Download hier het milieubeleidsplan 2006-2013 (pdf) - Gemeente ...

1.
INHOUD
inleiding ........................................................................................................................ 6
1.1. Situering van de gemeente..................................................................................... 6
1.1.1. Globale schets................................................................................................ 6
1.1.2. Wegennet....................................................................................................... 7
1.1.3. Industrie ......................................................................................................... 7
1.1.4. Hydrografie..................................................................................................... 8
1.1.5. Natuur en toerisme ......................................................................................... 9
1.1.6. Demografie................................................................................................... 10
1.2. Historiek van het gemeentelijk milieubeleid .......................................................... 12
1.3. Uitgangspunten en krachtlijnen van het gemeentelijk milieubeleidsplan ............... 12
1.4. Juridische en beleidsmatige randvoorwaarden van het gemeentelijke
milieubeleidsplan ............................................................................................................. 13
1.4.1. Multilaterale verdragen ................................................................................. 13
1.4.1.1. Ramsar-conventie, 1971....................................................................... 13
1.4.1.2. Bern-conventie, 1979............................................................................ 13
1.4.1.3. Bonn-conventie, 1979 ........................................................................... 13
1.4.1.4. Rio-conventie, 1992.............................................................................. 13
1.4.1.5. Kyoto .................................................................................................... 13
1.4.2. Europees niveau........................................................................................... 14
1.4.2.1. Göteborg............................................................................................... 14
1.4.2.2. MAP 6................................................................................................... 14
1.4.2.3. Natura 2000.......................................................................................... 14
1.4.2.4. Kaderrichtlijn Water............................................................................... 14
1.4.3. Vlaams niveau.............................................................................................. 15
1.4.3.1. Decreet milieubeleid en samenwerkingsovereenkomst......................... 15
1.4.3.2. Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 (MINA 3)..................................... 16
1.4.3.3. Het Vlaams milieujaarprogramma 2004 ................................................ 16
1.4.4. Provinciaal niveau ........................................................................................ 17
1.4.5. Andere plannen, regelgeving en beleidsdomeinen ....................................... 18
1.5. Opmaak van het gemeentelijk milieubeleidsplan .................................................. 19
1.5.1. Structuur....................................................................................................... 19
1.5.2. Procedure..................................................................................................... 19
1.5.3. Opvolging ..................................................................................................... 20
1.6. Instrumentarium ................................................................................................... 21
2. vaste stoffen ................................................................................................................ 23
2.1. Clusteromschrijving.............................................................................................. 23
2.2. Afvalstoffen .......................................................................................................... 23
2.2.1. Regelgeving ................................................................................................. 23
2.2.2. Huidige stand van zaken .............................................................................. 25
2.2.3. Knelpunten en kansen.................................................................................. 26
2.2.4. Doelstellingen............................................................................................... 26
2.2.5. Acties ........................................................................................................... 27
2.2.5.1. Afvalpreventie ....................................................................................... 27
2.2.5.1.1. Organisch afval.................................................................................. 27
2.2.5.1.2. Papier en karton ................................................................................ 29
2.2.5.1.3. Diftar.................................................................................................. 29
2.2.5.2. Hergebruik ............................................................................................ 29
2.2.5.2.1. Kringloopwinkel ................................................................................. 29
2.2.5.2.2. Groenafval......................................................................................... 30
2.2.5.2.3. Compost ............................................................................................ 30
2.2.5.3. Selectieve inzameling ........................................................................... 30
2.2.5.3.1. Algemeen .......................................................................................... 30
2.2.5.3.2. Groenafval......................................................................................... 31
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 1

2.2.5.3.3. Papier en karton ................................................................................ 31
2.2.5.3.4. Glas................................................................................................... 31
2.2.5.3.5. PMD .................................................................................................. 32
2.2.5.3.6. KGA................................................................................................... 32
2.2.5.3.7. Houtafval ........................................................................................... 32
2.2.5.3.8. Textiel................................................................................................ 33
2.2.5.3.9. Autobanden ....................................................................................... 33
2.2.5.3.10. Wit piepschuim ................................................................................ 33
2.2.5.3.11. Eigen bedrijfsafvalstoffen................................................................. 33
2.2.5.3.12. Afval KMO’s en zelfstandige ondernemers. ..................................... 33
2.2.5.3.13. Bouwafval. ....................................................................................... 34
2.2.5.3.14. Metalen gemengd - “Oud ijzer” ........................................................ 34
2.2.5.4. Restfractie ............................................................................................ 34
2.2.5.4.1. Huisvuil en grofvuil............................................................................. 34
2.2.5.4.2. Gemeentevuil .................................................................................... 34
2.2.5.5. Overige (sensibiliseringscampagnes).................................................... 35
2.3. Productgebruik ..................................................................................................... 37
2.3.1. Regelgeving ................................................................................................. 37
2.3.2. Huidige stand van zaken .............................................................................. 37
2.3.3. Doelstellingen............................................................................................... 37
2.3.4. Acties ........................................................................................................... 37
2.4. Bodem.................................................................................................................. 38
2.4.1. Regelgeving ................................................................................................. 39
2.4.2. Stand van zaken........................................................................................... 39
2.4.3. Knelpunten en kansen.................................................................................. 40
2.4.4. Doelstellingen............................................................................................... 40
2.4.5. Acties ........................................................................................................... 41
2.5. Doelgroepen, middelen en planning cluster vaste stoffen (VS)............................. 42
3. water............................................................................................................................ 44
3.1. Clusteromschrijving.............................................................................................. 44
3.1.1. Omschrijving thema waterkwaliteit................................................................ 44
3.1.1.1. Verontreiniging van oppervlaktewater ................................................... 44
3.1.1.2. Verontreiniging van grondwater ............................................................ 44
3.1.2. Omschrijving thema verdroging .................................................................... 45
3.2. Algemene regelgeving: het decreet integraal waterbeleid..................................... 46
3.3. Oppervlaktewaterkwaliteit specifiek...................................................................... 49
3.3.1. Regelgeving ................................................................................................. 49
3.3.2. Huidige stand van zaken .............................................................................. 49
3.3.3. Knelpunten en kansen.................................................................................. 52
3.3.4. Doelstellingen............................................................................................... 53
3.4. Grondwaterkwaliteit specifiek ............................................................................... 54
3.5. Verdroging specifiek............................................................................................. 55
3.5.1. Regelgeving ................................................................................................. 55
3.5.2. Stand van zaken........................................................................................... 55
3.5.3. Knelpunten ................................................................................................... 55
3.5.4. Doelstellingen............................................................................................... 56
3.6. Acties (voor de cluster water) ............................................................................... 57
3.6.1. Algemeen ..................................................................................................... 57
3.6.2. Concrete acties in Tessenderlo .................................................................... 57
3.6.2.1. Duurzaam beheer van de watervoorraden ............................................ 57
3.6.2.2. Kwaliteitsaspecten en multifunctionaliteit van water.............................. 57
3.6.2.3. Ruimte voor water................................................................................. 57
3.7. Doelgroepen, middelen en planning voor de cluster water (WA) .......................... 58
4. natuurlijke entiteiten ..................................................................................................... 59
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 2

4.1. Clusteromschrijving.............................................................................................. 59
4.1.1. Versnippering ............................................................................................... 59
4.1.1.1. Themabeschrijving................................................................................ 59
4.1.1.2. Regelgeving.......................................................................................... 59
4.1.1.3. Knelpunten en kansen .......................................................................... 60
4.1.2. Biodiversiteit ................................................................................................. 60
4.1.2.1. Themabeschrijving................................................................................ 60
4.1.2.2. Regelgeving.......................................................................................... 60
4.1.2.3. Knelpunten en kansen .......................................................................... 62
4.1.3. Verzuring...................................................................................................... 62
4.1.3.1. Themabeschrijving................................................................................ 62
4.1.3.2. Regelgeving.......................................................................................... 62
4.1.3.3. Knelpunten en kansen .......................................................................... 62
4.2. Doelstellingen....................................................................................................... 63
4.3. Stand van zaken .................................................................................................. 63
4.4. Acties ................................................................................................................... 65
4.4.1. Algemeen ..................................................................................................... 65
4.4.2. Concreet voor Tessenderlo .......................................................................... 66
4.5. Doelgroepen, middelen en planning voor de cluster natuurlijke entiteiten (NA) .... 68
5. hinder........................................................................................................................... 69
5.1. Clusteromschrijving.............................................................................................. 69
5.2. Luchtverontreiniging in het algemeen................................................................... 69
5.2.1. Themabeschrijving ....................................................................................... 69
5.2.2. Regelgeving ................................................................................................. 69
5.2.3. Huidige stand van zaken .............................................................................. 70
5.2.3.1. Algemeen ............................................................................................. 70
5.2.3.2. Tessenderlo.......................................................................................... 71
5.2.4. Knelpunten en kansen.................................................................................. 72
5.2.5. Doelstellingen............................................................................................... 72
5.2.6. Acties ........................................................................................................... 72
5.2.6.1. Algemeen ............................................................................................. 72
5.2.6.2. Concreet ............................................................................................... 73
5.3. Verdunning van de ozonlaag................................................................................ 74
5.3.1. Themabeschrijving ....................................................................................... 74
5.3.2. Regelgeving ................................................................................................. 74
5.3.3. Huidige stand van zaken .............................................................................. 74
5.3.4. Knelpunten en kansen.................................................................................. 75
5.3.5. Doelstellingen............................................................................................... 75
5.4. Klimaatsverandering............................................................................................. 76
5.5. Fotochemische luchtverontreiniging ..................................................................... 77
5.5.1. Themabeschrijving ....................................................................................... 77
5.5.2. Regelgeving ................................................................................................. 77
5.5.3. Huidige stand van zaken .............................................................................. 78
5.5.4. Knelpunten en kansen.................................................................................. 78
5.5.5. Doelstellingen............................................................................................... 78
5.5.6. Acties ........................................................................................................... 78
5.6. Verzuring.............................................................................................................. 79
5.6.1. Themabeschrijving ....................................................................................... 79
5.6.2. Regelgeving ................................................................................................. 79
5.6.3. Huidige stand van zaken .............................................................................. 80
5.6.4. Knelpunten en kansen.................................................................................. 80
5.6.5. Doelstellingen............................................................................................... 80
5.6.6. Acties ........................................................................................................... 81
5.7. Vermesting........................................................................................................... 82
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 3

5.7.1. Themabeschrijving ....................................................................................... 82
5.7.2. Regelgeving ................................................................................................. 82
5.7.3. Huidige stand van zaken .............................................................................. 83
5.7.3.1.1. Algemeen .......................................................................................... 83
5.7.3.1.2. Tessenderlo....................................................................................... 83
5.7.4. Knelpunten en kansen.................................................................................. 83
5.7.5. Doelstellingen............................................................................................... 83
5.7.6. Acties ........................................................................................................... 83
5.8. Geluidshinder....................................................................................................... 84
5.8.1. Themabeschrijving ....................................................................................... 84
5.8.2. Regelgeving ................................................................................................. 84
5.8.3. Huidige stand van zaken .............................................................................. 85
5.8.4. Knelpunten en kansen.................................................................................. 86
5.8.5. Doelstellingen............................................................................................... 86
5.8.6. Acties ........................................................................................................... 86
5.9. Geurhinder ........................................................................................................... 87
5.9.1. Themabeschrijving ....................................................................................... 87
5.9.2. Regelgeving ................................................................................................. 87
5.9.3. Huidige stand van zaken .............................................................................. 87
5.9.3.1. Algemeen ............................................................................................. 87
5.9.3.2. Tessenderlo.......................................................................................... 88
5.9.4. Knelpunten en kansen.................................................................................. 88
5.9.5. Doelstellingen............................................................................................... 88
5.9.6. Acties ........................................................................................................... 89
5.10. Lichthinder........................................................................................................ 90
5.10.1. Themabeschrijving ....................................................................................... 90
5.10.2. Regelgeving ................................................................................................. 90
5.10.3. Huidige stand van zaken .............................................................................. 90
5.10.4. Doelstellingen............................................................................................... 91
5.10.5. Knelpunten en kansen.................................................................................. 91
5.10.6. Acties ........................................................................................................... 91
5.11. Doelgroepen, middelen en planning voor de cluster hinder .............................. 92
6. mobiliteit ...................................................................................................................... 93
6.1. Clusteromschrijving.............................................................................................. 93
6.2. Beleidskader ........................................................................................................ 93
6.3. Doelstellingen....................................................................................................... 93
6.4. Huidige stand van zaken ...................................................................................... 94
6.5. Knelpunten en kansen.......................................................................................... 97
6.6. Acties ................................................................................................................... 98
6.6.1. Sensibilisering .............................................................................................. 98
6.6.2. Acties specifiek voor het gemeentepersoneel............................................... 98
6.6.3. Acties gericht aan heel de bevolking............................................................. 99
6.7. Instrumenten, doelgroepen en partners.............................................................. 100
7. energie....................................................................................................................... 101
7.1. Clusteromschrijving............................................................................................ 101
7.2. Regelgeving ....................................................................................................... 101
7.3. Huidige stand van zaken .................................................................................... 101
7.4. Doelstellingen..................................................................................................... 102
7.5. Knelpunten en kansen........................................................................................ 102
7.6. Acties ................................................................................................................. 103
7.7. Doelgroepen, middelen en planning cluster energie........................................... 103
8. Addendum: de relevante provinciale beleidspunten ................................................... 104
9. Lijst van alle acties i.f.v. prioriteit................................................................................ 106
9.1. Acties met eerste prioriteit.................................................................................. 106
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 4

9.2. Acties met tweede prioriteit ................................................................................ 107
9.3. Acties met derde prioriteit................................................................................... 109
10. Bindende acties voor 2006: budget............................................................................ 110
10.1. Vaste stoffen .................................................................................................. 110
10.2. Water ............................................................................................................. 111
10.3. Natuur ............................................................................................................ 111
10.4. Hinder ............................................................................................................ 111
10.5. Mobiliteit ......................................................................................................... 111
10.6. Energie........................................................................................................... 111
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 5

1. INLEIDING
1.1. Situering van de gemeente
1.1.1. Globale schets
Tessenderlo maakt deel uit van een aaneengesloten open-ruimtegebied ten zuiden van Geel
en tussen Leuven en Hasselt.
Centraal ligt de dichtbebouwde kern Tessenderlo die zich als woon-, handels- en
dienstenkern heeft ontwikkeld. Rondom deze kern zijn enkele gehuchten ontwikkeld: Hulst,
Engsbergen en Schoot. Deze zijn vooral woongebieden, met ondergeschikte
kleinhandelsfuncties. Tussen de kernen bevinden zich gebieden met meer verspreide
bebouwing en de aanwezigheid van lintbebouwing. Open bebouwing is hier sterk aanwezig.
Enkel in het centrum van Tessenderlo komt meer halfopen en gesloten bebouwing voor.
Vooral in het westen van de gemeente, maar ook zuidoostelijk, bevinden zich nog grote
open-ruimtegebieden, met naast landbouw en verspreide bebouwing ook uitgestrekte natuur-
en recreatiegebieden. Structurerend voor de open ruimte zijn de (beboste) heuvelruggen
afgewisseld met valleien.
In het noorden en het zuiden vormen de Grote Laak en de Grote en Kleine Beek
beekvalleien die een groene grens vormen.
Gans het westelijke gedeelte van Tessenderlo wordt gebruikt voor extensieve
openluchtrecreatie met de klemtoon op wandelen en fietsen. Deze recreatie is niet ruimte
gebonden. De intensieve recreatiegebieden zijn gesitueerd in het sportpark en in het domein
Gerhagen.
De industrie is in Tessenderlo sterk aanwezig. De gemeente maakt deel uit van het
economisch netwerk Albertkanaal. Tessenderlo bezit twee grote industrieterreinen:
Ravenshout gelegen aan het Albertkanaal en de E313 en Schoonhees dat aansluit bij de
kern van Tessenderlo centrum.
Wat de verkeersinfrastructuur betreft is Tessenderlo ontsloten door de E313 en een
secundair wegennet. De E313 vormt de belangrijkste verkeersas op het grondgebied.
Globaal kan de gemeente op ruimtelijk vlak als volgt getypeerd worden:
In het oosten ligt een bundel van infrastructuren (Albertkanaal, E313, spoor) en industrieën.
Vervolgens gaat dit over in een zone waar vooral wonen, handel en dienstverlening
domineert (kernen Hulst, Tessenderlo centrum). Het westen is een zeer open gebied met
kleine woonkernen (Engsbergen en Schoot) gedomineerd door het natuurdomein Gerhagen.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 6

