Toolbox deontologie bij de politiediensten.pdf - Algemene Directie ...

Het is belangrijk voor ogen te houden dat, naast de voordelen, er ook belangrijke risico’s
verbonden zijn aan een adviserende functie, zeker als het gaat om een entiteit die zich buiten de
organisatie bevindt, zoals het Bureau Integriteit van de stad Antwerpen. 64
• Door de verantwoordelijkheid voor normbepaling en uitspraken over concrete gevallen aan
een externe actor toe te kennen, bestaat een risico van deresponsabilisering van de lijn,
waarmee we zowel leidinggevenden als medewerkers bedoelen. Ten eerste wordt hiermee
een belangrijke verantwoordelijkheid gedeeltelijk ontnomen aan het lijnmanagement.
Diegenen die deel uitmaken van het lijnmanagement zijn verantwoordelijk voor de interne
organisatie van hun administratie en voor het uittekenen van de lijnen over wat integer is en
wat niet. Zij kunnen hierbij natuurlijk wel advies vragen, maar zij blijven de echte
eindverantwoordelijken. Ten tweede kan de adviserende rol van een externe actor, als zijn
richtlijnen erg gedetailleerd zijn, ook een negatieve invloed hebben op het niveau van ethisch
redeneren van de uitvoerende medewerkers zelf. Dit gaat helemaal in tegen de principes van
een modern, stimulerend integriteitsbeleid waar individuele verantwoordelijkheid centraal
staat.
• Er bestaat ook een risico op tegengestelde richtlijnen vanuit de externe actor enerzijds en het
lijnmanagement (en in het bijzonder het topmanagement) anderzijds.
• Ten derde draagt de constructie van normbepalend advies van een expert steeds het risico in
zich dat men het advies als een ‘puur objectief advies van een expert’ zal beschouwen. Dit is
echter niet het geval. Integriteit verwijst immers naar ‘algemeen aanvaarde waarden en
normen’. Als een externe actor een normbepalend advies geeft, moet hij dus in feite die
algemeen aanvaarde waarden en normen interpreteren, wat uiteraard een erg moeilijke
opdracht is, die onvermijdelijk een zekere mate van persoonlijke interpretatie zal vergen.
• Als de externe actor zich uitspreekt over concrete situaties, zal men zich in toekomstige
dilemma’s op die eerdere uitspraken beroepen. Men zal op zoek gaan naar een gelijkaardige
situatie en kijken wat de externe actor toen geadviseerd heeft. Het probleem hier is dat bij
ethische dilemma’s het vaak juist de details zijn die het verschil maken en die de richting van
het advies bepalen.
• Tot slot is er nog het praktische risico dat de externe actor overladen zal worden met vragen,
waarop snel antwoorden moeten gegeven worden. Een dergelijke overvloed aan aanvragen
zou de verantwoordelijke voor een dilemma stellen. Ofwel neemt hij de tijd om grondig
uitgewerkte adviezen te formuleren, maar dan loopt hij het risico te laat te komen. Ofwel
probeert hij zijn adviezen vlug te formuleren, maar dan is er een zeker risico voor de
inhoudelijke kwaliteit.
Wij denken echter dat, zelfs rekening houdende met die nadelen, in de Belgische politie een
dergelijke algemene adviserende functie moet ingevuld worden. Er zijn nu eenmaal kwesties die
64 Wat volgt is overgenomen van Maesschalck (2005: 94-98)
88