepalende landschapselementen. In het werkplan Poelen en Bosranden wordt
omschreven hoe de gemeente haar bosranden, poelen en bufferzones wenst bij te houden. De
onderhoudsmaatregelen en frequenties zijn opgenomen in het werkpakket, zie bijlage 4. Daarnaast is
kennis genomen van de visie op natuur en landschap 2008, waarbij in het bijzonder de nadruk ligt op de
ontwikkeling en versterking van groenstructuren.
Noot 1*) Binnen programma 1"Openbare ruimte als visitekaartje" zijn meegenomen het reguliere beheer en onderhoud van het
openbare groen, zowel binnen als buiten de kernen. Daarnaast spreek dit programma nog een bepaalde ambitie uit over de beleving
van de Openbare ruimte in de breedste zin van het woord.
Programma 5 "Natuur en Landschap" richt zich voornamelijk op de versterking van groenstructuren in het buitengebied en het
vergroten van de natuurwaarden. Onlangs is programma 5 samengevoegd met programma 3, dit nieuwe programma gaat verder
onder de naam “natuurlijk genieten”.
4.4 Spanning tussen beleid en praktijk
De gemeente heeft zich door het vaststellen van beleidsregels gebonden aan een bepaalde manier van
beheren. Soms hebben beleidsregels als, bijvoorbeeld het ‘duurzaam inkopen’ ook behoorlijke soms
onvoorziene gevolgen. Doordat de gemeente geen kunstmest meer mag strooien, maar alleen organische
meststoffen wordt het bemesten een stuk duurder. Ook bij de aanschaf van plantmaterialen zal hier
rekening mee gehouden moeten worden, er mag geen plantmateriaal meer worden aangeschaft waarbij in
de opkweek kunstmest en bestrijdingsmiddelen worden gebruikt. Hierdoor zal de ook de aanschaf van
plantmateriaal een stuk duurder uitpakken. Hiermee is in het verleden geen rekening gehouden.
Ook is de gemeente rijk aan een bijzondere flora en fauna, waar een gelijknamige wetgeving op van
toepassing is. Deze wet dwingt gemeenten bijzondere planten en -diersoorten in kaart te brengen en deze
gegevens bij te houden (monitoren). Het beheer moet ook aangepast worden aan de bijzondere soorten
18

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
TBH
die er voorkomen. Dit betekent concreet dat er veel extra werkzaamheden bij het groenbeheer
ondergebracht zouden moeten worden!
Ook de financiële situatie waarin de gemeente zich momenteel in bevindt zorgt voor een spanningsveld.
De ambitie van de gemeente, zoals verwoord in de visie op natuur en landschap en in haar
groenstructuurplan, geeft aan waar kansen liggen, o.a in de vorm van uitbreidingen en versterking van de
kwaliteit. De opgave is om waar mogelijk deze kansen te benutten, dit met inachtneming van het feit dat
het zal moeten gebeuren binnen de gestelde financiële kaders van de begroting.
4.5 Conclusies en aanbevelingen
De gemeente Voerendaal heeft ambities en beleidsregels vastgelegd, zonder zich te realiseren wat de
financiële consequenties van deze keuzes zijn. Ook veranderende wet en -regelgeving zorgen ervoor dat
het beheer regelmatig aangepast dient te worden, waardoor budgetten onder druk komen te staan. Het
gebruik van alleen organische meststoffen zorgt ervoor, dat de kosten van bemesting met ongeveer 30%
toenemen.
Het in kaart brengen en monitoren van de bijzondere flora en fauna als onderdeel van de flora en
faunawet, zal onderdeel moeten uitmaken van het beheer. Op dit moment zijn hiervoor nog geen
middelen in de begroting opgenomen.
Het verbod op het bestrijdingsmiddel Casoron zorgt ervoor dat men moet overwegen om het aantal
schoffelbeurten te verhogen om een zelfde beeldkwaliteit van het groen te kunnen garanderen, dit leidt
tot hogere kosten. Het gebruik van andere chemische bestrijdingsmiddelen is geen optie wil men voldoen
aan de gestelde beleidskaders. Geadviseerd wordt om bestaand beleid verder uit te werken in concrete
uitwerkingsplannen inclusief kosten om inzicht te krijgen in de gevolgen hiervan op korte en lange termijn.
