Kinderopvang in Nederland. Organisatie en financiering. - AIAS

Hoofdstuk 5
De vakbeweging en kinderopvang
Saskia Lieon
Sinds 1987 maken de vakbonden afspraken met werkgevers over kinderopvang. De
gedachte hierachter is dat kinderopvang een essentiële voorwaarde is voor vrouwen om
te gaan werken en vooral om te blijven werken. Aangezien de overheid in onvoldoende
mate zorg draagt voor kinderopvangvoorzieningen hebben de vakbonden besloten een
deel van die verantwoordelijkheid op zich te nemen.
In dit hoofdstuk wordt gekeken hoe het staat met de kinderopvangregelingen in de
collectieve arbeidsovereenkomsten (cao-en), vijf jaar nadat de eerste afspraken zijn gemaakt.
Het is gebaseerd op een onderzoek dat van september 1992 tot maart 1993 heeft
plaats gevonden in opdracht van de Industriebond FNV. Daarbij stonden de volgende
vragen centraal. Hoeveel afspraken over kinderopvang zijn er tot nu toe gemaakt? Hoeveel
wordt er gebruik gemaakt van de regelingen en wat zijn de ervaringen van werknemers
met kinderopvang?
1 De vakbeweging en kinderopvang
De vakbonden, aangesloten bij de Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV), zijn van
mening dat kinderopvang een basisvoorziening zou moeten zijn, waarvoor de overheid
zorg zou moeten dragen. En vanuit dat standpunt hielden zij zich tot in het midden van
de jaren tachtig niet met dit onderwerp bezig. Hierin komt verandering als het
vrouwensecretariaat van de FNV constateert dat de overheid weinig tot niets doet voor
de kinderopvang en dat het daarom tijd wordt dat de vakbeweging zich gaat
bezighouden met dit onderwerp.
In het najaar van 1987 besluiten de FNV-bonden om de problematiek rond kinderopvang
op te nemen in het arbeidsvoorwaardenbeleid. De inzet is om in een korte tijd
de achterstand bij de kinderopvangvoorzieningen in te lopen. Vanaf dat moment zien
de bonden kinderopvang als de verantwoordelijkheid van drie partijen: overheid,
werkgevers en werknemers. Bij deze gezamenlijke verantwoordelijkheid hoort een
tripartite financiering: overheid, werkgevers en ouders. Een dergelijke financiering is in
Europa een unicum. In diverse landen om ons heen bestaat bedrijfskinderopvang, maar
dat is altijd strikt gescheiden van de gesubsidieerde circuits. In 1990 wordt het idee van
57