1.1.2. Wegennet
De belangrijkste wegen zijn :
E 313 Antwerpen - Luik
N 127 Turnhout - Diest
N 174 Geel - Diest
N 126 Meerhout - Tessenderlo
N 141 Vorst - Kwaadmechelen
N 725 Tessenderlo - Diest
1.1.3. Industrie
Tessenderlo heeft het imago een industriegemeente te zijn met de klemtoon op de
aanwezigheid van de chemische industrie.
Eind negentiende eeuw bouwden de Waalse broers Raynaud de eerste chemische fabriek in
het centrum van Tessenderlo. De groei begon pas goed na 1919, toen het bedrijf werd
overgenomen door een Franse onderneming. Vanuit Tessenderlo richtte het bedrijf verder
twee afdelingen op waarvan één in Kwaadmechelen en één in Vilvoorde. Een zwarte
bladzijde was de ramp van 29 april 1942 toen 189 mensen om het leven kwamen bij de grote
ontploffing.
Tessenderlo Chemie stelt plaatselijk meer dan duizend mensen te werk.
In 1939 werd het Albertkanaal geopend dat Luik met Antwerpen over het water verbond. Dat
opende perspectieven voor industriële bedrijven. In 1958 werd de eerste spadesteek gedaan
van het eerste industriepark van nationaal belang.
In Hulst zouden tientallen bedrijven oprijzen en zorgen voor massale tewerkstelling.
In 1989 en 1998 werd een industriemonument opgericht, respectievelijk op de Vismarkt en
aan de kanaalkom, het hart van Ravenshout, zoals het industriegebied nu heet.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 7

Op het industriegebied “Schoonhees”, centraal gesitueerd op de kaart, is de vestiging van
Tessenderlo Chemie Tessenderlo gevestigd, evenals Chevron Phillips Chemicals
International en een aantal kleine bedrijven. De andere bedrijven bevinden zich in de zone
Ravenshout (o.a. Dow Benelux, Tessenderlo Chemie Ham, Borealis) aan het Albertkanaal in
het oosten van de gemeente.
1.1.4. Hydrografie
Een gedeelte van de noordelijke grens van de gemeente wordt gevormd door de rivier de
Grote Laak, een belangrijke bijrivier van de Grote Nete. Het zuidelijke gedeelte watert af naar
de Winterbeek en behoort tot het bekken van de Demer. In het oosten doorsnijdt het
Albertkanaal de industriezone Ravenshout.
Op deze kaart zijn aangegeven:
- de waterlopen in het blauw
- de grenzen van de zones uit de Vlaamse Hydrografische Atlas (groen)
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 8

- Meetpunten voor de controle van de waterkwaliteit door de Vlaamse Milieumaatschappij,
meer bepaald:
* op het Albertkanaal,
* op de Uilenkoploop-Gerhagenloop, de Grotebeek-Winterbeek-Genemeebeek-Kleine Beek,
op de Kleinebeek-Tusvliet, op de Wassevensevliet en de Aartsstraatvliet, alle behorend tot
het bekken van de Demer
* op de Grote Laak en zijn bijrivieren Varendonkse Beek-Rode Laak-Varendonkse Loop en
Vliet aan Bijzen
- Meetpunt voor de onderwaterbodemkwaliteit op één meetpunt in de Grote Laak.
De meetpunten zijn voornamelijk gekozen om de effecten van de industriële lozingen te
kunnen opvolgen in functie van de tijd en de vergunde lozingsvoorwaarden.
1.1.5. Natuur en toerisme
Tessenderlo beschikt over uitgestrekte natuurgebieden met uitgebreide fietsroutes en
wandelpaden. Op natuurgebied vormen de Tessenderlose bossen door hun grote
oppervlakte een belangrijke biotoop, aansluitend aan het heuvellandschap van het Hageland
Tessenderlo is een erkend 'groen vakantieoord' en heeft dat vooral te danken aan
natuurgebied Gerhagen, een recreatiezone van bijna duizend hectaren. De kern is
gesitueerd aan de zandberg met de panoramische VVV-toren en het bosmuseum. Hier
vertrekken de wandelingen en passeren de belangrijkste fietsroutes van de streek. Gerhagen
is een natuurgebied voor actieve recreatie, waar de wandelaar, fietser of zachte recreant van
harte welkom is.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 9

1.1.6. Demografie
Tessenderlo heeft een oppervlakte van 5.139 hectaren
Het aantal inwoners bedroeg op 31.12.2006 in totaal 17.000.
De bevolkingsdichtheid bedraagt 330 inwoners/km²
Opdeling per leeftijdscategorie:
leeftijdscategorie aantal
Van 0-6 jaar 1253
Van 7-12 jaar 1079
Van 13-18 jaar 1141
Van 19-25 jaar 1385
Van 26-30 jaar 1142
Van 31-50 jaar 5366
Van 51-70 jaar 3979
Van 71-....jaar 1673
Het aandeel kinderen en jongeren (0-25 jaar) bedraagt ongeveer 30 procent van het totale
bevolkingscijfer.
Spreiding van de bevolking over de verschillende deelgemeenten:
In Tessenderlo is er een duidelijk onderscheid te maken tussen enerzijds het eerder
verstedelijkt gebied van Tessenderlo centrum dat versmolten is met de wijk Berg en
anderzijds de drie landelijke woonkernen Schoot, Engsbergen en Hulst. Tessenderlo
centrum is centraal gelegen en omvat een relatief grote zone. De markt en de directe
omgeving kennen een relatief hoge bebouwingsdichtheid en worden gekenmerkt door
gesloten en halfopen bebouwing. Dit gebied is omgeven door recentere verkavelingen die
bijna uitsluitend uit open bebouwing bestaan.
De landelijke kernen zijn voornamelijk ontstaan uit straatdorpen of lintdorpen langs
belangrijke verbindingswegen. Schoot is een landbouwgemeente en Engsbergen is eerder
residentieel uitgebouwd.
Totale bevolking 2006 MANNEN VROUWEN
Totaal 17000 8433 8567
Centrum 7195 3471 3724
Hulst 3545 1807 1738
Engsbergen 2546 1266 1280
Schoot 2216 1133 1083
Berg 1498 756 742
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 10

Bevolkingsevolutie in Tessenderlo in de periode 1996-2006
Jaar 1996: +189
Jaar 1997: +152
Jaar 1998: +158
Jaar 1999: +308
Jaar 2000: +190
Jaar 2001: +197
Jaar 2002: +126
Jaar 2003: + 97
Jaar 2004: + 221
Jaar 2005: + 161
Jaar 2006: + 189
Hieruit kan geconcludeerd worden dat in de loop van de laatste jaren de aangroei een
gemiddelde kende van 158 inwijkelingen buiten het uitzonderlijk jaar van 1999. Deze
aangroei is verklaarbaar door het feit dat de gemeentelijke verkavelingen (vooral in het
centrum) bewoond werden en er deze periode vrij veel nieuwe appartementsblokken (vooral
in Hulst) werden gebouwd.
De laatste acht jaren kent Tessenderlo een gemiddelde van 170 geboorten. In 2006 groeide
het bevolkingscijfer met 191 nieuwgeborenen aan.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 11

1.2. Historiek van het gemeentelijk milieubeleid
Begin jaren negentig tot en met 2003 was het gemeentelijk milieubeleid vooral gericht op het
selectief inzamelen van afvalstoffen (sterke vermindering restfractie) en de
afvalwaterproblematiek waarbij vooral de nadruk werd gelegd op het bufferen en hergebruik
van regenwater.
Een tweede belangrijk actiepunt was de bescherming van het gebied Gerhagen en de
staatsnatuurreservaten Pinnekensweyer en Houterenberg (beheer door AMINAL-natuur en
oprichting van de Gerhagencommissie).
In uitvoering van het Milieuconvenant heeft de gemeente in 1994 een milieu-inventaris
opgemaakt. Deze geeft een overzicht van de milieutoestand en de knelpunten die er op dat
ogenblik waren.
In 1999 werd het Gemeentelijk Natuurontwikkelingsplan (GNOP) opgemaakt door de
Limburgse Intercommunale voor Milieubeheer (LIM).
1.3. Uitgangspunten en krachtlijnen van het
gemeentelijk milieubeleidsplan
De gemeente verbindt er zich toe een beleid te voeren dat erop gericht is door haar
activiteiten zo weinig mogelijk het milieu te belasten en tegelijkertijd alles in het werk te
stellen om bij haar inwoners of groepen van inwoners eenzelfde gedrag te stimuleren.
Bijzondere aandachtspunten voor het toekomstige milieubeleid zijn:
- het betrekken van méér personeelsleden van andere diensten dan de milieudienst bij het
milieubeleid en dit onder meer door milieu en duurzaamheid te integreren in het takenpakket
van de andere diensten;
- het veel vroeger dan nu gewoonlijk het geval is duurzaamheidsaspecten effectief in
rekening brengen bij aankopen, plannen of projecten;
- het overtuigen van méér burgers en doelgroepen om actief te participeren aan het
gemeentelijke milieubeleid;
- het reduceren van de totale hoeveelheid huishoudelijk afval, onder meer via het verder
doorvoeren van het principe ‘de vervuiler betaalt’;
- het behouden, zo nodig herstellen en zo mogelijk verbeteren van de toestand van de
watersystemen en de natuurlijke entiteiten (landschap, natuur, bos, groen) in de gemeente;
- het verder terugdringen van de bestaande vormen van hinder in de gemeente, met
bijzondere aandacht voor geluidshinder, sluikstoken/luchtvervuiling en sluikstorten;
- het integreren van duurzaamheidsaspecten en zorg voor het milieu in het gemeentelijke
mobiliteitsbeleid;
- het zoeken naar en uitvoeren van voor de gemeente relevante projecten inzake
hernieuwbare energie.
Deze krachtlijnen en aandachtspunten worden in de volgende hoofdstukken
geconcretiseerd.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 12

1.4. Juridische en beleidsmatige randvoorwaarden
van het gemeentelijke milieubeleidsplan
1.4.1. Multilaterale verdragen
1.4.1.1. Ramsar-conventie, 1971
De internationale overeenkomst inzake watergebieden die van internationale betekenis zijn,
in het bijzonder als woongebied voor de watervogels, werd goedgekeurd door België bij wet
van 22/07/79. De Ramsar-conventie beoogt het wereldwijd behoud en het duurzaam beheer
van waterrijke gebieden (wetlands). Een wetland wordt beschouwd als internationaal
belangrijk als het regelmatig meer dan 20.000 watervogels herbergt of als er regelmatig
minstens 1 % van de individuen van een geografische populatie van één of meer
watervogelsoorten aanwezig is. In België zijn zes Ramsar-gebieden aangeduid: één in
Wallonië, één in de Noordzee (de Vlaamse Banken) en vier in Vlaanderen.
1.4.1.2. Bern-conventie, 1979
Het verdrag inzake het behoud van wilde dieren en planten en hun natuurlijk leefmilieu in
Europa werd ondertekend in Bern op 19 september 1979. Het verdrag is bekrachtigd door
België op 24 augustus 1990 en is in ons land in werking getreden op 1 december 1990.
1.4.1.3. Bonn-conventie, 1979
Het verdrag inzake de bescherming van trekkende wilde diersoorten is ondertekend in Bonn
op 23 juni 1979. België is toegetreden op 11 juli 1990 en het verdrag werd in ons land van
kracht op 1 oktober 1990. Uitvoeringsakkoorden van dit verdrag die Vlaanderen
aanbelangen zijn de overeenkomst inzake de instandhouding van vleermuizen in Europa en
de overeenkomst voor instandhouding van Afrikaanse en Euraziatische trekkende
watervogels.
1.4.1.4. Rio-conventie, 1992
Het verdrag inzake biologische diversiteit werd in 1992 afgesloten op de Conferentie van de
Verenigde Naties over milieu en ontwikkeling. Het verdrag werd in Vlaanderen goedgekeurd
door het decreet van 19 maart 1996. Het Biodiversiteitsverdrag beoogt het behoud van de
biodiversiteit en het duurzaam gebruik van de bestanddelen ervan. Het verdrag voorziet in
een reeks maatregelen inzake gebiedsbescherming.
1.4.1.5. Kyoto
Met de ratificatie van het Kyoto-protocol, een proces dat werd afgerond in de loop van 2002,
heeft ons land beloofd om de uitstoot van zes belangrijke broeikasgassen in de periode
2008-2012 te verminderen met 7,5 % ten opzichte van het basisjaar, zijnde 1990. De
beleidsinstrumenten om deze doelstelling te behalen vallen echter niet enkel onder de
bevoegdheid van de Gewesten. Derhalve werd op 8 maart 2004 een akkoord bereikt tussen
de Gewesten en de Federale overheid waarbij overeengekomen wordt dat de Gewesten
verantwoordelijk zijn voor het neerleggen van de emissierechten voor een hoeveelheid gelijk
aan de broeikasgasemissies op hun grondgebied tijdens de periode 2008- 2012.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 13

De Gewesten krijgen een hoeveelheid emissierechten onder het Kyotoprotocol toegewezen
op basis van de volgende regels:
Waals Gewest: de emissies van 1990 verminderd met 7,5 %
Vlaams Gewest: de emissies van 1990 verminderd met 5,2 %
Brusselse Hoofdstedelijk Gewest: de emissies van 1990 vermeerderd met 3,475 %
1.4.2. Europees niveau
1.4.2.1. Göteborg
Tijdens de Europese raad in juni 2001 legde Europa haar strategie voor duurzame
ontwikkeling vast. De raad stelde 5 prioriteiten voorop: de bestrijding van
klimaatsverandering, verzekering van duurzaam transport, de aanpak van de bedreigingen
voor de volksgezondheid, een verbetering van het beheer van natuurlijke hulpbronnen en
integratie van milieu in het globale Europese beleid.
1.4.2.2. MAP 6
Het Europees Milieubeleidsplan “MAP 6” werd op 22 juli 2002 goedgekeurd en biedt een
kader voor het milieubeleid van de Europese Unie tot 2010. Het MAP 6 is toegespitst op 4
klemtonen : klimaat, biodiversiteit, gezondheid en natuurlijke hulpbronnen.
1.4.2.3. Natura 2000
Natura 2000 is een Europees netwerk van beschermde gebieden dat vergelijkbaar is met de
Vlaamse Natuurlijke Structuur (VEN + IVON). De gebieden die deel uitmaken van dit
Europees netwerk worden door twee complementaire Europese richtlijnen bepaald : de
“Vogelrichtlijn”, de Europese Richtlijn 79/409/EEG inzake het behoud van de vogelstand en
de “Habitatrichtlijn”, de Europese Richtlijn 92/43/EEG inzake de instandhouding van de
natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna.
Als uitvoeringsmaatregel moet elk land speciale beschermingszones aanduiden die deel
uitmaken van het Europese Natura2000-netwerk. Voor Vlaanderen zijn 23
vogelrichtlijngebieden (Besluit Vlaamse Regering 17/10/1988, gewijzigd door de Besluiten
van 23/06/1998 en van 17/07/2000) en 38 habitatrichtlijngebieden (Besluit van de Vlaamse
Regering 4/05/2001 die het besluit van 14/02/1996 vervangt) geselecteerd.
1.4.2.4. Kaderrichtlijn Water
De Kaderrichtlijn Water heeft tot doel de waterproblematiek integraal te benaderen op het
niveau van het stroomgebied en heeft betrekking op het oppervlaktewater én het grondwater.
De Kaderrichtlijn werd in het Vlaamse milieurecht omgezet d.m.v. het Decreet Integraal
Waterbeleid.
Het decreet beoogt een gecoördineerde en geïntegreerde ontwikkeling, beheer en herstel
van de watersystemen. Hiertoe voorziet het decreet in een aantal doelstellingen zoals de
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 14