19

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
5 Beheervisie
5.1 Algemeen
5.2 Visie
TBH
De gemeente is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van het openbaar groen. Vanuit de
algemene verantwoordelijkheid als beheerder is er een zorgplicht (met verantwoordelijkheid en
aansprakelijkheid) voor een veilige en duurzaam ingerichte openbare ruimte. Dit is vastgelegd in het
Burgerlijk Wetboek en de aanvullende jurisprudentie.
Naast de wettelijke kaders heeft de gemeente haar eigen wensen. Veel wensen zijn vastgelegd in bestaand
beleid of verwoord in ambities. Aanvullend hierop wil de gemeente een streefniveau voor de kwaliteit van
haar groen vastleggen. Dit streefniveau is gebaseerd op eerdere besluiten van de Raad en dat wat binnen
de financiële kaders van de begroting mogelijk is.
De gemeente streeft naar het duurzaam in stand houden van de openbare groenvoorzieningen. Daarbij wil
de gemeente haar groenstructuren versterken, conform het ‘Groenstructuurplan’ en wil zij investeren in
het behalen van de doelstellingen, zoals verwoord in de ‘Natuur en Landschapsvisie’. Deze doelstellingen
zijn het verhogen van de natuurwaarde van het groen en de kansen voor inheemse planten en dieren,
vooral op kansrijke plaatsen en karakteristieke biotopen in buitengebied of grootschalige
groenvoorzieningen (bijvoorbeeld parkgebieden en aan de randen van de kernen).
Het duurzaam instant houden van de groenvoorzieningen is geënt op de ambities van de gemeente in
relatie tot de kwaliteiten die de gemeente heeft.
In de groen beheervisie geeft de gemeente aan welke kwaliteit ze waar wil hebben.
De gemeente Voerendaal maakte voor alsnog geen verschil in onderhoudsniveaus, alle te beheren vlakken
worden met de zelfde intensiteit onderhouden. Het centrumgebied wordt met de zelfde frequenties
onderhouden als het buitengebied. Door de groenbeheerder worden hier en daar wel accenten (bijv.
maaien gazons, extra schoffelbeurt) gelegd om klachten van burgers te voorkomen.
Afgelopen jaar is door de raad bepaald dat voorlopig een onderhoudsniveau van sober en doelmatig
gehanteerd R- wordt.
Bijzondere locaties (centrumgebieden) krijgen vooralsnog geen hogere onderhoudskwaliteit. De kwaliteit
in de verschillende woonkernen moet op een gelijk niveau zijn. Om te zorgen voor voldoende veiligheid
van boombeplantingen worden de bomen langs wegen en straten frequent geïnspecteerd.
Op dit moment kan globaal gezegd worden dat de kwaliteit van de groenvoorzieningen in het
binnengebied voldoet aan streefniveau R.
Voor het onderhoudsniveau van het groen (het algemene netheidsbeeld) is de huidige zonering per
functiegebied weergegeven (zie tabel 4.1). De zonering van de kwaliteit is gebaseerd op de C.R.O.W.
publicatie 145 “Beheerkosten Openbare Ruimte”. Deze zonering komt overeen met de zonering voor de
beeldkwaliteit, zoals deze veelal gehanteerd worden. Voor de duidelijkheid , “representatief” en “woon en
verblijf” komen overeen met het binnengebied, “exclusief” komt zowel in binnen en -buitengebied voor.
