Kinderopvang in Nederland. Organisatie en financiering. - AIAS

9 Het aanbod van kinderopvang in de jaren negentig
Om te berekenen hoe groot het aanbod van kinderopvang is en hoeveel kinderopvangvoorzieningen
er zouden moeten komen om in de behoefte te voorzien, wordt het begrip
kindplaats of opvangplaats gebruikt. "Een opvangplaats is de mogelijkheid een
kind gedurende een jaar 45 uren per week (9 uur x 5 dagen) op te vangen (hele-dagopvang).
Een opvangplaats omvat daarmee 45 uren x 48 weken = 2.160 uren per jaar"
(toelichting op artikel 3 Stimuleringsmaatregel kinderopvang 1991-1993). In de
praktijk komt dit vrijwel nooit voor. Per opvangplaats worden dus meer kinderen
opgevangen. Dit leidt tot een verhoudingsgetal, dat voor elke vorm van kinderopvang
verschillend is. Volgens de CBS-statistieken over kindercentra (CBS 1993a en b)
worden in de kinderdagverblijven per opvangplaats 1,70 kinderen opgevangen. Voor de
peuterspeelzalen ligt dit verhoudingsgetal hoger, namelijk 2,59. Bij de buitenschoolse
opvang wordt 1,43 kind per plaats opgevangen. Deze verhoudingsgetallen komen
aardig overeen met eerdere schattingen (VNG 1990, Pelzer en Miedema 1992).
Het doel van de Stimuleringsmaatregel is dat er 49.000 kindplaatsen meer zijn op 31
december 1993 dan op 31 december 1989. Een probleem hierbij is dat het aantal plaatsen
in 1989 niet goed te bepalen is, maar in de tussentijdse evaluatie wordt aangegeven
dat 36% van de uitbreiding is gehaald na twee jaar en dat de uitbreiding in het tweede
jaar sneller is gegaan dan in het eerste jaar. Sinds de maatregel van kracht is, heeft
onder meer de VNG enkele keren onderzoek gedaan naar de groei van het aantal
kinderopvangvoorzieningen (VNG 1991, 1992). Echter, de resultaten van een van deze
onderzoeken werd niet gepubliceerd wegens onvergelijkbaarheid van de cijfers met
voorgaande jaren (VNG 1991). Andere onderzoeksinstituten komen met betere indicaties
van de toename van kinderopvang. Het CBS kwam tweejaarlijks en komt nu
jaarlijks met duidelijke overzichten over het aantal kindercentra. Hun publicaties, zij
het dat ze niet onmiddellijk beschikbaar zijn, geven de toename van het aantal
kindercentra het duidelijkst weer (zie ook tabel 6). Eind 1992 is volgens een steekproef
een percentage bereikt van 60%. 12 Het is echter onwaarschijnlijk dat de beoogde
verdubbeling van het aantal opvangplaatsen aan het einde van de
Stimuleringsmaatregel gerealiseerd zal zijn. 13
Het aantal gemeenten dat voorzieningen voor kinderopvang binnen de gemeentegrenzen
heeft, is in de afgelopen jaren fors toegenomen. Hebben in 1989 nog slechts
211 gemeenten kinderopvang gerealiseerd, in 1991 zijn dit er al 416. 14 Vrijwel alle
overige van de 647 Nederlandse gemeenten nemen wel deel aan de Stimuleringsmaatregel,
maar hebben kinderopvang in samenwerking met andere gemeenten of in voorbereiding.
15 In 1991 zijn er bijna 29.000 opvangplaatsen, waarvan ruim 7.000, dat is
25%, bedrijfsplaatsen (CBS 1993b en tabel 6). Naar verhouding zijn er meer opvang-
43