vermindering van verontreiniging, een duurzaam beheer van de watervoorraden, een beter
beheer van hemel- en oppervlaktewater, het terugdringen van landerosie en het bevorderen
van transport over de waterwegen.
Om deze doelstellingen te bereiken voorziet het decreet in een aantal belangrijke
instrumenten, zoals de watertoets bij het verlenen van vergunningen, zorg voor de
oeverzones en de verwerving van onroerende goederen.
Het decreet voert ook een geografische indeling van de watersystemen in en onderscheidt 4
stroomgebieden, die worden toegevoegd aan stroomgebiedsdistricten en op hun beurt
worden ingedeeld in bekkens en deelbekkens.
1.4.3. Vlaams niveau
1.4.3.1. Decreet milieubeleid en samenwerkingsovereenkomst
Het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid (DABM)
stelt vast hoe de doelstellingen en beginselen voor het milieubeleid in Vlaanderen naar het
lokale niveau vertaald kunnen worden. Het DABM vormt hiermee het decretale kader voor de
milieuplanning in Vlaanderen op de drie bestuurlijke niveaus.
Sedert het uitvoeringsbesluit van de Vlaamse regering van 14 juni 2002 betreffende de
provinciale en gemeentelijke milieuplanning en de milieuraad, zijn de gemeenten en
provincies verplicht tot het opmaken van een milieubeleidsplan. De gemeentelijke
uitvoeringsplannen moeten uiterlijk op 1 mei 2005 worden vastgesteld.
Bovendien werd in het kader van de Samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap naar
duurzame ontwikkeling’ (2002-2004) tussen het Vlaams gewest en de gemeenten gesteld
dat uiterlijk op 31 december 2004 de ontwerpvisie ter advisering dient voorgelegd te worden
aan het Vlaams gewest. Deze samenwerkingsovereenkomst werd principieel voor een
periode van zes jaar goedgekeurd, maar wordt contractueel in twee periodes van drie jaar
aangeboden. De opvolger van de overeenkomst 2002-2004 werd op 28 mei 2004 door de
Vlaamse Regering goedgekeurd en dit voor de periode 2005-2007.
Met de Samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’ (2002-
2004) wil het Vlaamse gewest gemeenten stimuleren om een geïntegreerd milieubeleid uit te
bouwen dat uitgaat van de principes van duurzame ontwikkeling. Via het kiezen voor één
van de drie ambitieniveaus kunnen gemeenten zelf bepalen hoe ver ze hierbij willen gaan.
De Samenwerkingsovereenkomst maakt een onderscheid tussen het instrumentarium en
acht clusters. Deze clusters omvatten zes ‘verticale clusters’, dit zijn de eerder technische
thema’s ‘vaste stoffen’, ‘water’, ‘natuurlijke entiteiten’, ‘hinder’, ‘mobiliteit’ en ‘energie’.
Daarnaast zijn er twee ‘horizontale’ clusters met een integratiethema, met name
‘gebiedsgericht beleid’ en ‘geïntegreerd doelgroepenbeleid’. De
samenwerkingsovereenkomst 2005-2007 heeft de clusters “gebiedsgericht beleid” en
“doelgroepenbeleid” echter geschrapt.
Afhankelijk van het ambitieniveau werden voor elk van deze clusters een aantal taken
uitgewerkt. Door ondertekening van de Samenwerkingsovereenkomst verbindt een
gemeente zich ertoe om in ruil voor financiële ondersteuning van het Vlaamse gewest, deze
verschillende taken uit te voeren.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 15

De gemeente Tessenderlo ondertekende de samenwerkingsovereenkomst op 29 maart 2005
en voert tijdens de duur van de overeenkomst de bepalingen uit op ambitieniveau 1 van het
instrumentarium en de clusters Vaste Stoffen, Water, Hinder en Mobiliteit. De gemeente
teende niet meer in op de optie minawerkers.
1.4.3.2. Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 (MINA 3)
De Vlaamse regering heeft op 19 september 2003 het Milieubeleidsplan 2003-2007
goedgekeurd. De inhoudelijke klemtonen van het plannen liggen in de lijn van het MAP 6 en
zijn dus vooral gericht op klimaat, biodiversiteit (met inbegrip van bodem), gezondheid (met
inbegrip van stedelijk milieubeleid) en natuurlijke hulpbronnen (met inbegrip van de
afvalproblematiek). Gelet op de kaderrichtlijn “water”, zal het beleid ook hier uitgebreid
aandacht aan besteden.
Het Vlaams milieubeleidsplan heeft een thematische aanpak. Er wordt een onderscheid
gemaakt tussen de thema’s ‘verdunning van de ozonlaag’, ‘verandering van het klimaat door
het broeikaseffect’, ‘verontreiniging door fotochemische stoffen’, ‘verzuring’, ‘vermesting’,
‘verspreiding van milieugevaarlijke stoffen’, ‘verontreiniging en aantasting van de bodem’,
‘verontreiniging door afvalstoffen’, ‘verstoring van watersystemen’, ‘hinder’, ‘versnippering’ en
‘verlies aan biodiversiteit’.
Voor elk van deze thema’s werden doelstellingen op lange en kortere termijn uitgewerkt. Om
deze doelstellingen te bereiken werden voor elk thema ook verschillende maatregelen
uitgewerkt. Daarnaast komen er verspreid over de verschillende thema’s 40 projecten aan
bod, die bedoeld zijn als hefboom om de doelstellingen uit het plan te realiseren.
In het plan wordt ook aandacht besteed aan ‘actoren/doelgroepen’, omdat zij zowel
veroorzakers als oplossers voor een bepaald milieuprobleem kunnen zijn. Omdat sommige
gebieden extra aandacht vergen en een beleid dat afgestemd is op de lokale situatie, is er
ook een hoofdstuk gebiedsgericht beleid. Ook de verschillende instrumenten voor het
milieubeleid, internationale samenwerking, geïntegreerd overheidsbeleid en de kosten en
financiering komen aan bod.
Het gemeentelijk milieubeleidsplan mag niet afwijken van de bindende bepalingen van het
Vlaamse milieubeleidsplan. Voor MINA 3 werden de plandoelstellingen als bindend
aangeduid. We denken hierbij bv. aan het terugdringen van de emissies van ozonafbrekende
stoffen met ten minste 70% t.o.v. de emissies in 1999, het bereiken van 6% groene stroom in
de distributieleveringen van elektriciteit tegen 2010, een afname van drinkwatergebruik en
een stijging van het hemelwatergebruik bij de bevolking, het bevorderen van de
mogelijkheden van migratie tussen en binnen leefgebieden voor bepaalde soorten, … .
1.4.3.3. Het Vlaams milieujaarprogramma 2004
De milieujaarprogramma’s dienen ter uitvoering en operationalisering van het
milieubeleidsplan. Hierbij wordt de nadruk gelegd op de organisatie, het tijdpad en de
prioriteitenstelling van de verschillende maatregelen. Ze worden jaarlijks door de Vlaamse
regering vastgesteld.
Op 13 februari 2004 nam de Vlaamse regering akte van het Milieujaarprogramma
2004. Het milieujaarprogramma volgt dezelfde thematische benadering als het
milieubeleidsplan.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 16

1.4.4. Provinciaal niveau
Het provinciale milieubeleid 2004-2008 is vastgelegd in het provinciale milieubeleidsplan,
zoals vastgesteld op 17 december 2003. Het plan geeft een overzicht van het bestaande
beleid en stelt nieuwe doelstellingen voor. De provincie stelt 8 projecten/actieterreinen,
waarbij uitgegaan wordt van een integrale aanpak, voor. Ieder project is volgens dezelfde
structuur opgebouwd : hoe werkt de provincie vandaag, wat wil ze volgende jaren bereiken
en hoe gaat zij dat bereiken.
De meest relevante beleidspunten zijn de volgende:
Project 1 : gebiedsgericht natuurbeleid
Met dit project wil de provincie de verscheidenheid aan fauna, flora en landschappen
behouden en meer kansen tot ontwikkelen geven. Teneinde dit te bereiken heeft de
provincie 11 gebieden afgebakend die gemeenschappelijke kenmerken op het vlak van
natuur en landschap vertonen. Dit zijn de Grote Landschappelijke Eenheden (GLE’s). Als
projectdoelstelling wenst de provincie in elke GLE één gemeentegrensoverschrijdend project
opstarten en in de 5 meest “behoeftige” GLE’s twee gemeentegrensoverschrijdende
projecten.
Voor het bereiken van de doelstelling zal vnl. gewerkt worden met
samenwerkingsovereenkomst en via een gericht aankoopbeleid. Aangezien de provincie
vooral gemeentegrensoverschrijdend wil werken, vormen de gemeentebesturen een
belangrijke doelgroep.
Project 2 : planning en ontwikkeling van natuurverbindingsgebieden
Dit project heeft tot doelstelling de aaneengesloten natuurrijke gebieden te versterken en het
maken van verbindingen tussen deze kerngebieden. Door de verbindingsgebieden verbetert
de mobiliteit van de soorten. Tegen 2012 moeten minstens 40 prioritaire natuurverbindingen
afgebakend worden.
Ook voor de realisatie van deze doelstelling doet de provincie een beroep op de gemeenten.
Zij zijn immers verantwoordelijk voor de aanleg en het onderhoud van de Kleine
Landschapselementen (KLE’s) binnen de natuurverbindingsgebieden.
Project 3 : soortgericht natuurbeleid
Een groot aantal planten en dieren komen in Limburg meer voor dan in de rest van
Vlaanderen en maken deel uit van de Limburgse natuurlijke identiteit. Uit diverse
inventarisatie blijkt echter dat ook de Limburgse biodiversiteit achteruitgaat. Dit project heeft
dan ook tot doelstelling de specifieke Limburgse biodiversiteit meer overlevingskansen te
bieden.
De provincie zal bij de realisatie van deze doelstelling de gemeenten betrekken als nieuwe
partners. Één van de actiepunten is een sensibilisatie van de gemeenten om een
soortgericht natuurbeleid te voeren.
Project 4 : ruimte voor water
Dit project wil de Limburgse waterlopen meer ruimte geven en natuurlijk inrichten. Op die
manier kunnen overstromingen beperkt worden en krijgt de biodiversiteit meer kansen. De
nadruk ligt op het aanleggen en opnieuw in gebruik nemen van natuurlijke
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 17

overstromingsgebieden en door een brongerichte aanpak. De gemeenten worden als één
van de belangrijkste partners en doelgroepen beschouwd.
Één van de acties die de provincie wenst te ondernemen is de realisatie van 3
overstromingsgebieden : vallei van de Kleine Beek, stroomopwaarts van Wellen, vallei van
de Ijzerenbeek, stroomopwaarts van Halen en de vallei van de Beek in ’s Gravenvoeren
stroomopwaarts. Een andere actie is het vrijwaren van de open ruimte van de uiterwaarden
van de Maasbeken. Als brongerichte maatregelen wordt een globaal actieplan voor
zandvangen voorgesteld, toetsing van vergunningsaanvragen aan de nieuwe Code van
Goede Praktijk voor de aanleg van rioleringen.
Project 5 : duurzaam bouwen en wonen
Als acties heeft de provincie o.a. sensibilisatie en campagnes rond duurzaam bouwen, zuinig
water- en energiegebruik voorgesteld, evenals het oprichten van een projectbureau om alle
partners samen te brengen. Ook hier zijn de gemeentes één van de partners die
aangesproken worden voor de realisatie van een duurzaam beleid.
Project 7 : educatie
De provincie wil met dit project educatie onderscheiden van de milieucommunicatie en het
doelgroepenbeleid. Educatie beoogt niet alleen informatie- of kennisoverdracht maar ook
waarden- en gedragsveranderingen.
Ook hier worden de gemeenten beschouwd als een van de belangrijke partners in de
realisatie van de doelstellingen.
Hoewel het provinciaal milieubeleidsplan geen bindende bepalingen bevat, kan de gemeente
best rekening houden met de provinciale doelstellingen.
1.4.5. Andere plannen, regelgeving en beleidsdomeinen
De randvoorwaarden die hierboven opgesomd zijn, vormen de belangrijkste
randvoorwaarden voor de gemeentelijke milieubeleidsplanning.
Niettemin bestaan er nog andere gemeentelijke en bovengemeentelijke plannen,
regelgeving en beleidsdomeinen die mee het gemeentelijke milieubeleid bepalen.
Voorbeelden hiervan zijn ruimtelijke structuurplannen, mobiliteitsplannen,
(deel)bekkenbeheersplannen, economie, tewerkstelling, gezondheid, toerisme, … .
Indien relevant, wordt naar de plannen, regelgeving of beleidsdomeinen verwezen in de
desbetreffende hoofdstukken (beleidskader - bestaande toestand).
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 18

1.5. Opmaak van het gemeentelijk milieubeleidsplan
In dit gemeentelijk milieubeleidsplan wordt beschreven ‘wat’ de gemeente wil bereiken, ‘op
welke plaatsen’ en ‘hoe’ dit moet gebeuren, met aandacht voor middelen, termijnen en
prioriteiten. De gemeenteraad kan bepalingen van haar actieplan ‘bindend’ verklaren (voor
de gemeente zelf en voor de instellingen die onder haar ressorteren). De overige bepalingen
zijn ‘indicatief’.
Het gemeentelijk milieubeleidsplan geeft nadere uitwerking aan het Vlaams en het
provinciaal milieubeleidsplan. Binnen de perken van de gemeentelijke bevoegdheden kan
het gemeentelijk milieubeleidsplan deze plannen ook aanvullen. Het gemeentelijke
milieubeleidsplan mag echter niet afwijken van de bindende bepalingen van de
milieubeleidsplannen van de hogere overheden.
1.5.1. Structuur
Bij de opbouw van het gemeentelijk milieubeleidsplan wordt gekozen om de structuur te
volgen die voorgesteld wordt in de Samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap naar
duurzame ontwikkeling’ (2002-2004 en 2004-2007). Deze structuur is gelijklopend met de
structuur van het gemeentelijk milieujaarprogramma, waarin de acties van het
milieubeleidsplan jaarlijks dienen vertaald te worden.
Voor elk van de milieuthema’s wordt een beschrijving gegeven van het thema en het
beleidskader. Dit beleidskader omvat o.a. de regelgeving, de normen of doelstellingen die
voorkomen in beleidsplannen van hogere overheden en de belangrijkste gemeentelijke
bevoegdheden. Vervolgens wordt de actuele of de bestaande toestand weergegeven. Dit
milieubeleidsplan heeft niet de bedoeling om een gedetailleerd overzicht te geven van alle
resultaten van de onderzoeken en inventarisaties die ooit zijn uitgevoerd. Enkel de meest
significante gegevens worden opgenomen.
De toetsing van de bestaande toestand aan het beleidskader wordt vertaald in een overzicht
van knelpunten en opportuniteiten.
In de doelstellingen geeft de gemeente de krachtlijnen weer van het toekomstige milieu- en
natuurbeleid. De acties geven de wijze aan waarop de doelstellingen concreet zullen worden
gerealiseerd.
1.5.2. Procedure
Het DABM regelt de procedure voor het opstellen van het gemeentelijk milieubeleidsplan.
Bij het opstellen van het milieubeleidsplan wordt de Minaraad om advies gevraagd.
De opmaak- en inspraakprocedure om tot een gemeentelijk milieubeleidsplan te komen,
bestaat uit drie belangrijke stappen:
- vaststellen van het ontwerpplan door het college van burgemeester en schepenen;
- het openbaar onderzoek;
- het definitief vaststellen van het beleidsplan door de gemeenteraad.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 19