Tabel 5.1. Huidige onderhoudsniveaus Structureel onderhoud alle beheergroepen
Zone Functiegebied Kwaliteit
onderhoud
beplanting
Exclusief Bijzondere locaties (omgeving belangrijke voorzieningen,
zoals gemeentehuis en historische gebouwen)
Representatief (winkel)centra, omgeving van voorzieningen,
stadsontsluitingswegen
20
R/B R/B
R/B R/B
Woon en verblijf Woonomgeving, parken, bedrijventerreinen R/B R/B
Buitengebied Bermen buitengebied, recreatie en natuurgebieden R-/C R-/ C
Kwaliteit
onderhoud
gras

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
5.3 Aanbevelingen en advies
TBH
De zonering komt overeen met de kwaliteit van het waargenomen kwaliteitsniveau. Het buitengebied
scoort een R- niveau. Dit is het minimale niveau wat een gemeente kan nastreven volgens het C.R.O.W.. Bij
een lager niveau houdt de gemeente zich niet aan de zorgplicht. Bij een streefniveau R- ligt de grens van
het ontoelaatbare zeer dichtbij, met een verhoogd risico op kapitaalsvernietiging, uitlokking tot vernieling,
functieverlies, juridische aansprakelijkheid en sociale onveiligheid.
Ten aanzien van het binnengebied wordt geadviseerd om streefniveau R aan te houden als
onderhoudsniveau. Een verlaging van het streefniveau zal leiden tot veel meer klachten van burgers en
gebruikers en functieverlies.
21

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
6 Beheerstrategie groenvoorzieningen 2010-2014
6.1 Algemeen
TBH
In algemene zin kan gesteld worden, dat de gemeente genoodzaakt is te blijven investeren in
omvormingen en renovaties van het groen, om de kwaliteit duurzaam in stand te kunnen houden. Hiertoe
zal de gemeente investeren in de aanleg van duurzaam groen bij herinrichtingprojecten, waarbij tevens
kansen liggen om gewenste groenstructuren te realiseren en of te versterken. Hiernaast speelt het
onderhoud (zoals schoffelen en snoeien) van de groenvoorzieningen een belangrijke rol. Het is immers zo
dat de belevingswaarde die de burger van het groen heeft in grote mate wordt bepaald door de
verzorgende kwaliteit. Bij een keuze voor een lager onderhoudsniveau moet men dan ook rekening
houden met een slechtere beeldkwaliteit waardoor de beleving van de burger voor het groen afneemt,
een logisch gevolg hiervan is een toename van het aantal klachten.
Het openbaar groen wordt op verschillende manieren en door verschillende instanties onderhouden. De
instanties die het onderhoud uitvoeren zijn in het buitengebied de eigen dienst, aannemers en
verenigingen. In het binnengebied wordt het overgrote deel van het onderhoud uitbesteed, voor de
sportparken en speeltuinen zijn de uitbaters gedeeltelijk verantwoordelijk en de buitendienst voert het
onderhoud uit op de begraafplaats en de sportparken. Daarom is het van belang per beherende instantie
een strategie vast te stellen.
6.2 Binnengebied
Het onderhoud van de groenvoorzieningen zal opnieuw aanbesteed moeten worden. De door de raad
vastgestelde wens om een groot gedeelte van het onderhoud van de groenvoorzieningen door het
plaatselijke sw-bedrijf uit te laten voeren zal niet leiden tot een aanbestedingsvoordeel.
Er zal overwogen moeten worden of het onderhoud op de begraafplaats uitbesteedt moet worden of door
de eigen buitendienst moet worden uitgevoerd, zoals nu ook het geval is.
De buitendienst blijft het onderhoud op de begraafplaats voorlopig uitvoeren.
Het onderhoud op de sportparken en speelplaatsen moet beter worden geborgd, door o.a. de
gebruikersovereenkomsten aan te passen. De kwaliteit van het werk van aannemers laat soms te wensen
over, dit kan worden opgevangen door het toepassen van kwaliteitscriteria bij aanbestedingen.
Aandachtspunt op de speelplaatsen en sportparken is de terugloop in het aantal vrijwilligers, dit kan op
termijn ertoe leiden dat meer werkzaamheden uitbesteed moeten worden.
6.3 Buitengebied
Ook hier zal het onderhoud opnieuw aanbesteed moeten worden. Om invulling te geven aan het advies
ten aanzien van de geconstateerde “slechte” kwaliteit van de bomen is het noodzakelijk om hier een
inhaalslag te maken. Daarom zal een gedeelte van het boomonderhoud van de buitendienst worden
opgenomen in het nieuw te maken bomenbestek en worden aanbesteed.
