Toolbox deontologie bij de politiediensten.pdf - Algemene Directie ...

continuüm. De uitersten van wat wel en niet mag, zijn meestal wel duidelijk. Daartussen bevindt
zich echter een zeer groot grijs gebied, waarbinnen men integriteitsdilemma’s kan situeren
(Maesschalck, 2004c).
Een integriteitsdilemma gaat om een situatie waarbij waarden en normen in het geding zijn en
waarbij men een keuze dient te maken uit meerdere alternatieven (Karssing, 2001). Voor elk van
deze alternatieven zijn goede argumenten voorhanden. Bovendien schieten de bestaande regels
en intuïties hier tekort (Vos en Beentjes, 2004). Er is sprake van een politioneel
integriteitsdilemma als (1) er zich een discrepantie voordoet tussen de persoonlijke belangen van
een werknemer en de belangen van de politieorganisatie, (2) er zich een conflict voordoet tussen
de functionele belangen van de werknemers, managers, departementen en lokale politiezones,
en (3) de belangen en verwachtingen van de stakeholders niet compatibel zijn met de belangen
van de politieorganisatie (Kaptein en Van Reenen, 2001).
Integriteitsdilemma’s zijn inherent aan het politiewerk. Het is dan ook belangrijk om een zicht te
krijgen op de domeinen waarbinnen deze dilemma’s spelen, opdat men hiermee, bij het
uitwerken van het integriteitsbeleid, rekening kan houden. Van Der Torre e.a. (1998)
onderscheiden vijf domeinen waarin politieambtenaren geconfronteerd kunnen worden met
dergelijke dilemma’s.
• Domein van het rechtelijke systeem. Politieambtenaren moeten een evenwicht vinden
tussen het recht enerzijds, dat de hiërarchie van rechtsnormen, rechtmatigheid,
proportionaliteit, subsidiariteit en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur centraal
stelt, en de effectiviteit anderzijds. Deze morele afweging legt een zware druk op de
schouders van de politieambtenaren.
• Maatschappelijk domein. Van het politiepersoneel wordt verwacht een zekere afstand te
behouden ten opzichte van de burgers door zich neutraal en onpartijdig op te stellen. Aan
de andere kant behoort de politie voldoende geïntegreerd en betrokken te zijn in de
maatschappij. Een evenwicht tussen beide is in bepaalde gevallen echter moeilijk te
realiseren.
• Domein van de politie. Hoewel politieambtenaren ondergeschikt zijn aan politionele
gezagsinstanties, beschikken zij over zelfstandigheid in de uitoefening van hun baan.
Ook dit zorgt voor een dilemma tussen de naleving van hiërarchische opdrachten
enerzijds en de beoordeling van deze opdrachten anderzijds.
• Domein van de werkvloer: Hier staat het waardenconflict tussen collegialiteit en
individualiteit centraal. Enerzijds ontstaat collegialiteit door de nauwe samenwerking
tussen politieambtenaren in vaak moeilijke omstandigheden, die uitmondt in een gevoel
34