Tijdens het openbaar onderzoek wordt het milieubeleidsplan overgemaakt aan diverse door
het decreet bepaalde instanties en wordt het voor een termijn van 60 dagen ter inzage
gelegd. Gedurende deze periode kunnen alle burgers (al dan niet via groeperingen of
verenigingen) schriftelijk hun opmerkingen overmaken aan het College van burgemeester en
schepenen.
Na het openbaar onderzoek worden de uitgebrachte adviezen en opmerkingen onderzocht
en de bemerkingen die hieruit voortvloeien zullen verwerkt worden in het definitief
milieubeleidsplan. Het definitieve plan moet binnen de 60 dagen na het afsluiten van het
openbaar onderzoek vastgesteld worden door de gemeenteraad en ter inzage gelegd zijn.
Na de vaststelling heeft de Bestendige Deputatie nog drie maanden de tijd om bepalingen
die tegenstrijdig zijn met de bindende bepalingen uit de plannen van de hogere overheden te
vernietigen.
1.5.3. Opvolging
De opvolging van de uitvoering van het milieubeleidsplan zal gebeuren via het jaarlijks
opstellen van een milieujaarprogramma. In het milieujaarprogramma wordt het plan vertaald
in concrete acties voor het komende jaar en worden de acties die het voorbije jaar uitgevoerd
werden, gerapporteerd en geëvalueerd. Hierbij dient opgemerkt te worden dat de
milieuwetgeving kan wijzigen tijdens de planperiode of dat nieuwe acties zich opdringen.
Daarom is de actielijst niet-limitatief en kunnen de acties worden bijgestuurd via de
milieujaarprogramma’s.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 20

1.6. Instrumentarium
De gemeentelijke milieudienst en groendienst vormen samen met de milieuraad en de
toezichthouders de basis van het instrumentarium.
De taken die te maken hebben met milieu- en natuurbeleid van de gemeente worden
uitgevoerd door de milieudienst en/of de groendienst.
De milieudienst is een volledig zelfstandige dienst, terwijl de groendienst een onderdeel is
van de dienst gemeentewerken. Tijdens de openingsuren is de milieudienst altijd bemand.
Vragen m.b.t. het leefmilieu worden hier gecentraliseerd. Vragen m.b.t. natuur en
groenonderhoud worden overgemaakt aan de groendienst. De medewerkers van beide
diensten zijn ook allemaal via een persoonlijk e-mailadres te bereiken.
Het diensthoofd van de milieudienst beschikt over het Vlarem-bekwaamheidsbewijs en is als
dusdanig beëdigd milieuambtenaar.
Voorlopig opteert het gemeentebestuur om geen duurzaamheidsambtenaar aan te werven,
voornamelijk om financiële redenen. In het kader van de huidige samenwerkings-
overeenkomst heeft de gemeente de optie Mina-werkers niet ondertekend.
De milieuraad (gemeentelijke adviesraad voor milieu en natuur) bestaat uit een Algemene
Vergadering en een Dagelijks Bestuur. Met het gemeentebestuur werd een afsprakennota
gemaakt waarbij men zich gebaseerd heeft op de voorbeeldnota van de Vlaamse Overheid.
In de besluitvorming van de gemeente worden de adviezen van de milieuraad opgenomen.
Terugkoppeling van de beslissingen gebeurt door de schepen van leefmilieu en door de
milieuambtenaar.
De gemeentelijke milieudienst vervult de secretariaatsfunctie voor de milieuraad.
Het toezicht wordt uitgeoefend door de beëdigde milieuambtenaar en door de lokale politie.
Er werd hieromtrent een intergemeentelijke samenwerkingsovereenkomst gesloten binnen
de politiezone Tessenderlo-Beringen-Ham die de samenwerking en de taakverdeling op het
vlak van milieutoezicht en bouwtoezicht regelt, evenals de taakverdeling tussen de
milieudienst en de politie. Tevens werd een aanspreekpunt voor milieuovertredingen
aangeduid.
Voor evaluatie en sturing zal er regelmatig overleg gepleegd worden tussen de milieudienst
en de betrokken diensthoofden van andere diensten evenals met de
clusterverantwoordelijken. De milieuambtenaar neemt hiervoor regelmatig contact met zijn
collega’s om de jaarprogramma’s op te stellen en de geplande acties op te volgen.
Ook inventarisatie is erg belangrijk: de gemeente verbindt zich ertoe om voor het MMIS een
bijdrage te leveren tot de volgende 4 databanken:
1° het Milieuvergunningenloket (eMIL): dossieropvolging van milieuvergunningen;
2° het Milieuklachten-, registratie- en opvolgingssysteem (MKROS): invoer en
dossieropvolging van milieuklachten;
3° de rioleringsdatabank: opbouw van een uniforme en geografische databank van de
rioleringsinfrastructuur in Vlaanderen;
4° het natuurvergunningenloket: dossieropvolging van natuurvergunningen
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 21

Er wordt naar een maximale participatie van de verschillende doelgroepen gestreefd: de
scholen, de industrie, de landbouw, de recreanten en de burgers. De communicatie gebeurt
door het gemeentelijk infoblad en door de website, met speciale aandacht voor
demonstratieprojecten en promotiecampagnes die de doelgroepen moeten overtuigen.
Zelf beschikt Tessenderlo over een intern milieuzorgsysteem dat hoofdzakelijk rond 3
doelstellingen draait: afvalpreventie, milieuverantwoord productgebruik en besparing van
water en energie.
Waar milieu en gezondheid elkaar raken, wordt het LOGO (Lokaal GezondheidsOverleg)
ingeschakeld.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 22

2. VASTE STOFFEN
2.1. Clusteromschrijving
Deze cluster heeft betrekking op 3 thema’s : het verantwoord gebruikt van diverse producten
(kantoormateriaal, schoonmaakmiddelen, bestrijdingsmiddelen, …), afvalpreventie en de
beheersing van de effecten van het ontstaan en de verwerking van afvalstoffen en bodem.
2.2. Afvalstoffen
2.2.1. Regelgeving
Europees niveau
De Europese Unie heeft diverse richtlijnen en verordeningen vastgesteld inzake
afvalstoffenbeheer en –verwerking. We denken hierbij o.a. aan :
- Richtlijn 75/442 betreffende afvalstoffen
- Richtlijn 2000/76 betreffende de verbranding van afval
- Verordening 259/93 betreffende toezicht en controle op de overbrenging van afvalstoffen
binnen, naar en uit de Europese Gemeenschap
- Richtlijn 2002/96 betreffende afgedankte elektrische en elektronische apparatuur
- Richtlijn 94/62 betreffende verpakking en verpakkingsafval
- Richtlijn 91/689 betreffende gevaarlijke afvalstoffen
- Richtlijn 1999/31betreffende het storten van afvalstoffen
- Verordening 259/93 betreffende toezicht en controle op de overbrenging van afvalstoffen
binnen, naar en uit de Europese Gemeenschap
Deze richtlijnen en verordeningen werden in ons Vlaamse milieubeleid omgezet in het
Afvalstoffendecreet, het Vlarea en Vlarem I & II.
Federaal niveau
De Wet op het giftig afval van 22 juli 1974 en het uitvoeringsbesluit van 1976 zijn nog steeds
van kracht in het Vlaamse gewest in die zin dat de objectieve aansprakelijkheid voor de
producent voor de schade voortgebracht door giftig afval blijft gelden tot de definitieve
verwijdering ervan.
De wet van 30 december 2002 houdende diverse fiscale bepalingen op het stuk van
milieutaksen en ecobonussen en het uitvoeringsbesluit van 2 maart 2004.
Vlaams niveau
Zoals hierboven reeds vermeld werd, is ons Vlaams milieubeleid voornamelijk geïnspireerd
door de Europese regelgeving.
Het Afvalstoffendecreet van 02 juli 1981 (BS 25/07/81) en het Vlaams reglement inzake de
voorkoming en het beheer van afvalstoffen (VLAREA) van 17/12/97, vervangen bij besluit
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 23

van 05/12/2003 (BS 30/04/2004) vormen, in overeenstemming met de Europese regelgeving
het juridische kader voor het Vlaamse afvalbeleid.
In 2004 werd de definitie van afvalstoffen verduidelijkt volgens de heersende interpretatie
van het Europese Hof van Justitie. Onder afvalstof wordt verstaan “een stof of voorwerp is
geen afvalstof indien ze rechtstreeks, in totaliteit en zonder speciale voorbehandeling ingezet
wordt in een vergunde inrichting ter vervanging van een primaire grondstof, waarbij de stof
aan de vigerende productnormering inclusief de milieuhygiënische aspecten voldoet en
inzake aard, samenstelling en impact op mens en milieu vergelijkbaar is met de primaire
grondstof die ze vervangt. Een stof of voorwerp die hergebruikt wordt voor het
oorspronkelijke doel, eventueel na een kleine herstelling of een eenvoudige behandeling, is
eveneens geen afvalstof.”
Om het doel van het Vlaams afvalstoffenbeleid te kunnen bereiken, legt het
Afvalstoffendecreet een hiërarchie vast voor het behandelen van afval. Het voorkomen van
afvalstoffen zowel van de hoeveelheid als van de schadelijkheid ervan is prioriteit nummer
één. Ook het terugdringen van het gebruik van producten die eenmaal in de afvalfase
schadelijk zijn, is voorkomen van afvalstoffen (kwalitatieve preventie).
Wordt er toch afval geproduceerd dan moeten achtereenvolgens hergebruik en recuperatie
worden onderzocht en zo mogelijk worden toegepast. Indien hergebruik of recuperatie niet
mogelijk zijn dan is verbranden met energierecuperatie de aangewezen
verwerkingsmethode. Ten slotte, mogen de restfracties onder strenge milieuhygiënische
voorwaarden gestort worden.
Het Milieubeleidsplan 2003-2007, omvat een luik "Verontreiniging door afvalstoffen" en geeft
het Vlaamse afvalbeleid voor 4 jaar weer. Het Vlaamse milieujaarprogramma en de diverse
uitvoeringsplannen voor het afvalbeleid geven een concrete invulling aan het
milieubeleidsplan en zetten dit om in concrete en gerichte acties. Momenteel zijn de
volgende Uitvoeringsplannen in voege :
- Uitvoeringsplan houtafval 2004-2008
- Uitvoeringsplan huishoudelijke afvalstoffen 2003-2007
- Uitvoeringsplan organisch - biologisch afval
- Uitvoeringsplan bouw- en sloopafval
- Uitvoeringsplan selectieve inzameling bedrijfsafval van kleine ondernemingen
- Uitvoeringsplan slib
- Sectoraal uitvoeringsplan hoogcalorisch afval
Provinciaal niveau
Met project 6, “beheer van de afvalketen door een betere coördinatie” van het
milieubeleidsplan, wil de provincie de afvalberg verminderen en streeft ze een
milieuvriendelijke verwerking van het afval na.
De provincie heeft zich als doelstelling de voorkoming van verkwisting van grondstoffen,
materialen en energie, de verlenging van de levensduur van herbruikbare producten en een
milieuvriendelijke eindverwerking, gesteld. Daarenboven wil zij de burgers laten beseffen dat
sorteren niet de oplossing om de afvalberg te verkleinen, maar wel preventie en hergebruik.
De provincie ambieert een jaarlijkse stijging van 5% van de inzamelgraad bij kringloopcentra.
Een andere projectdoelstelling is de uniformiteit tussen de verschillende intercommunale
regio’s en gemeenten op het vlak van inzameling, retributie en sensibilisatie. De hoeveelheid
huishoudelijk afval die voor eindverwerking aangeboden wordt in Limburg, moet tegen 2008
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 24

met 10% gereduceerd worden tot 128 kg/inwoner/jaar (de Vlaamse doelstelling is 150
kg/inwoner/jaar tegen 2007).
Samenwerking met de gemeenten en de afvalintercommunale beschouwt de provincie als
een belangrijke hefboom. Één van de actiepunten is de ondersteuning en sensibilisatie van
de gemeenten.
2.2.2. Huidige stand van zaken
De gemeente verbindt er zich toe een beleid te voeren dat erop gericht is door haar
activiteiten zo weinig mogelijk het milieu te belasten en tegelijkertijd alles in het werk te
stellen om bij haar inwoners of groepen van inwoners eenzelfde gedrag te stimuleren voor
de verwerking van afvalstoffen.
Hiertoe besteedt de gemeente aandacht aan volgende doelstellingen:
1° het stimuleren van afvalpreventie;
2° het stimuleren van hergebruik van afvalstoffen;
3° het stimuleren van selectieve inzameling van afvalstoffen;
4° het beperken van de hoeveelheid te verwijderen huishoudelijke afvalstoffen, met name het
restafval;
5° het beperken van de totale hoeveelheid huishoudelijke afvalstoffen.
In het verleden zijn reeds een aantal acties genomen, namelijk met betrekking tot:
- afvalpreventie van organisch afval, papier en karton en restafval;
- hergebruik van afvalstoffen via de kringloopwinkels;
- recyclage van groenafval tot houtsnippers en compost;
- selectieve inzameling van groenafval, papier en karton, glas, brik, kunststof, KGA, hout,
textiel, autobanden, wit piepschuim, bouwafval, huisvuil en grofvuil, gemeentevuil (ook de
eigen bedrijfsafvalstoffen en het afval van KMO’s en zelfstandige ondernemers wordt
selectief ingezameld);
- beperken van restafval;
- tegengaan van illegaal ontwijkgedrag.
Huisvuilanalyse
Regelmatig (laatste studie dateert van 2000-2001) organiseert de intercommunale een
sorteeranalyse. De analyses laten toe het beleid van de intercommunale te evalueren en
geeft indicaties waar er nieuwe acties ondernomen dienen te worden.
Uit de analyse kan worden afgeleid dat de huisvuilzakken van Afvalmaatschappij Limburg
procentueel gezien meer organische fractie bevatten dan in de rest van Vlaanderen. Papier
en karton, glas en kunststoffen zijn minder in de huisvuilzakken terug te vinden. Die laatste
fractie is toch opmerkelijk, gelet op het feit dat er bij onze intercommunale geen PMDinzameling
wordt georganiseerd.
Intercommunaal en provinciaal overleg.
De gemeente Tessenderlo wordt in het provinciaal overlegplatform vertegenwoordigd door
de intercommunale Afvalmaatschappij Limburg.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 25

2.2.3. Knelpunten en kansen
Knelpunten situeren zich vooral op algemeen vlak. Er werd reeds uitvoerig aan sensibilisatie
gedaan voor specifieke afvalstromen en de mogelijkheden zijn bij de bevolking voldoende
gekend.
- illegaal verbranden, sluikstorten (verminderen van het gemeenteafval);
- selectief inzamelen via het recyclagepark voor wat betreft de bereikbaarheid ervan voor
minder mobiele inwoners, daarenboven is er geen controle op identiteit;
- preventiebeleid in samenwerking met maatschappelijke partners als scholen, verenigingen,
middenstand, enz. is weinig uitgewerkt;
- meer aandacht voor selectieve inzameling dan voor preventie.
2.2.4. Doelstellingen
Het Vlaamse afvalbeleid is gebaseerd op de doelstellingen van het afvalstoffendecreet en
het MINA-plan 2.
Ook de provincie heeft een doelstellingen naar afval geformuleerd die aansluit bij het
Vlaamse afvalbeleid.
De doelstellingen uit het MINA-plan betreffen het vrijwaren van de gezondheid van de mens
en het milieu tegen de schadelijke invloed van afvalstoffen en het tegengaan van de
verspilling van grondstoffen en energie.
De provinciale doelstelling wordt geformuleerd als volgt : de voorkoming van verkwisting van
grondstoffen, materialen en energie, de verlenging van de levensduur van herbruikbare
producten en een milieuvriendelijke eindverwerking. Daarenboven wil zij de burgers laten
beseffen dat sorteren niet de oplossing is om de afvalberg te verkleinen, maar wel preventie
en hergebruik.
De Vlaamse en de provinciale doelstellingen worden dan ook overgenomen als
gemeentelijke lange termijndoelstellingen Concreet betekent dit dat verder wordt gestreefd
naar een beperking van de totale afvalproductie en dat de nadruk hier zal worden gelegd op
preventie en optimalisatie van de selectieve inzameling met als doel hergebruik en
recyclage. Sensibilisatie en samenwerking met de intercommunale zijn de instrumenten die
kunnen gebruikt worden voor het behalen van resultaten.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 26