Om de kwaliteit van het onderhoud uitgevoerd door verenigingen te borgen moet worden herzien of taken
terug naar de gemeente moeten of dat de financiële bijdrage van de gemeente aan deze verenigingen
bijgesteld moet worden.
Het maaibestek zal herzien en aangepast worden zodat dit beter aansluit aan de gestelde beleidskaders.
Het is niet uitgesloten dat deze aanpassingen zullen leiden tot conflicten in de belangen van gebruikers van
de gronden, niet elke agrariër zit te wachten op een kruidenrijke berm. Er zal dan ook geïnvesteerd
moeten worden in de communicatie naar burgers en gebruikers toe.
6.4 Sportparken
Het onderhoud van het groen op de sportparken, exclusief de speelvelden wordt uitgevoerd door de
verenigingen en de buitendienst. Het onderhoud van de speelvelden is opgedeeld in klein onderhoud (o.a.
herstel speelschade en maaien velden) een taak van de vereniging, en groot onderhoud (o.a. renovatie,
inzaaien, bemesting, beluchten) waar de gemeente zorg voor draagt. De taken van de vereniging worden
22

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
TBH
uitgevoerd door vrijwilligers en in sommige gevallen door een extern bedrijf. Aandachtspunt is de
terugloop in het aantal vrijwilligers en de borging van kennis en kunde, allebei uitgangspunten en vereisten
voor goed onderhoud. Bovendien worden ook verenigingen geconfronteerd met toenemende kosten voor
het onderhoud, o.a. het maaien (min 40 x per jaar) is een dure kostenpost.
Een beleidsdocument ten aan zien van sportaccommodaties zou de mogelijkheid geven oplossingen te
vinden voor bovenstaande problemen. Verder zal de gemeente moeten investeren in het overbrengen van
kennis en kunde naar de verenigingen toe.
6.5 Speeltuinen
De speeltuinen bestaan uit groenvoorzieningen en speeltoestellen met bijhorende valondergronden. Het
overgrote deel van het groenonderhoud wordt uitbesteed aan de Licom. In twee speeltuinen krijgen de
beheerders van de gemeente een vergoeding voor het onderhoud van een gedeelte van het groen. Het
onderhoud door de verenging wordt uitgevoerd door vrijwilligers, bij verenigingen is de terugloop een
aandachtspunt beschouwd moet worden. De laatste jaren zien we een terugloop in de kwaliteit van het
uitgevoerde onderhoud door de beheerder. Dit zou aanleiding kunnen om tot een heroverweging te
komen aangaande het groenonderhoud, zeker ook gezien de aansprakelijkheid van de gemeente in deze.
In het speelruimtebeleidsplan komen we hier op terug.
6.6 Conclusie en aanbevelingen
Voorgesteld wordt om, meer nog dan nu al gebeurt, projecten integraal op te pakken waarbij ruimte wordt
gemaakt voor de aanleg van duurzaam groen. Dit biedt tevens de mogelijkheid daar waar gewenst
structuren te versterken en of aan te leggen. Dit is noodzakelijk om in de toekomst de duurzaamheid en de
kwaliteit van het groen te kunnen blijven garanderen.
Het uitvoeren van een gebrekenschouw is een vereiste voor een doelmatige besteding van de budgetten
en voor het borgen van het huidige kwaliteitsniveau.
Geïnvesteerd moet worden in de communicatie naar burgers en gebruikers toe, wil men draagvlak krijgen
voor het uit te voeren beleid.
Ten aanzien van de inzet van vrijwilligers kan worden gesteld dat de geconstateerde terugloop in de
laatste jaren de gemeente dwingt om hier op korte termijn voldoende aandacht aan te besteden. De
gemeente dient er rekening mee te houden dat taken en verantwoordelijkheden terug naar de gemeente
toekomen.
De problematiek op de sportcomplexen dient te worden opgenomen in een beleidsdocument
sportaccommodaties.
