Toolbox deontologie bij de politiediensten.pdf - Algemene Directie ...

• Tot slot zijn er nog een aantal kleinere rubrieken, waaronder ‘jurisprudentie’ (rechtelijke uitspraken
op het vlak van integriteit), ‘publicaties’, ‘monitoren integriteitsbeleid’ (diverse onderzoeken naar
integriteitsbeleid) en ‘links’.
3.2.2.1.3. Handboek integriteitsonderzoek
Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft een ‘handboek
Integriteitsonderzoek’ opgesteld. 105 Dit handboek verscheen voor het eerst in 1996. Op basis van de
ervaringen die diverse organisatieonderdelen van de overheid de afgelopen jaren hebben opgedaan,
heeft men recent een volledig herziene versie uitgebracht. Het huidige handboek biedt een methode
om de weerbaarheid van de organisatie tegen een aantasting van, of aanvallen op de integriteit te
vergroten.
Het handboek bestaat uit drie delen. In het eerste deel wordt uiteengezet waarom het van belang is
dat overheidsorganisaties op serieuze wijze aandacht schenken aan integriteit. Het tweede deel stelt
de onderzoeksmethodiek centraal. Deel drie bevat diverse instrumenten (checklists en
vragenformulieren, achtergrondinformatie en voorbeeldmateriaal), die ontwikkeld zijn om
ondersteuning te bieden bij het uitvoeren van integriteitsonderzoek.
Dit handboek stelt een methode van integriteitsonderzoek centraal, waarbij men in een eerste fase de
kwetsbaarheden van de organisatie in beeld kan brengen, in een tweede fase de bestaande
weerbaarheid kan vaststellen en in een derde fase aanbevelingen kan doen naar het management.
Alvorens de eerste fase aan te vangen, is het belangrijk zich voor te bereiden op het eigenlijke
onderzoek. In deze pre-fase is het van belang de leiding te overtuigen van het belang van een
dergelijk onderzoek en hen ertoe te brengen een voorbeeldfunctie te vervullen. Daarnaast is het
belangrijk zoveel mogelijk informatie te verzamelen over het belang van integriteit en dit naar de
personeelsleden te verspreiden (bijvoorbeeld brief van de leiding aan de medewerkers, informatie in
het personeelsblad, presentatie door de leiding op een informatiebijeenkomst). Informatie en
communicatie, openheid en transparantie over het uit te voeren onderzoek naar de medewerkers is
cruciaal. Tot slot is de aanstelling van een projectgroep, die de coördinatie van het project op zich
neemt, van belang.
In de eerste fase van het integriteitsonderzoek brengt men twee soorten kwetsbaarheden in kaart.
Allereerst wordt bekeken of er kwetsbare handelingen (handelingen waarbij bijvoorbeeld geld of
gevoelige informatie een rol spelen) worden verricht. Hiervoor kan men een lijst met kwetsbare
handelingen opstellen, die voorgelegd wordt aan de topleiding en een aantal ad random
geselecteerde medewerkers. Vervolgens komen aspecten van organisatorische kwetsbaarheid
(situaties of processen die vanuit een oogpunt van integriteit potentieel kwetsbaar zijn) in beeld. Deze
organisatorische kwetsbaarheden kunnen eveneens in een lijst gegoten worden en voorgelegd
worden aan het topmanagement en een aantal geselecteerde medewerkers. Bij de inventarisatie van
105
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (2006). Handboek integriteitsonderzoek. Den Haag: Bureau
Integriteitsbevordering Openbare Sector.
58