2.2.5. Acties
2.2.5.1. Afvalpreventie
2.2.5.1.1. Organisch afval
A. Compostmeesters
Reeds uitgevoerde acties
In totaal hebben drie personeelsleden van de gemeente (één milieudienst, twee
recyclagepark) de opleiding compostmeester met succes gevolgd. Op deze manier kunnen
zijn advies verstreken aan de bezoekers van het recyclagepark. In 2002 werd een klein
demonstratieveldje met informatie opgericht op het gemeentelijk recyclagepark. De inwoners
worden via het infoblad en folders geïnformeerd door deze compostmeesters.
Geplande acties in het kader van dit milieubeleidsplan
Bij de uitbreiding van het gemeentelijk recyclagepark in 2007 zal een demo-plaats inzake
compostering en hergebruik van tuinafval worden aangelegd.
B. Compostvaten / Compostbakken
Reeds uitgevoerde acties
De inwoners van Tessenderlo kunnen een compostvat tegen € 12,50 – houten compostbak
tegen € 15,00 en kunstoffen compostbak tengen € 25,00 aankopen. De rest van de
aankoopprijs wordt gesubsidieerd door OVAM en Afvalmaatschappij Limburg. Tot op heden
zijn er ongeveer 1.776 compostvaten verkocht. De verkoop is in 1992 van start gegaan en
wordt verder gezet.
Geplande acties in het kader van dit milieubeleidsplan
De gemeente zal de verkoop van compostvaten/-bakken verder promoten door subsidiëring.
C. Kippen
Reeds uitgevoerde acties
In 2000 is in samenwerking met RMZ de kippenactie gelanceerd. Elke inwoner uit de
gemeente heeft recht op drie gratis kippen. Deze kippen zijn afkomstig uit een legbatterij.
De kippen verwerken vooral keukenafval. Men dient over een kippenhok en ren te
beschikken. Een hok kan tegen € 123,95 worden aangekocht. De hokken worden
vervaardigd in de sociale tewerkstellingsplaats "Alternatief". In 2001 was de grote rush naar
kippen voorbij. Deze actie wordt eind 2003 stopgezet. Via het containerpark wordt nog
steeds propaganda gevoerd om kippen als afvalstoffenverwerkers te gebruiken. Een
kippenren met infobord werd aangelegd in de bufferstrook van het recyclagepark.
Geplande acties in het kader van dit milieubeleidsplan
Er wordt een nieuw kippenproject opgestart, in samenwerking met Afvalmaatschappij
Limburg.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 27

D. Milieuvriendelijke private tuinen
Reeds uitgevoerde acties
De hoofdbedoeling van deze actie is het hergebruik en de preventie van groenafval te
stimuleren. Een duurzame reductie van het aanbod moet het gevolg zijn. Zo moeten,
bijvoorbeeld, afvalrijke en natuurarme coniferen en andere exoten terrein ruimen voor
afvalarme, natuurrijke streekeigen aanplantingen. Aangezien streekeigen begroeiingen en
heemplanten niet alleen gunstige verwachtingen creëren met betrekking tot het afval van de
planten maar ook met betrekking tot de rijkdom van de flora en de (inheemse) fauna zelf,
vonden wij Natuurpunt bereid om voor deze actie een duurzame samenwerking te tekenen.
In november leverde Afvalmaatschappij Limburg een verdienstelijke bijdrage in de
plantenverkoop die door Natuurpunt werd georganiseerd.
Geplande acties in het kader van dit milieubeleidsplan
Deze actie zal samen met Afvalmaatschappij Limburg en Natuurpunt wordt verder gezet.
Daarenboven zal het thuiscomposteren verder worden aangemoedigd.
E. Aanzetten tot preventie en hergebruik groenafval
Reeds uitgevoerde acties
Momenteel is het afvoeren van tuinafval naar het recyclagepark de gemakkelijkste manier
(gratis) om zich van tuinafval te ontdoen. Ook hopen wij dat de inwoners van de gemeente
meer gebruik gaan maken van 14-daagse huis-aan-huisophaling van groen- en tuinafval.
Een pluspunt is eveneens dat hierdoor het aantal bezoekers gaat dalen op het recyclagepark
en dit we tot een betere controle en dienstverlening komen.
Geplande acties in het kader van dit milieubeleidsplan
Het gemeentebestuur heeft de intentie om een retributiereglement te heffen voor het
aanbrengen van groenafval naar het recyclagepark, indien de doelstellingen niet worden
gehaald. Deze heffing heeft tot doel om de inwoners bewust te maken van het feit dat de
verwerking van groenafval kostelijk is en om de inwoners te belonen welke hun tuinafval zelf
composteren.
Het quotum voor groenafval werd vanaf 2005 op 15 kg snippers en 230 kg tuinafval per
inwoner gebracht. Het gemeentebestuur zal samen met de intercommunale bijkomende
acties uitwerken inzake preventie en om het hergebruik te stimuleren.
De stroom groenafval van de gemeentelijke groendienst zal beperkt worden door meer
gebruik te maken van een nieuwe hakselaar, het maken van houtstapels in de bufferzone en
het invoeren van andere alternatieve maatregelen. De toevoer van groenafval op het
recyclagepark van de eigen groendienst zal afnemen.
Het groenafval op de kerkhoven zal selectief worden ingezameld en zoveel mogelijk zelf
verwerkt.
De geproduceerde houtsnippers zullen worden gebruikt in de gemeentelijke aanplantingen.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 28

2.2.5.1.2. Papier en karton
Reeds uitgevoerde acties
De gemeente verdeelt de stickers die door Ovam werden ontworpen en op de brievenbussen
kunnen worden aangebracht. Die zogenaamde ‘ja/nee en nee/nee stickers’ worden niet
zomaar uitgedeeld, ze moeten worden aangevraagd. De gemeente en de intercommunale
laten ook geen kans achterwege om de mensen erop te wijzen dat er nog een tweede
mogelijkheid bestaat om ongewenst (geadresseerd) drukwerk op afstand te houden. Men
kan zijn naam en adres op de Robisonlijst plaatsen. De aangesloten ondernemingen sturen
u dan geen mailings meer. Het gemeentebestuur heeft een belastingsreglement uitgewerkt
om de bedeling van handelsreclame te beperken.
2.2.5.1.3. Diftar
Reeds uitgevoerde acties
In 1997 lanceerde de regio een systeem van differentieel tariferen (diftar) dat uniek was in
Vlaanderen. Ieder gezinshoofd krijgt jaarlijks, afhankelijk van de samenstelling van het
gezin, een quotum gratis vuilniszakken. Als de aangeboden hoeveelheid ontoereikend is,
kunnen dure vuilniszakken (aan 1,24 EUR per stuk) worden bijgekocht. Wanneer het gezin
erin slaagt vuilniszakken te sparen, dan kunnen die tegen geld (0,25 EUR per stuk) weer
worden ingeruild. Door een beperkt aantal gratis vuilniszakken ter beschikking te stellen,
geeft de gemeente ieder jaar opnieuw aan elk gezin duidelijk te kennen dat er een grens is
aan wat maatschappelijk aanvaardbaar en betamelijk is. Deze grens is niet erg scherp
gesteld. Wel in volume, de nuttige inhoud van de zakken is niet meer dan 40 liter, maar niet
in aantal. Om hygiënische redenen is het kleinste aantal dat een gezin krijgt minstens gelijk
aan het jaarlijks aantal ophaalbeurten. Omdat huisvuil eens per veertien dagen wordt
opgehaald, is dat minimumaantal dus groter of gelijk aan 26. Met het uitdelen van een
minimumaantal recipiënten erkent de gemeente dat vervuilen een recht is. De minimale
vervuilingsgraad die als een recht wordt erkend, is bovendien niet enkel afhankelijk van de
subjectieve manier van leven maar ook van de objectieve sorteermogelijkheden die in de
gemeente aanwezig zijn. Hoe meer uitwegen sorteerbare afvalstoffen kennen, hoe scherper
de grens kan worden bijgesteld. Een licht stijgende trend in de hoeveelheid vuilnis werd de
jongste jaren waargenomen en dus werd beslist dat het aantal gratis zakken per gezinslid in
2001 moest worden teruggeschroefd van 15 naar 13.
Geplande acties in het kader van dit milieubeleidsplan
De ontwikkeling van de hoeveelheid huisvuil wordt op de voet gevolgd door de milieudienst
en de intercommunale.
2.2.5.2. Hergebruik
2.2.5.2.1. Kringloopwinkel
Reeds uitgevoerde acties
Alles wat na een poetsbeurt en een kleine herstelling weer bruikbaar kan zijn voor andere
mensen, komt in aanmerking voor een tweede leven. De goederen kunnen ofwel op afroep
worden opgehaald ofwel naar het recyclagepark en de kringloopwinkel worden gebracht.
Uiteraard is het beter dat spullen en spulletjes een tweede kans moeten krijgen nadat de
eerste eigenaar ze niet langer nodig heeft. In de voorgaande jaren hebben de
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 29

kringloopwinkels vestigingen geopend in Beringen, Heusden-Zolder, Lommel en Peer. In
2001 verhuisde de winkel van Lommel naar een ander adres. In Houthalen-Helchteren werd
door de VZW Hergebruikscentrum een industriehal in gebruik genomen waarin men zich
toespitst op de receptie, het nazicht en de herstelling van elektrische apparaten (AEEA). De
drie verschillende inzamelsystemen worden variabel gebruikt; 80% wordt op afroep thuis
afgehaald, 15% wordt gebracht naar het kringloopcentrum en 5% naar het recyclagepark.
Het is zonder meer duidelijk dat de grootste inspanningen van de kringloopwinkels zelf
komen. Mede door deze inspanningen is het effectieve hergebruik van afgedankte
gebruiksgoederen fel toegenomen en heeft hergebruik in de duurzaamheidsgedachte, en
meer specifiek naar afvalvoorkoming, ingang gevonden. De hoeveelheid ingezamelde
goederen voor het kringloopcentrum in Tessenderlo blijft stijgen. In 2006 werd in
Tessenderlo een kringwinkel geopend.
2.2.5.2.2. Groenafval
Reeds uitgevoerde acties
Snoeihout, takken en schors worden op het recyclagepark versnipperd. De houtsnippers
worden gratis aan huis geleverd en ter beschikking gesteld op het gemeentelijk
recyclagepark. Vanaf 2002 werden geen houtsnippers meer afgevoerd voor externe
verwerking. Door bodem verbeteringsmiddelen van eigen bodem terug te nemen levert de
gemeente een minimale bijdrage aan de oplossing van het mobiliteitsprobleem. Belangrijker
is echter dat de gemeente vrijwillig inpikt op een soort terugnameplicht en daarmee het
goede voorbeeld geeft. In feite doen wij hetzelfde dat wij ook van de individuele burger
verwachten: zoveel mogelijk ‘thuis’ composteren en hergebruiken.
Geplande acties in het kader van dit milieubeleidsplan
Deze actie wordt verder gezet en men zal blijven trachten om alle houtsnippers af te zetten
in de eigen gemeente en de toevoer van tuinafval op het recyclagepark te verminderen.
2.2.5.2.3. Compost
Reeds uitgevoerde acties
Afvalmaatschappij Limburg stelt jaarlijks gratis en vrijblijvend een hoeveelheid compost aan
de gemeente ter beschikking in het kader van een overeenkomst met Flanders Gardening
Products. Deze compost voldoet aan de voorwaarden die opgelegd worden door het
ministerie van Landbouw en wordt gratis aangeboden aan de inwoners op het gemeentelijk
recyclagepark.
Geplande acties in het kader van dit milieubeleidsplan
Deze actie wordt verder gezet en heeft tot doel inwoners vertrouwd te maken met compost
en om tot een grotere afzet te komen van recycleerbare goederen.
2.2.5.3. Selectieve inzameling
2.2.5.3.1. Algemeen
Selectieve inzameling gebeurt via het gemeentelijk recyclagepark.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 30

Geplande acties in het kader van dit milieubeleidsplan
Door een nieuwe toegangsweg te maken naar het recyclagepark zal een veilige wachtzone
worden gecreëerd voor de bezoeker en zal tevens een controlesysteem worden gebouwd
waarbij de bezoekers moeten gebruik maken van de smartcard om toegang te krijgen tot het
recyclagepark. Deze smartcard zal ook het bezoek van inwoners van de omliggende
gemeenten afremmen en een gunstige invloed hebben op de restfractie en het groenafval
van het gemeentelijk recyclagepark.
2.2.5.3.2. Groenafval
Reeds uitgevoerde acties
Twee kanalen van inzameling zijn uitgewerkt. Brengen naar het recyclagepark kan haast
elke dag, klaarleggen langs de straat maar om de veertien dagen. Bij de ophaling aan huis
gelden enkele beperkingen, uit praktische overwegingen die te maken hebben met de
draagkracht van mensen en ingezette middelen. Boomstronken zijn uit den boze, dikke of
lange takken eveneens. Snoeihout moet gebundeld worden en tuinafval moet de
composteerbare zak in. Een privé ophaaldienst zorgt in opdracht en voor rekening van de
intercommunale voor de ophaling. De brengmethode slaat duidelijk beter aan bij de
bevolking en heeft als voordeel dat de afvalstoffen er apart gesorteerd worden in functie van
een optimale verwerking. Dat is erg belangrijk want de preventieactie rond houtsnippers,
bijvoorbeeld, kan maar doorgang vinden als het snoeihout geheel apart gehouden wordt van
de rest van het groenafval. De haalmethode heeft als nadeel dat het een dure en – als we
alleen maar op de resultaten afgaan – haast overbodige service is. Toch blijft ze nodig voor
mensen die zelf geen transportmiddel hebben of het groenafval weer in de vuilniszak zouden
stoppen indien de aparte ronde zou worden afgeschaft.
2.2.5.3.3. Papier en karton
Reeds uitgevoerde acties
Papier en karton wordt maandelijks huis-aan-huis opgehaald door een ophaaldienst in
opdracht van de intercommunale. Een andere mogelijkheid is dat het papier en karton wordt
aangeboden op het gemeentelijk recyclagepark.
Geplande acties in het kader van dit milieubeleidsplan
Via sensibilisatie de inwoners aansporen om meer gebruik te maken van de maandelijkse
huis-aan-huisophaling van papier en karton om de druk van het aantal bezoekers op het
recyclagepark te verminderen.
2.2.5.3.4. Glas
Reeds uitgevoerde acties
In de gemeente Tessenderlo staan 16 verspreide glasbakken stand-by. De posities zijn
gekozen opdat er gemiddeld één per 1000 inwoners is. Het glas wordt bij de dropping in drie
kleuren gescheiden. In al de gemeenten kan glas ook steeds terecht op het recyclagepark.
Geplande acties in het kader van dit milieubeleidsplan
Bijkomende glascontainers plaatsen om een ideale spreiding te krijgen binnen de gemeente
over gans het grondgebied. (Goede bereikbaarheid voor iedereen)
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 31