In het speelruimtebeleidsplan zal ambtelijk worden geadviseerd om het onderhoud van de speelplaatsen
in zijn geheel bij de verenigingen weg te halen. De speeltuinvereniging wordt dan sec beheerder.
Het blijft noodzakelijk te investeren in kennis, niet alleen bij het eigen personeel maar ook bij vrijwilligers
die zich inzetten voor het onderhoud van het groen binnen de gemeente.
Op dit moment is de kwaliteit van het groen een van de belangrijkste zaken waarmee de gemeente zich
positief onderscheidt t.o.v. haar buurtgemeentes. Het beheer en onderhoud van het groen dient zo
georganiseerd te worden dat deze kwaliteiten minimaal behouden blijven en daar waar mogelijk worden
versterkt en uitgebreid. Het groen is de reden waarom mensen graag in deze gemeente willen wonen,
werken en recreëren. Hier liggen dan ook de kansen van de gemeente.
Een achteruitgang in de kwaliteit van het groen zou dit teniet doen.
23

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
7 Personeel en middelen
TBH
In dit hoofdstuk is weergegeven wat de huidige kosten zijn van het groenbeheer en wat de gevolgen zijn
met betrekking tot de gekozen kwaliteit. De kosten van de kwaliteit worden afgezet tegen het onderhoud
volgens de landelijke normen.
7.1 Huidige uitgave
budget structureel
groenonderhoud
bestaat uit de volgende
onderbouwing;
De huidige uitgave van de gemeente zijn weegegeven in de hier onderstaande tabel. Duidelijk is te zien dat
de kosten behoorlijk onder het niveau liggen van de paragraaf 7.2 genoemde normkosten.
Het huidige budget voor het totaal onderhoud groenvoorzieningen is als volgt opgebouwd;
Openbaar groen; uitbestede onderhoudswerkzaamheden € 226.500.00 (groenbestek Licom)
€ 60.000.00 renovatiemiddelen
€ 2.000.00 wisselbeplanting bloemtorens
huur roerende zaken € 15.475.00 transportkosten groenafval
€ 2.000.00 huur materieel t.b.v. snoeiwerkzaamheden
wettelijke zorgplicht bomenbestand (incl. VTA
diensten door derden € 65.660.00 inspectie)
samenstellen en beheer onderhoudstekening en
€ 7.775.00 kaartmateriaal openbaar groen (o.v.b)
stortkosten € 16.875.00 groenafval
€ 396.285.00
Bossen; verbruiksgoederen € 527.00
24
instandhouding 100 mtr raster + 400 st inboet
bosplantsoen
uitbestede onderhoudswerken € 2.545.00 randsnoei en omvorming bosranden
verzekeringen € 267.00
diensten door derden € 2.000.00 uitvoer en nazorg roeken beschermingsplan
€ 5.339.00
landschapsinrichting; uitbestede onderhoudswerkzaamheden € 900.00
speeltuinen; uitbestede onderhoudswerkzaamheden € 10.540.00 groenonderhoud licom
beheer gemeentelijke kleine landschapselement.
(poelen)
maaiwerkzaamheden; uitbestede onderhoudswerkzaamheden € 41.370.00 maaien wegbermen (maaibestek)
stortkosten € 16.500.00 maaisel
€ 69.310.00 € 470.945.00

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
TBH
De gemeente besteed € 470.945,- euro per jaar aan het structureel beheer en onderhoud van haar
groenvoorzieningen. Dit bedrag is exclusief de toegerekende kosten van de eigen buitendienst. De
gemeente heeft nadrukkelijk gekozen voor de optie om een gedeelte van het onderhoud van het openbaar
groen in het buitengebied te laten verrichten door haar eigen buitendienst. Wij kunnen in deze rapportage
onmogelijk een vergelijk maken tussen toegerekende interne kosten in relatie tot geprognotiseerde
onderhoudskosten op basis van normbedragen en werkpakketten. De toegerekende kosten per uur
medewerker verschillen aanzienlijk van tarieven in de markt, daarnaast dienen ook kosten als investering
voor materieel en huisvesting in een dergelijk vergelijk te worden meegenomen.
