Toolbox deontologie bij de politiediensten.pdf - Algemene Directie ...

1.2.2.1.2. Analyse
We vergelijken de code kort met de kwaliteitscriteria voor een goede deontologische code die in het
eindrapport opgesomd werden (cf. Deel IV, 4.2.1.). De deontologische code van de Belgische politie
beantwoordt niet aan al deze kwaliteitscriteria.
• Een belangrijk criterium is dat de code zo eenvoudig mogelijk en goed leesbaar is. Het Koninklijk
Besluit houdende de vaststelling van de deontologische code van de politiediensten 99 beschrijft op
zeer uitvoerige wijze in een tachtigtal punten verscheidene onderwerpen die betrekking hebben op
beroepsrechten en –plichten. Sommige items worden zeer gedetailleerd omschreven, andere dan
weer eerder algemeen. De verschillende punten bevatten echter vaak ingewikkelde terminologie of
onduidelijk woordgebruik. Bovendien stelt zich de vraag of de tekst ook werkelijk hulp biedt bij de
omgang met concrete ethische dilemma’s in de dagelijkse praktijk.
• Zoals hoger aanbevolen start de code inderdaad met een inleiding waarbij men verduidelijking
geeft waarom ze tot stand is gekomen, wat het belang van een dergelijke code is, etc. Er blijkt wel
een zekere onduidelijkheid te bestaan over de gevolgen van de niet-naleving van de code. Zo is de
verhouding tussen tucht en deontologie niet steeds duidelijk. In artikel 26 wordt wel een link gelegd
met het tuchtrecht: “Zelfs buiten de uitoefening van het ambt, vermijdt het lid van het operationele
korps elke handelswijze die de uitvoering van de taken van zijn ambt in het gedrang kan brengen,
de waardigheid van het ambt kan schaden, of het vertrouwen van de bevolking in de politie kan
aantasten”. 100 Wettelijk gezien zijn er maar twee tuchtinbreuken bij de politie: de niet-naleving van
reglementen en schade toebrengen aan de waardigheid van het ambt. Men kan deze twee
tuchtinbreuken invullen met wat in de code staat, waaronder de punten 13 (eerbiediging gezag
meerdere), 16 (beschikbaarheid), 44 (naleving en bescherming van de door de grondwet
gewaarborgde rechten en vrijheden) en 57 (niet-inmenging in politiefuncties door administratief en
logistiek kader). Er wordt wel gecommuniceerd dat dit eigenlijk niet de bedoeling is. De code wordt
immers idealiter gehanteerd als een positief managementinstrument, eerder dan als
tuchtinstrument. Voor tuchtinbreuken moet men teruggrijpen naar het wettelijke kader en niet naar
de deontologische code. Toch bepalen de aard en de inhoud van de tekst duidelijk het
regelgevende en normerende karakter. De vorm van Koninklijk Besluit in uitvoering van een wet
brengt automatisch ook rechtsgevolgen met zich mee. Men loopt het risico dat de tuchtregeling
zich op de code, als duidelijk en normerend kader, zal steunen om strafbare gedragingen vorm te
geven (Pyl en Liners, 2007). Theoretisch gezien zijn tuchtrecht en deontologie duidelijk van elkaar
gescheiden. 101 In de praktijk vloeien ze echter in mekaar over. Daarom is het belangrijk klaarheid
te scheppen rond punt één van de code. 102
Positief aan de deontologische code is de rol van de chef die benadrukt wordt en de blijk van
waardering en erkenning die men centraal stelt.
99
K.B. 10 mei 2006 houdende vaststelling van de deontologische code van de politiediensten, B.S. 30 mei 2006, 27.086.
100
Art. 26 Koninklijk Besluit 10 mei 2006 houdende vaststelling van de deontologische code van de politiediensten, B.S. 30 mei
2006, 27.086.
101
N. (2005). “Deontologie versus tucht”. Infodoc. 116: 5-6.
102
K.B. 10 mei 2006 houdende vaststelling van de deontologische code van de politiediensten, B.S. 30 mei 2006, 27.086.
35