2.2.5.3.5. PMD
Reeds uitgevoerde acties
Op dit ogenblik wordt de huis-aan-huis ophaling van verpakkingsmaterialen niet gestimuleerd
door Tessenderlo, gesteund door Afvalmaatschappij Limburg, en dit om verschillende
redenen. De belangrijkste is dat een ophaling de burger zou kunnen doen kiezen voor
wegwerpverpakkingen, en niet meer denkt aan de meerwaarde van een beter doordachte
consumptie.
Tessenderlo stelt op dit ogenblik zijn recyclagepark open voor al het PMD dat vrijkomt op
hun grondgebied. Zij scheiden daar drankkartons, metalen (verpakkingen) en kunststoffen
(niet alleen flessen maar ook potjes, vlootjes, folies e.d.) van elkaar. Daarmee kiezen zij
voor een vierdubbele afwijking ten aanzien van de klassieke methode:
- Brengen in plaats van halen.
- Metalen, kartons en kunststoffen worden niet samen op een hoop gegooid (wat in een
blauwe PMD-zak wel het geval is).
- Metalen verpakkingen komen terecht in een container die gebruikt wordt voor alle metalen.
- Plastieken flessen worden niet apart gehouden van andere kunststoffen.
Deze afwijkende inzameling is gebaseerd op een pilootproject vanwege de
afvalintercommunale, dat zal geëvalueerd worden eind 2007. OVAM start ondertussen in
samenwerking met de voedingsindustrie LCA-studies op om te bepalen welke verpakkingen
te verkiezen zijn per dranksoort. De resultaten van deze studies zullen mede uitsluitsel
kunnen geven over de discussiepunten.
Geplande acties in het kader van dit milieubeleidsplan
In 2005 werden met de intercommunale een afspraak worden gemaakt betreffende de
overname van bepaalde selectief ingezamelde afvalstromen op het gemeentelijk
recyclagepark. Het betreft hier de afvalstromen kunststoffen, papier en karton, glas en
metalen. Er werd een overeenkomst worden afgesloten tussen de intercommunale en Fost
Plus. Deze acties zullen worden kenbaar gemaakt worden bij het brede publiek.
2.2.5.3.6. KGA
Reeds uitgevoerde acties
Klein en gevaarlijk afval wordt naar het recyclagepark gebracht. Daar wordt het door
parkwachters in ontvangst genomen en in speciale kluizen opgeslagen. Een gespecialiseerd
bedrijf komt op afroep het selectief ingezameld KGA ophalen. De kosten van de opslag (de
gebruikte kluis) en de verwijdering (de kosten van de ophaal en de eindverwerking) zijn voor
de intercommunale. Strikt genomen worden gebruikte injectienaalden door de Vlaamse
overheid niet als KGA gedefinieerd, maar aangezien ze in onze regio wel op compleet
dezelfde manier als het KGA worden weggewerkt, verdienen ze het hier volledigheidshalve
te worden vermeld. Vanaf 2003 krijgen inwoners van onze gemeente gratis een
naaldcontainer bij het afleveren van een gevulde naaldcontainer op het recyclagepark. Een
reglement werd in 2003 goedgekeurd door de gemeenteraad.
2.2.5.3.7. Houtafval
Reeds uitgevoerde acties
Houtafval is een compleet ander soort afval dan groenafval. Houtafval behelst resten van
timmer- en schrijnwerken of van andere houtbewerkingen en –verwerkingen. Het wordt door
de mensen naar het recyclagepark gebracht. De kosten van verwerking zijn voor de
intercommunale.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 32

2.2.5.3.8. Textiel
Reeds uitgevoerde acties
Textiel wordt in de gemeente ingezameld via allerlei acties en via straatcontainers en het
recyclagepark. Met de vzw Salvatoriaanse Ontwikkelingshulp vzw uit Hamont werd een
overeenkomst afgesloten met betrekking tot het plaatsen van straatcontainers en containers
op het gemeentelijk recyclagepark.
Daarnaast werden ook overeenkomsten afgesloten met Vlaams Internationaal Centrum
(VIC) / Wereld Missiehulp / Curitas NV met betrekking tot het selectief inzamelen van textiel.
De gegevens zullen vanaf 2007 beter worden opgevolgd.
2.2.5.3.9. Autobanden
Reeds uitgevoerde acties
Autobanden worden in de gemeente ingezameld via het gemeentelijk recyclagepark. Deze
worden daarna afgevoerd naar erkende installaties. Dit gebeurt in samenspraak met
Afvalmaatschappij Limburg en Recytyre.
2.2.5.3.10. Wit piepschuim
Reeds uitgevoerde acties
Vanaf 2002 werd de fractie wit piepschuim selectief ingezameld op het gemeentelijk
recyclagepark. Deze actie kent vooral succes bij de zelfstandigen uit onze gemeente.
Geplande acties in het kader van dit milieubeleidsplan
Deze actie zal worden verder gezet en bekend gemaakt via de gemeentelijke infokanalen.
2.2.5.3.11. Eigen bedrijfsafvalstoffen.
Reeds uitgevoerde acties
De afvalstoffen die vrijkomen ten gevolge van de gemeentelijke activiteiten worden in de
mate van het mogelijke selectief afgevoerd via het gemeentelijk recyclagepark. Het gaat hier
over papier en karton, glas, groenafval, KGA (incl. afvalolie) en andere afvalstromen. Op
deze wijze blijft de hoeveelheid gemeentevuil beperkt tot een strikt minimum. Het veegvuil,
rioolslib en kolkenslib wordt verwerkt bij een erkende verwerver (FSRC) in onze gemeente
waarbij een scheiding gebeurt van een herbruikbare zandfractie en restfractie.
2.2.5.3.12. Afval KMO’s en zelfstandige ondernemers.
Reeds uitgevoerde acties
Momenteel worden KMO’s en ZO’s met selectief ingezamelde recycleerbare afvalstoffen
toegelaten op het gemeentelijk recyclagepark. De afvalstoffen dienen wel te voldoen aan de
heersende reglementen van het gemeentelijk recyclagepark. (beperking hoeveelheden,
retributie, enz. ) Het gemeentebestuur heeft dit bekend gemaakt via de gangbare
infokanalen.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 33

2.2.5.3.13. Bouwafval.
Reeds uitgevoerde acties
Bouwafval wordt op het gemeentelijk recyclagepark selectief ingezameld en afgevoerd naar
een erkende Copro gekeurde breekinstallatie waar het wordt gebroken voor recyclage. Ytong
wordt sinds 2003 apart ingezameld.
2.2.5.3.14. Metalen gemengd - “Oud ijzer”
Reeds uitgevoerde acties
Maandelijks is er een ophaling van gemengde oude metalen, bij de personen die deze wens
telefonisch hebben geuit (op telefonische afroep) en metalen worden selectief ingezameld op
het recyclagepark.
2.2.5.4. Restfractie
2.2.5.4.1. Huisvuil en grofvuil
Reeds uitgevoerde acties
Na groenafval is huisvuil de grootste massa. In tegenstelling tot dat groenafval zijn er voor
huisvuil geen keuzemogelijkheden. Huisvuil wordt dus langs de straat aangeboden, om de
veertien dagen. Er gelden duidelijke beperkingen ten aanzien van de inhoud van de
vuilniszak. Enkele zijn uit praktische overwegingen opgelegd maar de belangrijkste
verbodsbepalingen moeten het voorkomen en sorteren van afval in de hand werken.
Bijsturingen geschieden vooral op de zware fracties. Dat zijn in de eerste plaats keukenafval
(48,73% van de vuilniszak), op de tweede plaats hygiënisch afval (i.c. luiers; 9,44% van de
vuilniszak) en op de derde plaats papier en karton (niet verpakkingen; 7,59% van de
vuilniszak). Deze drie vullen samen 66% (precies 2/3 de ) van de gemiddelde huisvuilzak.
2.2.5.4.2. Gemeentevuil
Reeds uitgevoerde acties
Gemeentevuil is divers van samenstelling. Het is afval van de werking van de gemeentelijke
diensten (kantoorafval, kantineafval, kerkhofafval, …), het is inhoud van openbare
vuilnisbakken, opruiming van sluikstorten, verontreinigd wegbermmaaisel, gemengd afval dat
werd ingezameld in containers… . Aangezien het afval per definitie sterk afhankelijk is van
de organisatie van de gemeente heeft de intercommunale weinig impact op het ontstaan en
behandeling van dit afval. Om de gemeenten tot meer selectiviteit aan te sporen, stelde de
intercommunale in 2000 een quotum voor van 53 kg/inwoner per jaar. In dit quotum zitten
ook de selectief ingezamelde fracties autobanden, roofing en golfplaten van het
recyclagepark. De gewichten van deze fracties worden door Ovam evenwel niet als
terminaal te verwijderen producten beschouwd (ze komen met andere woorden voor Ovam
niet in de statistiek der eindcijfers betreffende de huishoudelijke afvalstoffen, zijnde de som
van het huisvuil en het gemeentevuil). In 2007 zullen bijkomende maatregelen worden
genomen met de gemeentelijke ophaaldiensten om het quotum gemeentevuil te laten dalen
EN zullen er meer controles gebeuren op de identiteit van de bezoekers van het
recyclagepark.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 34

Geplande acties in het kader van dit milieubeleidsplan
Het gemeentebestuur zal samen met de intercommunale en met de verschillende
organisaties binnen de gemeente afspraken maken om de restfractie de volgende jaren
terug te brengen tot beneden het quotum.
Met de buurthuizen zullen afspraken worden gemaakt voor de selectieve inzameling van
bepaalde afvalstromen (glas / papier en karton). Hierover dienen afspraken gemaakt te
worden tussen de uitbaters en gebruikers van de buurthuizen.
Voor de behandeling van de selectief ingezamelde fractie van de blikvangers moeten
afspraken gemaakt worden met een erkende verwerkingsinstallatie voor wat betreft de
recuperatie van metalen. De restfractie van de blikvangers moet worden beperkt.
Met de organisatoren van evenementen moeten afspraken worden gemaakt om zo weinig
mogelijk afval te produceren. Preventie en selectieve inzameling zijn hierbij belangrijk.
2.2.5.5. Overige (sensibiliseringscampagnes)
Limburg tegen afval
Reeds uitgevoerde acties
Limburg tegen afval kadert in het samenwerkingsverband van de Limburgse
intercommunales Intercompost, I.V.V.V.A., Afvalmaatschappij Limburg en het
provinciebestuur van Limburg. Samen maken zij een bestek op waarin enkel wordt
gepreciseerd dat er, verspreid over een vooraf bepaalde periode, 300.000 EUR te besteden
is. Aangezien hoofdzakelijk aandacht wordt besteed aan het voorkomen en hergebruiken
van afval, de optimalisatie van de selectieve inzameling van afvalstoffen en andere
aanverwante thema’s, zoals sluikstorten en sluikstoken, past het project perfect in onze
doelstellingen. Het is immers de bedoeling dat op termijn een positieve gedragswijziging bij
de bevolking wordt bekomen. Aangezien de partners reeds meer dan 10 jaar samenwerken,
kan zonder omwegen worden gesteld dat alle partners geloven in het nut van deze
samenwerking. Impuls voert de opdracht uit. Nochtans geldt ook hier dat het haast
onmogelijk is zichtbare effecten van de acties te kwantificeren of kwalificeren. Temeer daar
er continu interactie is met andere campagnes van de intercommunales zelf, hun
gemeenten, Ovam, Fost Plus, scholen, verenigingen…
Vermits bepaalde thema’s, die voor onze intercommunale zeer belangrijk zijn, nadrukkelijk
aan bod komen, denk aan het thuis composteren en aan de afval- en arbeidsarme tuinen,
ziet het ernaar uit dat de samenwerking, wat Afvalmaatschappij Limburg betreft, best nog
een tijdje kan doorgaan.
Milieuzorg tegen afval
Reeds uitgevoerde acties
Acties kunnen nooit onaangekondigd worden opgezet. Je kunt er gewoon geen munt uit
slaan als ze niet goed werden ingeleid. Bovendien is het vaak zaak mensen te overtuigen
van de voordelen die de acties hen kunnen bieden. Die voordelen zijn altijd direct en indirect
van aard. Het directe voordeel ligt uiteraard bij de burger zelf terwijl het indirecte voordeel
geput wordt uit het maatschappelijk belang van de boodschap of de actie. Het succes van
onze jaarlijkse afvalgids werd al enkele jaren geleden via gerichte bevraging door Dimarso
gemeten. Deze gids is in 2007 inmiddels aan zijn veertiende editie toe. Naast algemene
informatie over onze wijze van aanpakken, bevat de afvalgids een ophaalkalender die
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 35

aangeeft wanneer huisvuil en grofvuil, groenafval, papier en karton aan huis worden
opgehaald. Aansluitend is er ook telkens informatie over het sorteren van afval, over het
gemeentelijk recyclagepark en de standplaatsen van glasbakken. De nadruk van de
boodschap komt echter steeds meer te liggen op een duurzame levenswijze en
afvalpreventie. Voorts is ook de succesvolle jaarlijkse uitreiking van waardebonnen voor
gratis vuilniszakken een ideale gelegenheid om actiegericht te sensibiliseren. In 2003 stond
het bijgevoegde vouwblad in het teken van de ecotaks. In 2004 werd er een folder
toegevoegd over slimme (afvalarme) tuinen. In 2005 werd een folder verspreid betreffende
het gebruik van de gemeentekaart.
Afvalpreventie: sensibilisering verpakkingsafval
Reeds uitgevoerde acties
In de gemeente Zonhoven liep het proefproject "Retour is Terug". Zonhovenaren werden
gestimuleerd om drank in hervulbare verpakkingen aan te schaffen.
Aankopen van retourflessen werden op een elektronische kaart geregistreerd en op het
einde van het jaar werden de gespaarde punten omgezet in een premie. Het project werd
eind december 2004 definitief afgesloten. Dit project was de rechtstreekse voorloper van het
ecotaks-ecobonussysteem. Omdat het prijsvoordeel dat de gezinnen via de ecotaksecobonusregeling
kunnen bekomen veel groter kan zijn dan bij Retour is Terug, werd het
project afgesloten. Als aandeelhouder van de intercommunale participeerde de gemeente
Tessenderlo mee aan het welslagen van dit project.
In het jaarlijks afvalboekje staat vermeld dat preventie van verpakkingsafval te verkiezen is
boven selectieve inzameling van dit afval;
Preventie : Sluikstoken
Reeds uitgevoerde acties
De gemeente zal met de wijkagenten de actie om het sluikstoken van afval zoveel mogelijk
tegen te gaan verder zetten. Dit zal gebeuren door middel van artikels in het gemeentelijk
infoblad en door gericht optreden van de milieuambtenaar en wijkagenten. Sinds 2002
werden artikels gepubliceerd en hebben meerdere inwoners een schrijven ontvangen met
betrekking tot het verbranden van afval samen met de brochure “25% van de dioxine-uitstoot
wordt veroorzaakt door vuurtjes in de tuin”. Door de lokale politie werden reeds meerdere
PV’s uitgeschreven voor het illegaal verbranden van afvalstoffen.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 36

2.3. Productgebruik
2.3.1. Regelgeving
De Wet van 21 december 1998 op de productnormen reglementeert de milieuhygiënische
normen waaraan producten dienen te voldoen alvorens ze op de markt mogen worden
gebracht
2.3.2. Huidige stand van zaken
In het verleden zijn reeds een aantal acties genomen, met name met betrekking tot het
gebruik van cateringproducten, materialen voor tuin- en groenaanleg en het onderhoud
ervan, straatmeubilair en bouwmaterialen. Compost / Houtschors / FSC-gelabeld hout /
Copro gekeurd steenpuin.
2.3.3. Doelstellingen
De gemeente verbindt er zich toe een beleid te voeren dat erop gericht is door haar
activiteiten zo weinig mogelijk het milieu te belasten en tegelijkertijd alles in het werk te
stellen om bij haar inwoners of groepen van inwoners eenzelfde gedrag te stimuleren.
Hiertoe besteedt de gemeente aandacht aan het stimuleren van het milieuverantwoord
gebruik van producten. Op niveau 1 van de overeenkomst wordt een aanzet gegeven tot het
stimuleren van het milieuverantwoord productgebruik in de eigen werking van de
gemeentelijke diensten. De visie i.v.m. het milieuverantwoord productgebruik zal in de
toekomst verder uitgewerkt worden en al de diensten zullen ermee betrokken worden.
Bij sensibilisatie om het gebruik van milieugevaarlijke producten te verminderen, moeten
naast de gevolgen voor het milieu ook de mogelijke gevolgen voor de gezondheid van de
bevolking worden beschouwd; dit zal gebeuren in samenspraak met het LOGO (lokaal
gezondheidsoverleg).
2.3.4. Acties
Er worden acties gepland voor gebruik van kantoormaterialen en schoonmaakmiddelen.
Deze zullen de volgende jaren concreet worden ingevuld.
Het pesticidengebruik op verhardingen en beplantingen op openbaar domein zal verder
afgebouwd worden; Ter ondersteuning zal voor elke straat en alle gemeentelijke
eigendommen een inventaris opgemaakt worden. In het infoblad van de gemeente zal de
bevolking gesensibiliseerd worden om mee te werken aan het terugdringen van het
pesticidengebruik en burgers met bouwplannen zullen gestimuleerd worden om
onderhoudsvriendelijke tuinen aan te leggen.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 37

