Download het artikel - Van Doorne

Last onder dwangsom
De last onder dwangsom is een verplichting tot het betalen
van een geldsom, tenzij wordt voldaan aan de in het besluit
omschreven last. Vooral bij herhaalde overtredingen kan de
last onder dwangsom een effectief handhavingsmiddel zijn
(zoals bij geluidsoverlast vanuit een café).
Wel gelden er enkele aandachtspunten bij de last onder
dwangsom. Zo kan de last onder dwangsom niet bij
spoedeisende zaken worden opgelegd. Verder moet de
verhouding tussen de hoogte van de dwangsom en de
zwaarte van het geschonden belang evenals de beoogde
werking van de last in acht worden genomen.
Het dwangsombedrag moet in een redelijke verhouding ten
opzichte van de overtreding en de werking staan. Ook is het
gemeentebestuur verplicht om het maximumbedrag van de
te verbeuren dwangsom(men) aan te geven. De dwangsom
mag niet hoger worden gesteld met het doel de overtreder
te straffen. Op dat moment kan immers niet meer gesproken
worden van een herstellende sanctie maar is er sprake van
een bestraffende sanctie.
Een last onder dwangsom kan enkel worden opgelegd aan
iemand die het in zijn of haar macht heeft om de overtreding
ongedaan te maken.
Bestraffende sancties
Verder kan B&W gebruik maken van bestraffende sancties.
Een sanctie wordt als bestraffend aangemerkt voor zover
deze beoogt de overtreder leed toe te voegen. 3 De
leedtoevoeging is een reactie op de overtreding en kan ook
een preventief afschrikkende werking hebben. Ook ten
aanzien van een bestraffende sanctie heeft een
gemeentebestuur een bevoegdheid nodig die berust op een
wettelijke grondslag. Een bestraffende sanctie is de
bestuurlijke boete.
Bestuurlijke boete
Een bestuurlijke boete heeft altijd de vorm van een
onvoorwaardelijke verplichting om een geldsom te betalen. 4
Aangezien de bestuurlijke boete een bestraffend karakter
heeft, voldoet de bestuursboete aan de criteria voor een
criminal charge in de zin van art. 6 EVRM.
3 Artikel 5:2 lid 1 onder c Awb.
4 Artikel 5:40 lid 1 Awb
Tegen het besluit waarbij een bestuurlijke boete wordt
opgelegd, moet een beroep openstaan bij een onafhankelijk
gerecht. 5 De rechtbank zal moeten kunnen toetsen of het
opleggen van de bestuurlijke boete - en de hoogte daarvan -
evenredig is.
Vanwege de punitieve aard van de boete geldt het
strafrechtelijke legaliteitsbeginsel. Het legaliteitsbeginsel
houdt in dat er aan elk strafbaar feit een daaraan
voorafgaande strafbepaling van kracht moet zijn. Daarnaast
geldt ook het beginsel dat er ten aanzien van één
overtreding geen dubbele strafvervolging mag plaatsvinden.
Bovendien is het gemeentebestuur verplicht om bij elk
voornemen tot het opleggen van een boete voor een
overtreding aan het begin een keuze te maken voor de
strafrechtelijke of de bestuursrechtelijke weg.
De bestuurlijke boete leent zich met name voor eenvoudig
vast te stellen overtredingen, zoals verkeersovertredingen.
Regressieve sancties
Tenslotte hebben gemeentebesturen de mogelijkheid om
van regressieve sancties gebruik te maken. Deze sancties
zijn gericht op een terugkeer naar de oorspronkelijke
rechtstoestand. Dit kan een reparatoir of punitief karakter
hebben. Een voorbeeld van een regressieve sanctie is het
intrekken van een begunstigende beschikking zoals een
subsidie. Voor een regressieve sanctie is niet altijd een
wettelijke grondslag vereist.
Intrekken/wijzigen begunstigende beschikking
Indien een beschikking wordt ingetrokken wordt er
teruggegrepen naar de situatie zoals die bestond voordat de
begunstigende beschikking werd genomen. Het kan
voorkomen dat de wet een expliciet verbod tot intrekking
bevat. Zo kan een subsidiebeschikking bijvoorbeeld vijf jaar
na de vaststelling daarvan niet meer worden ingetrokken
door het gemeentebestuur. 6
Naming and shaming
Daarnaast heeft het gemeentebestuur nog de mogelijkheid
om resultaten van toezicht, uitgedeelde waarschuwingen of
opgelegde sancties aan bedrijven en personen die daarbij
met naam en toenaam worden genoemd, openbaar te
maken. Veelal zal de imagoschade ten gevolge van dit
openbaar maken schadelijker zijn dan bijvoorbeeld het
opleggen van een last onder dwangsom zelf.
5 EHRM 21 februari 1984, NJ 1988, 496 (Öztürk).
6 Artikel 4:49 lid 3 Awb.