download pdf - Vlaams Instituut voor de Zee

More documents

Recommendations

Info

$Wetenschap - \Nijverheid- Handel$

I. — HET ZWIN. A. — Ontstaan van de Havens. 1 De stad Brugge was vroeger een van de grootste handelscentra van de Middeleeuwse wereld, dank zij het Zwin. Het Zwin kwam niet tot aan Brugge, maar slechts tot aan Damme. Het was ook zo breed niet als men gewoonllijk aanneemt. De oudste dijken liggen duizend meter uit elkaar, deze van de XIII* en XIV" eeuw van 200 tot 300 meter. Tussen deze dijken vloeide geen brede stroom, zoals de Schelde vóór Antwerpen ; bij laag water was het slechts een smal waterloopje dat tussen de ondiepten kronkelde, zoals men liet nog kan zien op de zestiende-eeuwse kaart van Lanceloot Blondeel uit het Brugse stadsarchief. Van Damme stroomde het Zwin naar Sluis, daar verdeelde het zich in twee armen rond het eiland Cadzand ; de westerarm, die nu nog de Nederlands-Belgische grens vormt, wierp zich in de Noordzee aan de Peerdemarktbanlk ; de oostelijke arm aan het Zwartegat, waar in 1802 een deel van de Zwartepolder overstroomd werd, en nog niet teruggewonnen werd op de zee De eerste verbinding var> Brugge met de zee geschiedde langs het Oude Zwin, een tamelijk smaftle rivier, die liep langs de huidige steenweg van Koolkerke, reclht naar de monding van het eigenllijke Zwin, bij het Hazegras. Deze verbinding met de zee Jdet waarsdhijnlijk te wensen over, want rond 1180 zien we dat een andere weg gekozen werd, namelijk de Reie tussen Brugge en Damme, en verder het Zwin. dat ten oosten van de huidige vaart Brugge-Sluis liep, en waarvan men nog de dijken kan zien bij de brug van Oostkerke, op de plaats waar de vroegere stad Monikerede lag. 2. Van zohaast de stad Damme gesticht was, kwam geen enkeÜ zeeschip meer naar Brugge, want te Damme lag er een overdekte zeesluis, waaronder slechts schepen zonder masten konden doorvaren. Damme was de Brugse voorhaven, waar de zeeschepen hun waren overlaadden op schuiten. Te Damme lag ook de monding van de Lieve, het kanaal dat rond 126C tussen Gent en Damme gegraven was. 3. Langs het Zwin werden andere stadjes gesticht waar de zeeschepen insgelijks hun waren konden overiladen in schuiten, namelijk Monikerede gesticht in 1220, nu het zuidoostelijk deel van de gemeente Oostkerke ; H o e k e, door de Duitsers
gesticht rond 1250 ; St.-A nna-ter-Muiden ontstaan rond 1200. Geen enkele van deze havens bezat kaaien, de zeeschepen werden op het droge gezet, en de schuiten kwamen er langs liggen. B. — Verzanding van het Zwin. Het Zwin verzandde, en men beschikte toen nog over geen gerief om de verzanding doelmatig te bestrijden ; daardoor komt het dat, op het einde van de XIV" eeuw, Suis dc plaats van Damme ingenomen had als voorhaven van Brugge. Brugge heeft alles in 't werk gesteld om de verzanding te keer te gaan. Rond 1350 werd er een spuidok (bassin de chasse) aangelegd in het moeras de « Zeuge », ten westen van Damme Bij hoogwater werd het zeewater in het dok gelaten, met de ebbe werd dit -water afgelaten om het zand weg te spoelen dat de v*oed in de bedding van het Zwin had laten zinken. Om nog meer water uit het binnenband naar het Zwin te brengen, bekwam Brugge de toelating van Graaf Lodewijk van Male, om de Zuidleie, een rivier die van Aal'ter naar de Reie stroomde, door te trekken ten zuiden van Deinze, van waar het overtollige water van de Leie naar het Zwin zou gebracht worden. Maar de stad Gent belette de uitvoering van de werken in 1379, door de opstand der Witte Kaproenen. In de XV e eeuw begon de monding van het Zwin te verzanden. De hertog van Boergondië gaf de toelating om de polder van het Zwartegat, die de oostelijke monding afsloot, te openen ten einde een dubbeV stroming teweeg te brengen, die bij laag tij het zand zou wegspoelen ; deze dubbele stroming deed de verzanding nog toenemen, en in 1486 werd de Zwartegatpolder opnieuw ingedijkt. In 1515 traahtte men nogmaa's een dubbele stroming te verwekken door het kanaal van Oostburg, dat de Westerschelde zou verbinden met het Zwin. Het was een nieuwe teleurstelling. Rond 1550 liet Brugge een zeekanaal van.20 meter breedte graven, ten westen van het Zwin, tussen Damme en Sluis. Later, in 1564. werd dit kanaal doorgetrokken van af Monike* rede over Koolkerke tot Brugge. Het vak tussen Damme en Monikerede werd door een dijk afgesloten. Om van Sluis naat Damme te varen, moest men een omweg maken over Brugge. Al deze kostelijke werken werden nutteloos in 1604, toen de prins van Oranje voorgoed Sluis innam, en de Noord- Nederlanders het Zwin gesloten hielden.
Page 1 and 2: GIDSENBOND - BRUGGE
Page 3 and 4: INHOUD I. Vorming van de Kustvlakte
Page 5 and 6: Zekere plaatsen die 2 tot 3 meter b
Page 7 and 8: stromingen. Het water van de verste
Page 9 and 10: 3. — Dc Moeren. In het binnenland
Page 14 and 15: Het Zwin in de XIII" eeuw met de ka
Page 16 and 17: A. Oude stad. OOSTENDE IN D E XVI»
Page 18: III. — DE HAVEN VAN NIEUWPOORT. D
Page 21 and 22: het water uit de scheepvaartwegen n
Page 24 and 25: de laatste jaren van de vorige eeuw
Page 26: GIOSENBOND - UITGAVEN BRUGGE - Post

download pdf - Vlaams Instituut voor de Zee

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?