2.4. Bodem
De bodem is het vaste deel van de aarde met inbegrip van het grondwater, de andere
bestanddelen en levende organismen.
De kwantiteit van het grondwater wordt mee in het thema ‘verdroging’ behandeld. Het
preventieve luik over de kwaliteit van het grondwater zit bij het thema ‘verspreiding van
milieugevaarlijke stoffen’..
Bodemverontreiniging heeft betrekking op situaties waarbij door menselijke activiteiten
milieugevaarlijke stoffen in de bodem terechtkomen en de kwaliteit ervan rechtstreeks of
onrechtstreeks nadelig beïnvloeden.
Ten gevolge van talrijke risicoactiviteiten is de bodem op diverse plaatsen in Vlaanderen
verontreinigd met milieugevaarlijke stoffen zoals bv. zware metalen, organische stoffen en
bestrijdingsmiddelen. De oorzaken voor de verontreiniging zijn divers: belastende industriële
activiteiten, ongevallen met milieubedreigende stoffen, lekkende opslagtanks, leidingen of
installaties, onzorgvuldige opslag van grondstoffen, afvalstoffen of eindproducten, morsen bij
op- of overslag …
De problematiek van een overmaat aan voedingsstoffen voor planten (nitraten en fosfaten) in
de bodem komt in het thema ‘vermesting’ aan bod.
Waterbodemverontreiniging gaat over de opname en de vrijstelling van milieugevaarlijke
stoffen in relatie tot de draagkracht en de kwaliteitsdoelstellingen van het aquatisch milieu (in
situ). In dit opzicht zijn er raakvlakken met de verschillende andere thema’s zoals de
verspreiding van milieugevaarlijke stoffen, vermesting en verlies aan biodiversiteit. Deze
problematiek wordt besproken in de cluster ‘water’.
Bodemaantasting heeft te maken met verlies aan bodemkwaliteit als gevolg van onder meer
bodemerosie, verlies van organisch materiaal, verzilting, verdichting, wijzigingen in het
microreliëf, profielafbraak en verminderde diversiteit van bodemfauna en –flora. Het
probleem van bodemafdichting door bebouwing en infrastructuur, met afname van de
mogelijke gebruiksfuncties als gevolg, en van de winning van oppervlaktedelfstoffen komen
hier eveneens aan bod.
Bodemerosie door water op hellend akkerland is één van de belangrijkste processen van
bodemaantasting in Vlaanderen en heeft vier belangrijke negatieve effecten tot gevolg. Ten
eerste neemt de vruchtbare bodemtoplaag in dikte af, wat op lange termijn kan resulteren in
dalende gewasopbrengsten. Ten tweede is intense bodemerosie verantwoordelijk voor het
modderig karakter van lokale overstromingen in landelijke gebieden in zuidelijk Vlaanderen
na zware regenbuien in het voorjaar en de zomer. Verder leidt bodemerosie ook tot hoge
sedimentlasten in de Vlaamse waterlopen waardoor deze, net als de vele wachtbekkens,
aan een hoog tempo dichtslibben, met een verhoogd overstromingsrisico tot gevolg. Een
laatste gevolg is de afzetting van nutriëntenrijk sediment in valleigebieden. Hierdoor
vermindert de natuurkwaliteit van deze gebieden. Bodemerosie is dan ook één van de
belangrijkste bronnen van vervuiling voor de Vlaamse oppervlaktewaters met belangrijke
ecologische en financiële implicaties. Bodemerosie is in Vlaanderen voornamelijk afhankelijk
van het reliëf, de bodemtextuur en de vegetatieve bedekking van de bodem. De mens heeft
in Vlaanderen vooral via het bodemgebruik een grote invloed op het bodemerosieproces.
Onder bos of weiland treedt er nagenoeg geen bodemerosie op, maar op akkerland kunnen
de bodemverliezen aanzienlijk zijn.
Verdroging als een vorm van aantasting van de bodem wordt behandeld in het thema
‘verdroging’. Er is ook een link met bodemverontreiniging en het thema ‘verlies aan
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 38

iodiversiteit’. Voor verzurende stoffen (Nox, SO2, enz.) verwijzen we naar het thema
verzuring.
2.4.1. Regelgeving
In het Vlaams Reglement betreffende de bodemsanering (VLAREBO) zijn
bodemsaneringsnormen en achtergrondwaarden gespecifieerd voor een aantal parameters
zoals zware metalen en VOS. In principe dient een bodem gesaneerd te worden indien de
bodemsaneringsnorm overschreden wordt. Ook in het VLAREA (afvalstoffendecreet) worden
voorwaarden gesteld voor zware metalen, PAK’s, VOS, bestrijdingsmiddelen. Ruimingsslib
van waterlopen dat uitgespreid wordt, dient aan de voorwaarden van het VLAREA
(hergebruik als bodem) te voldoen.
2.4.2. Stand van zaken
De omvang en ernst van de bodemverontreiniging in Vlaanderen is lange tijd onderschat en
nog steeds niet volledig gekend. Er bestaat nog steeds geen volledig beeld van het aantal
potentieel en reëel verontreinigde sites. (In 2002 waren 13305 percelen verontreinigd.) Wel
is het aantal bodemonderzoeken en saneringen dat op verschillende verontreinigde gronden
wordt uitgevoerd, gestegen.
Vooral de activiteiten van landbouw en in mindere mate die van particulieren, de overheid en
de industrie, leiden tot bodemaantasting. De externe druk door bijvoorbeeld zure neerslag of
de mogelijke toename van regenbuien met hoge intensiteit door klimaatsverandering komt
daar nog bovenop. De landbouw draagt bij tot een verhoogde erosie door toenemende
mechanisatie, het ploegen op steile hellingen, het stopzetten van wisselbouw, het verloren
gaan van hagen, houtwallen en taluds om plaats te maken voor grotere velden en
efficiëntere landbouwmethoden. Algemeen wordt in dit kader in Vlaanderen een eerder
negatieve tendens waargenomen.
In de gemeente Tessenderlo is een lijst met verontreinigde kadastrale percelen beschikbaar.
Tot in het jaar 2003 was deze lijst eerder beperkt. In het centrum rond Tessenderlo Chemie
wordt op bepaalde locaties een licht verhoogd gehalte gemeten aan zware metalen. Oude
gemeentelijke stortplaatsen, inclusief restanten van bedrijfsafvalstoffen zijn afgedekt en
begroeid.
Aangaande de verontreiniging van waterbodems in de gemeente zijn er slechts weinig
gegevens bekend. Verwacht wordt dat deze verontreinigingen vooral een belangrijk aandeel
hebben in de waterlopen van 2 de categorie; die in beheer zijn van de provincie. Voor de
Grote Laak en de Winterbeek werden door de VMM wel een aantal gegevens verzameld.
Deze problematiek werd verder uitgewerkt in de cluster ‘water’.
In het slib en op de oevers werd een verontreiniging met zware metalen en radioactieve
stoffen aangetroffen (waterbodemverontreiniging). Hierdoor is de lijst van verontreinigde
kadastrale percelen aanzienlijk toegenomen. Verder onderzoek wordt uitgevoerd door de
hogere overheid.
Uit de grondwaterkwetsbaarheidskaart blijkt dat het grondwater in Tessenderlo in zeer
kwetsbare zandige lagen zit. Daarbij komt nog dat de deklaag (minder dan 5 m dik is en/of
zandig) en de onverzadigde zone (< = 10 m) niet dik genoeg zijn om voldoende bescherming
te bieden.
Uit onderzoekingen is gebleken dat het ondiepe grondwater (0-10 m diep) in de meeste
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 39

drinkwaterputten niet aan de drinkwaternormen voldoet. Op verscheidene plaatsen werd een
te hoog gehalte aan zware metalen als Pb, Cd en Zn vastgesteld.
Er zijn geen gegevens gekend van erosie te wijten aan landbouwgebruik in de gemeente.
Erosie komt enkel voor bij waterlopen waar oevers inkalven.
2.4.3. Knelpunten en kansen
De hieronder opgenomen knelpunten zijn mogelijke problemen op Vlaams, provinciaal en
eventueel gemeentelijk niveau. Waar mogelijk en binnen haar bevoegdheden zal de
gemeente Tessenderlo acties ondernemen om een positieve bijdrage te leveren.
Er is een probleem van handhaving voor de bestaande wetgeving. Er is momenteel geen
zicht op bedrijven en gronden waarop een periodieke onderzoeksplicht rust en daarom is het
moeilijk om te achterhalen of deze plicht wordt nageleefd. De gemeente zal zoveel mogelijk
informatie proberen te verzamelen en bedrijven inlichten.
Op beleidsmatig vlak is er een gebrek aan waterbodemsaneringsplannen en een sectoraal
uitvoeringsplan baggerspecie (wordt momenteel opgesteld).
Voor bodemaantasting bestaat er geen juridisch kader. Het principe van het behoud van de
multifunctionaliteit van de bodem is onvoldoende gekend. Het beleid inzake erosie is nog
maar net opgestart.
Er zijn geen systematische en vlot toegankelijke gegevens beschikbaar over de toestand van
de bodems met betrekking tot de basisbodemkwaliteit.
2.4.4. Doelstellingen
In de beleidsnota Leefmilieu 2000-2004 wordt gesteld dat voor het beleidsveld
bodemsanering prioritaire aandacht dient te gaan naar:
- preventie of het voorkomen van nieuwe gevallen van bodem- en grondwaterverontreiniging
(oa. via strikte reglementering inzake vergunningen, afbouwscenario voor afvalstorten),
- sanering van nieuwe ernstige bodemverontreiniging en historische bodemverontreiniging
zodat de gevolgen voor mens en milieu tot een minimum worden beperkt.
Om deze laatste doelstelling te bereiken worden de volgende instrumenten uitgewerkt:
Fondsen oprichten voor de financiering van de sanering van verontreinigde gronden. Een
eerste aanzet is gegeven door de petroleumfederaties voor de sanering van benzinestations.
Voor andere sectoren wordt een gelijkaardig spoor gevolgd (bv. met de stookolieleveranciers
voor verontreinigingen door lekkende stookolietanks en met de droogkuissector voor
verontreiniging met solventen).
Saneren van verlaten verontreinigde fabrieksterreinen (=zgn." brownfields").
Het uiteindelijk doel is te komen tot een optimale sanering van alle gronden in Vlaanderen
zodat percelen kunnen vrijmaken worden die er vandaag wegens verontreiniging ongebruikt
bijliggen (voor bijkomende bedrijfsterreinen, aanplanting bossen…). Specifiek wordt in de
hoger genoemde beleidsnota aangegeven dat bij de sanering van de Kempen overleg zal
worden gepleegd met onze Nederlandse collega’s.
Naar preventie of het voorkomen van nieuwe verontreiniging werd o.a. het grondverzet
gereglementeerd. Er moeten plaatsen worden voorzien waar gronden even kunnen
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 40

opgeslagen worden om later elders opnieuw te gebruiken. Via een normering wordt
opgelegd waar welke grond mag gebruikt worden en voor welke toepassingen. Hierop moet
voldoende toezicht worden uitgeoefend.
2.4.5. Acties
Reeds uitgevoerde acties
- Controle gemeentelijke mazouttanks / tankplaats.
In 2002 werd een inventaris opgesteld van alle gemeentelijke gebouwen welke verwarmd
worden met stookolie. De bestaande tanks werden cfr. de VLAREM-wetgeving gecontroleerd
door een erkende controleur en voorzien van een groene stop. Tevens beschikt de
milieudienst over de attesten van deze tanks. In 2004 werd door de bodemkundige dienst
een oriënterend bodemonderzoek van de gemeentelijke werkplaats en de
verladingsinstallatie uitgevoerd. Andere installaties en percelen werden eveneens cft. De
wetgeving aan een oriënterend bodemonderzoek onderworpen. (Recyclagepark / Oud
waterzuiveringsstation / Gemeentelijke werkplaats)
- Gebruikscertificaat voor waterbodems
Voor de waterlopen 3 de categorie welke onder de bevoegdheid van de gemeente vallen werd
aan een erkend milieubureau de opdracht gegeven om het slib te onderzoeken met
betrekking tot het hergebruik als bodem op de oevers.
In 2002 werd een gebruikscertificaat bij OVAM bekomen voor de ruimingsspecie van de
Wolbergenvliet (waterloop n° 247). Voor de ruimingsspecie van de Tessenderlodorpsloop
(waterloop n° 253) kan geen gebruikscertificaat bekomen worden omwille van het hoog
gehalte aan Cadmium en Arseen. Voor het jaar 2003 werd een onderzoek uitgevoerd naar
de kwaliteit van de waterbodem van de Aardstraatvliet (waterloop n° 258).
Nog uit te voeren acties
- De verdere opvolging van de verplichtingen van bodemonderzoeken van de gemeentelijke
activiteiten.
- De sensibilisatie van burgers en andere doelgroepen inzake bodemverontreiniging, met
hieraan gekoppeld het nemen van stalen bij meldingen van bodemverontreinigingen, het
inlichten van OVAM en het inschakelen van een bodemsaneringsdeskundige
- De sensibilisatie van de bevolking i.v.m. de wettelijke verplichtingen en mogelijkheden bij
het gebruik van oude stookolietanks
- Milieuvergunningdatabank
Om een bodembeschermingprogramma op te starten is het essentieel eerst de bestaande
situatie in te schatten en de problemen en oorzaken in kaart te brengen, in eerste instantie
kan dit gebeuren via een milieuvergunningdatabank.
- Databank verontreinigde bodems
Het uitwerken van een databank, bevattende de percelen welke zijn opgenomen in het
register van verontreinigde bodems. Hierbij kan het nodig zijn oriënterende
bodemonderzoeken te laten uitvoeren bij nieuwe verkavelingen en het laten uitvoeren van
bodemonderzoeken bij de aan- en verkoop van gronden door de gemeente, ook wanneer dit
niet verplicht is
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 41

2.5. Doelgroepen, middelen en planning cluster
vaste stoffen (VS)
actie doelgroepen prioriteit
VS-01 Op de voet volgen van de hoeveelheid restafval; BUR, LBW, 1
terugbrengen van deze hoeveelheid
IND, REC
VS-02 Aanleg demo-plaats compostering op gemeentelijk BUR, OND
recyclagepark
1
VS-03 Verdere promotie verkoop compostvaten / BUR 2
compostbakken door subsidiëring
VS-04 Opstart nieuw kippenproject voor verwerking BUR 2
VS-05
keukenafval
Selectieve inzameling van wit piepschuim op het BUR
gemeentelijk recyclagepark
1
VS-06 Afspraken maken met organisatoren van BUR, REC 1
evenementen m.b.t. preventie en selectieve
inzameling van afval
VS-07 Afspraken maken met verwerkers m.b.t. door IND 2
VS-08
blikvangers ingezamelde fractie
Afspraken maken met buurthuizen m.b.t. selectieve BUR
inzameling van bepaalde afvalstoffen (glas,papier,ed)
1
VS-09 Aanmoediging gebruik maken van maandelijkse BUR
papierophaling
2
VS-10 Preventie van glasafval door het stimuleren van de BUR, OND
aankoop van goederen in herbruikbaar glas
2
VS-11 Blijven voeren van een ontradingspolitiek m.b.t.
PMD-verpakkingen
BUR, OND 2
VS-12 Terugbrengen van het quotum groenafval tot 230 kg GEM, BUR
per inwoner
1
VS-13 Opstellen retributiereglement voor aanbrengen BUR 2
VS-14
groenafval naar gemeentelijk recyclagepark
Gebruik van een nieuwe hakselaar en het maken van GEM
houtstapels
1
VS-15 Selectieve
kerkhoven
inzameling van groenafval op de GEM 2
VS-16 Gebruik van geproduceerde houtsnippers in de GEM
gemeentelijke aanplantingen
1
VS-17 Gratis ter beschikking stellen en thuisbezorging van BUR,LBW, 1
houtsnippers
IND
VS-18 Gratis ter beschikking stellen van GFT-compost op BUR, LBW, 1
het gemeentelijk recyclagepark
IND
VS-19 Vervanging coniferen en andere exoten door BUR, 2
afvalarme streekeigen soorten
VS-20 Invoeren toegangscontrole op het gemeentelijk BUR 1
VS-21
recyclagepark
Sensibilisering inzake bodemverontreiniging, nemen BUR, LBW,
van stalen bij meldingen van bodemverontreinigingen, IND
het inlichten van OVAM en het inschakelen van een
bodemsaneringsdeskundige
2
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 42