7.2 Kosten per beheerniveau (C.R.O.W.)
Het C.R.O.W. heeft een ‘tool’ ontwikkeld om relatief eenvoudig de totale beheerkosten voor de openbare
ruimte te genereren. Dit is de Cd-rom behorende bij publicatie 145. De eenheidsprijzen omvatten niet
alleen het regulier onderhoud, maar geven een totaalplaatje van alle groenkosten, intern en extern. Dit is
een vrij lastige opgave omdat elke gemeente anders van structuur is en anders om gaat met haar
groenbeheer.
Het groen is ingedeeld in vier onderhoudsniveaus. De prijs, per kwaliteit per beheertype en de kengetallen
staan respectievelijk in tabel 7.2, 3, 4:
Tabel 7.2 Kostenkengetallen per kwaliteit per beheertype
Groep beheerplan eenheid R- R R+ R++
Bomen* €/st € 13.26 € 17.03 € 22.57 € 22.57
Gras €/m² € 0.16 € 0.34 € 0.39 € 0.77
Beplanting Binnengeb. €/m² € 1.35 € 2.50 € 3.84 € 7.53
Beplanting Buitengeb.** €/m² € 0.33 € 0.40 € 0.50 € 0.75
Watergangen €/m² € 2.02 € 4.20 € 6.11 € 6.11
Wegen* €/m² € 0.62 € 0.86 € 0.86 € 1.10
Meubilair* €/st € 10.00 € 12.00 € 16.00 € 20.00
Hekwerken* €/m € 0.20 € 0.25 € 0.30 € 0.40
* Betreft een zeer gevarieerde diversiteit aan objecten, C.R.O.W. voorziet deze beheertype niet in
eenheidsprijzen. Prijzen zijn gegenereerd op basis van expertise TBH.
** Beplanting in buitengebied wijkt af van binnengebied omdat het vooral bos, houtsingels en
bosplantsoen betreft.
Tabel 7.3 Hoeveelheid kengetallen Buitengebied
Groep beheerplan eenheid R- R R+ R++
Bomen st 4707 4707 4707 4707
Gras m² 586846 586846 586846 586846
Beplanting m² 295.116 295.116 295.116 295.116
Watergangen m² 40.768 40.768 40.768 40.768
Wegen m² 7955 7955 7955 7955
Meubilair st 1.088 1.088 1.088 1.088
Hekwerken m 2988 2988 2988 2988
25

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
TBH
Tabel 7.4 Hoeveelheid kengetallen Binnengebied
Groep beheerplan eenheid R- R R+ R++
Bomen st 3.684 3.684 3.684 3.684
Gras m² 194.745 194.745 194.745 194.745
Beplanting m² 121.773 121.773 121.773 121.773
Watergangen m² 3.518 3.518 3.518 3.518
Wegen m² 4355 4355 4355 4355
Meubilair st 167 167 167 167
Hekwerken m 0 0 0 0
Tabel 7.5 Verdeling kosten en kwaliteit Buitengebied
(m 2 , inclusief sportparken)
Omschrijving Kwaliteitsniveau
R- R R+ R++
Bomen € 62.414.82 € 80.136.68 € 106.227.58 € 106.227.58
Gras € 93.895.36 € 199.527.64 € 228.869.94 € 451.871.42
Beplanting € 97.388.28 € 118.046.40 € 147.558.00 € 221.337.00
Watergangen € 82.351.36 € 171.225.60 € 249.092.48 € 249.092.48
Wegen € 4.932.10 € 6.841.30 € 6.841.30 € 8.750.50
Meubilair € 10.880.00 € 13.056.00 € 17.408.00 € 21.760.00
Hekwerken € 597.60 € 747.00 € 896.40 € 1.195.20
€ 352.459.52 € 589.580.62 € 756.893.70 € 1.060.234.18
Tabel 7.6 Verdeling kosten en kwaliteit Binnengebied
(m 2 , inclusief begraafplaats)
Omschrijving Kwaliteitsniveau
R- R R+ R++
Bomen € 48.849.84 € 62.720.10 € 83.140.51 € 83.140.51
Gras € 31.159.20 € 66.213.30 € 75.950.55 € 149.953.65
Beplanting € 164.393.55 € 304.432.50 € 467.608.32 € 916.950.69
Watergangen € 1.160.94 € 1.407.20 € 1.759.00 € 2.638.50
Wegen € 8.797.10 € 18.291.00 € 26.609.05 € 26.609.05
Meubilair € 103.54 € 143.62 € 143.62 € 183.70
Hekwerken € 0.00 € 0.00 € 0.00 € 0.00
€ 254.464.17 € 453.207.72 € 655.211.05 € 1.179.476.10
De totale som van het groenonderhoud met de R- kwaliteit in het buitengebied en de R kwaliteit
binnengebied bedraagt; € 805.667.24 / jaar.
Dit is € 334.733,24 / per jaar meer dan de huidige budgetten.
26

Groenbeheerplan gemeente Voerendaal
Oktober 2009
7.3 Personele consequenties
TBH
De buitendienst voert een aanzienlijk aantal taken uit, zowel in het buitengebied als in het binnengebied.
Door de verschuivingen van taken naar de buitendienst, die voorheen uitbesteed werden en door de extra
inspanningen die het gevolg zijn van veranderde wet- en regelgeving, zorgen ervoor dat de buitendienst
overbelast raakt. Ook periodieke ad-hoc situaties, zoals de gladheidbestrijding hebben invloed op de
inzetbaarheid en dus de productiviteit van het personeel. Er zal een analyse moeten worden gemaakt van
de taken die nu door de buitendienst worden uitgevoerd in relatie tot de bestaande formatie. Hiernaast
dient men een keuze te maken hoe de buitendienst in de toekomst moet gaan functioneren. Gedacht
moet worden aan inzetbaarheid op het gebied van toezicht, calamiteiten, en op locaties waar de
gemeente veel waarde hecht aan kwaliteit.
Daar waar bij de uitvoering van primaire taken door de buitendienst een conflict situatie dreigt te ontstaan
ten aanzien van de zorgplicht, zoals het geval is bij de bomen in het buitengebied, zal op dat moment
direct een andere oplossing moeten worden gevonden. Ten aanzien van de bomen wordt hierop vooruit
gelopen door dit op te nemen in het bestek boomonderhoud.
7.4 Conclusie en aanbevelingen
Op het gebied van groenbeheer gaat de gemeente zeer efficiënt met haar geld om. De kosten van
aanbestedingen hebben tot nu toe gunstig uitgepakt en er worden geen overbodige uitgave gedaan. Toch
kan de gemeente niet op lange termijn zo zuinig blijven omgaan met haar middelen.
Qua onderhoudsniveau schiet in het buitengebied het een en ander te kort. Structurele investeringen zijn
hier noodzakelijk om niet te kort te schieten in de primaire taken met betrekking tot de zorgplicht.
De gemeente Voerendaal heeft ambities en beleidsregels vastgelegd, maar geeft hiervoor niet de
financiële middelen om hier handen en voeten aan te geven. Ook door veranderende wetgeving wordt het
de groenbeheerders steeds moeilijker gemaakt uit te komen met de budgetten voor het groenbeheer.
Door het gebruik van alleen organische meststoffen stijgen de kosten met ongeveer 30%. De kosten voor
het in kaart brengen en monitoren van de bijzondere flora en fauna zijn taken die in het geheel nog niet
gedekt zijn.
Ook de kosten die voort komen uit het verbod op Casoron brengt direct extra kosten met zich mee. Om
het heesters niet te laten overwoekeren door onkruid zullen er extra schoffelrondes uitgevoerd moeten
worden. Deze extra schoffelrondes zullen leiden tot hogere kosten.
In de beheervisie wordt aanbevolen om minimaal het kwaliteitsniveau R- vast te stellen voor het
buitengebied en R voor het binnengebied.
Hierbij moet de kanttekening worden geplaatst dat de kwaliteit van het groen geleidelijk zal afnemen,
wanneer de in het rapport benoemde aanbevelingen niet ter harte worden genomen.
27