VS-22 Opvolging van de verplichtingen van GEM 1
VS-23
bodemonderzoeken n;a.v. de eigen gemeentelijke
activiteiten
Opnemen verontreinigde percelen in een databank GEM 1
VS-24 Sensibilisering burgers i.v.m. wettelijke verplichtingen BUR 1
en mogelijkheden bij het gebruik van oude
stookolietanks
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 43

3. WATER
3.1. Clusteromschrijving
Deze cluster belicht de thema’s waterkwaliteit en verdroging. In elk geval kaderen deze
twee thema’s in het principe van het integraal waterbeleid, d.i. het gecoördineerd en
geïntegreerd ontwikkelen, beheren en herstellen van watersystemen met als doel het
behoud van het watersysteem bij multifunctioneel gebruik over meerdere generaties.
De minimalisatie van de impact van het geheel van menselijke en maatschappelijke
gebruiksfuncties en activiteiten op het watersysteem, rekening houdende met de nog te
bepalen referentieniveaus en de sterke verstedelijkingsgraad in Vlaanderen, is bijgevolg een
belangrijke doelstelling van het integraal waterbeleid. De referentieniveaus kunnen onder
meer bepaald worden op basis van historische referenties, streefbeelden en internationale
benchmarking. De doelstellingen en de daaraan gekoppelde afweging van functies en
gebruik (land- en tuinbouw, veeteelt, industrie, bewoning, …) moeten gebaseerd zijn op een
grondige kennis van de werking van het watersysteem en zijn natuurlijke randvoorwaarden.
Intergraal waterbeleid is niet louter gebaseerd op een milieugerichte invalshoek, maar ook op
alle mogelijke relevante maatschappelijke invalshoeken en behoeften.
3.1.1. Omschrijving thema waterkwaliteit
3.1.1.1. Verontreiniging van oppervlaktewater
Verontreiniging van oppervlaktewater wordt gedefinieerd als het direct of indirect door de
mens lozen van stoffen of energie in het aquatische milieu, ten gevolge waarvan de
gezondheid van de mens in gevaar kan gebracht worden, het leven en de ecosystemen in
het water kunnen worden geschaad, of enig rechtmatig gebruik van het water kan worden
gehinderd.
Waterverontreiniging beïnvloedt de fysisch-chemische en biologische kwaliteit van water
nadelig, met negatieve gevolgen voor de gezondheid van de mens, voor het menselijk
gebruik van water en voor de waterecosystemen.
De mogelijk verontreinigende stoffen zijn divers en afkomstig van verschillende menselijke
activiteiten. Zij komen in het water terecht via de atmosfeer, door afspoeling, door uitspoeling
uit de bodem en rechtstreeks door lozingen, lekken of ongevallen. Oorzaken zijn o.a.
uitspoelen en afvloeiing van landbouwgronden, lozingen van huishoudens en industrie,
lozingen door rioolwaterzuiveringsinstallaties en overstorten.
3.1.1.2. Verontreiniging van grondwater
Verontreiniging van het grondwater kan op verschillende manieren ontstaan. Overvullingen
van tanks, onzorgvuldige productieactiviteiten maar ook overbemesting kan een invloed
hebben op de kwaliteit van het grondwater. Bemalingen kunnen hun invloed hebben op de
diepte van de grondwatertafel, waaruit de impact op planten kan volgen.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 44

3.1.2. Omschrijving thema verdroging
Met betrekking tot het thema verdroging zijn tal van voorbeelden bekend waarbij door het
verlagen van het waterpeil in een waterloop de stromen veranderen. Het gevolg is dat
kwetsbare vegetaties veranderen. Dit betekent dat het beleid om verdroging tegen te gaan
moet gericht zijn op het herstellen van de natuurlijke infiltratie en kwelstromen zodat het
juiste water met de juiste kwaliteit op de juiste plaats in de juiste hoeveelheid terechtkomt.
Verdroging kan veroorzaakt worden door grondwater- en oppervlaktewaterwinning,
verstedelijking, toename van verharde oppervlakten, landbouwtechnieken, rioleringen,
waterbeheersingswerken, ophopingen,… telkens met een verminderde voeding en infiltratie
en/of een versnelde afvoer als gevolg.
Het fenomeen uit zich in een verandering van grondwaterstanden, waterkwaliteit en
intensiteit van kwelzones, met verdwijnen van aquatische ecosystemen, afname van
biodiversiteit en banalisering van fauna en flora als gevolg. Voor de mens kan de
drinkwatervoorziening in het gedrang komen. Minder voor de hand liggende fenomenen zijn
snellere afvoer van oppervlaktewater, grotere stroomsnelheden, erosie, grotere risico’s op
overstromingen in lager gelegen gebieden,
De maatregelen uit het Vlaams Milieubeleidsplan tegen verdroging zijn drieërlei: het
beschermen, herstellen en verbeteren van de natuurlijke werking en de hydromorfologische
structuur van de watersystemen, het beschermen en herstellen van de watervoorraden en
het verbruiken van water op een duurzame wijze.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 45

3.2. Algemene regelgeving: het decreet integraal
waterbeleid
Volgens de Europese Kaderrichtlijn Water moet tegen 2015 in alle waterlopen een goede
ecologische toestand behaald kunnen worden. Hiervoor dient niet enkel de fysischchemische
kwaliteit van de waterlopen verbeterd te worden, maar ook moet de natuurlijke
morfologie van de waterlopen worden hersteld.
Deze Kaderrichtlijn is vertaald in het Decreet van 18 juli 2003, dit door het verwezenlijken
van volgende doelstellingen:
- het bereiken van een goede toestand van het watersysteem tegen 22 december 2015
(oppervlaktewater en grondwater)
- verminderen van verontreiniging
- duurzaam beheer van watervoorraden (drink- en proceswaterwinningen)
- voorkomen van verdere achteruitgang van de aquatische ecosystemen
- verbeterd beheer van hemelwater en oppervlaktewater (o.a. gebruik regenwater, infiltratie,
gescheiden afvoer
- het terugdringen van landerosie
- bevordering van transport over de waterwegen
- bevorderen van de betrokkenheid van de mens met het watersysteem, bv het verhogen va
de belevingswaarde in stedelijke gebieden
- rekening houdend met volgende: stand-still / preventie / brongerichte aanpak /
voorzorgsprincipe / “de vervuiler betaalt” / kosten terugwinningsbeginsel / oorspronkelijk
herstel / participatiebeginsel / “watersysteem is ordenende principe in de ruimtelijke
ordening
Een eerste uitvoeringsbesluit (9/9/2005) zorgde voor de geografische indeling van de
watersystemen in stroomgebieden, bekkens en deelbekkens. Daarnaast voorziet het in de
formele oprichting van de overlegstructuren op de verschillende niveaus: de
coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (Vlaams Gewest), de bekkensecretariaten, de
bekkenraden en bekkenbesturen en de waterschappen voor de deelbekkens. Deze
oprichting is onder andere essentieel voor de opmaak van waterbeheerplannen:
bekkenbeheerplannen en deelbekkenbeheerplannen.
Het hydrografisch netwerk van Tessenderlo behoort tot twee bekkens: het oppervlaktewater
watert af naar het bekken van de Demer, maar een gedeelte in het noorden behoort tot het
Netebekken. Beide bekkens maken deel uit van het stroomgebied van de Schelde.
Tessenderlo behoort tot drie deelbekkens, :
- het deelbekken van de Winterbeek
- het deelbekken van het middengebied van de Grote Nete
- het deelbekken van de Grote Laak
De Duurzame Lokale Waterplannen (DuLo-waterplannen) zijn op lokaal niveau de
voorafspiegeling van de deelbekkenbeheerplannen.
In deze plannen worden gebiedsgerichte doelstellingen geformuleerd en
maatregelenpakketten samengesteld die moeten leiden tot een watersysteem dat ook voor
de komende generaties in stand kan gehouden worden. Tegen 2015 zou het watersysteem
terug in goede toestand moeten zijn en moet deze goede toestand voor het
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 46

oppervlaktewater en het grondwater bereikt worden. Op elk planniveau moet afgesproken
worden wie wat doet. Daarna worden de waterbeheerders, burgers en alle sectoren
gevraagd hun verantwoordelijkheid te nemen om dit actieprogramma uit te voeren.
Afstemming van de doelstellingen en acties met de bekkenbeheerplannen en
stroomgebiedbeheerplannen gebeurt in de loop van het proces.
Het Duurzaam Lokaal Waterplan, het DuLo-waterplan, heeft tot doel om een duurzaam
watersysteem ook op lokaal niveau te helpen realiseren per deelbekken of deelbekkencluster
samen met alle lokale waterbeheerders gemeenten, polders en wateringen, provincies en
het Vlaamse gewest en alle andere belangrijke lokale partners. De strategie die hierbij
gevolgd wordt gaat uit van een brongerichte aanpak.
Soms is het water te vuil, soms is er watertekort, soms is er water te veel en het natuurlijk
watersysteem is dikwijls verstoord. Het doel is dan ook het oplossen en voorkomen van
wateroverlast, waterverontreiniging, verdroging en het herstel van het aangetaste natuurlijk
watergebonden milieu.
De verschillende waterloopbeheerders zullen in de toekomst ondersteund door het
Duurzaam Lokaal Waterplan (deelbekkenbeheerplan) en de hierin gemaakte afspraken –
een geïntegreerd beleid voeren over de administratieve grenzen heen. Om dit te
verwezenlijken, wordt voortdurend overleg gepleegd met alle betrokken partijen en worden
doelstellingen en acties verder uitgewerkt en verfijnd.
Tessenderlo zal zijn bijdrage leveren aan het beheer van de drie deelbekkens waartoe het
behoort.
In de doelstellingennota’s voor de verschillende deelbekkens die het grondgebied van
Tessenderlo vinden we het 7-sporenbeleid terug waarmee alle aspecten van het integraal
beheer worden omvat:
Spoor 1: maximale retentie van hemelwater aan de bron, door behoud, herstel
(compensatie) van de sponswerking van de bodem, behoud en herstel of inrichting van
grachtensystemen en (oude) waterlopen, en inpassing van infiltratie- en buffervoorzieningen
in de omgeving
Spoor 2: sanering van afvalwaterlozingen door de afbakening van zuiveringszones, lokale
zuivering en de opheffing van lozingspunten:
Spoor 3: bewaking en verbetering van de kwaliteit van de riolerings- en
zuiveringsinfrastructuur door het voorkomen van bezinking in de riolering, de sanering van
overstorten, de instandhouding en verbetering van de kwaliteit van het rioolstelsel en de
rioolwaterzuiveringsinstallaties en het voorkomen en reduceren van de verdunning van het
afvalwater
Spoor 4: voorkomen en beperken van diffuse verontreiniging door het tegengaan van
afspoeling van vervuilde oppervlakken en uitloging, het beperken van bestrijdingsmiddelen
en nutriënteninspoeling in landbouwgebied en het opsporen van illegale lozingen
Spoor 5: voorkomen en beperken erosie en sedimenttransport naar de waterloop
Spoor 6: kwantitatief, kwalitatief en ecologisch duurzaam waterlopenbeheer door het
ontwikkelen van een veerkrachtig waterlopenstelsel om wateroverlast te voorkomen, het
ontwikkelen van een natuurlijke beekstructuur en oeverzones en het ontwikkelen van een
geïntegreerd ruimingsprogramma
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 47

Spoor 7: duurzaam (drink)watergebruik door het gebruik van alternatieve waterbronnen waar
mogelijk
Tessenderlo zal zijn engagement m.b.t. de DuLo-plannen nakomen. In dit milieubeleidsplan
wordt niet nader ingegaan op de details ervan.
Het milieubeleidsplan zal in zijn acties het engagement m.b.t. de DuLo-plannen vermelden,
naast een aantal andere acties die er niet noodzakelijk los van staan, maar die zich
beperken tot de invloedssfeer van het gemeentebestuur.
Acties met een grotere impact of acties waarbij de betrokkenheid van het ganse deelbekken
duidelijk is, worden niet in deit milieubeleidsplan aangegeven.
Zo is bijvoorbeeld het herstellen of verbeteren van de natuurlijke werking en de
hydromorfologische structuur van een watersysteem van belang voor het hele deelbekken.
Ook de acties rond het verhogen van de riolerings- en zuiveringsgraad, het inplannen van
individuele zuiveringen en het verbeteren van de kwaliteit van de waterbodems hoort eerder
toe aan het deelbekkenbeheer.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 48

3.3. Oppervlaktewaterkwaliteit specifiek
3.3.1. Regelgeving
Het Vlaams beleid is gericht op reductie van de verontreiniging door huishoudelijk afvalwater
door investeringen in rioleringen, collectoren en RWZI’s, aangevuld met kleinschalige
waterzuiveringen en subsidies voor rioleringen en kleinschalige waterzuiveringsinstallaties.
Verder wordt er gestreefd naar het terugdringen van de industriële vuilvracht door strengere
vergunningen, stijgende milieuheffingen en een toename van de kennis van de zuiverings-
en preventietechnieken.
In het Vlaams Reglement betreffende de Milieuvergunning (VLAREM) zijn
kwaliteitsobjectieven opgenomen voor de verschillende waterlopen, afhankelijk van de
bestemming die ze hebben gekregen. Daarenboven zijn er algemene en bedrijfssectoriële
lozingsnormen opgenomen, en is de mogelijkheid voorzien om per individueel geval de
lozingsvoorwaarden te verstrengen.
Het gewestelijke MINA-plan 3 blijft een aanvullend en versterkend beleid vooropstellen,
gebaseerd op een integrale benadering van het waterbeheer, door o.a.:
o Verdere verbetering van de fysisch-chemische oppervlaktewaterkwaliteit door de
verdere uitbouw van de waterzuiveringsinfrastructuur, evenals door het voorkomen en
reduceren van verontreinigingen en lozingen.
o Het nemen van maatregelen inzake het gebruik en de inrichting van watersystemen.
o Het nemen van maatregelen met de rivierbekkens als fysische dragers.
o Betere samenwerking realiseren tussen waterbeheerders onderling en tussen
beheerders en gebruikers.
Zo wordt in het vergunningenbeleid meer en meer gestimuleerd het waterbeheer te
optimaliseren. Hefbomen daartoe zijn bijvoorbeeld:
o Vermindering van watergebruik aan de bron
o Hergebruik van (eventueel gezuiverd) afvalwater
o Gebruik van (eventueel gezuiverd) regenwater
o Infiltratie en/of gebufferde afvoer van regenwater
3.3.2. Huidige stand van zaken
In Vlaanderen kan met betrekking tot de kwaliteit van het oppervlaktewater gesteld worden
dat de zuurstofhuishouding van het oppervlaktewater verbetert en de nutriëntenconcentraties
dalen. Veel meetplaatsen voldoen echter nog steeds niet aan de gestelde normen. Ook het
aantal meetplaatsen met uiterst slechte en zeer slechte biologische kwaliteit daalt sterk.
Toch blijven er nog heel wat inspanningen noodzakelijk.
Om de specifieke situatie in Tessenderlo te schetsen kunnen we ons baseren op de
gegevens van een aantal interessante VMM-meetpunten.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 49

Het waterlopensysteem Grotebeek – Winterbeek – Genemeerbeek – Kleine Beek telt vier
meetpunten, twee op het grondgebied van Tessenderlo en twee in de onmiddellijke
omgeving. Het is een belangrijke waterloop omdat het de lozing van Tessenderlo Chemie
Tessenderlo opvangt.
meetpunt: Beringen, Industrieweg, 15 m afw. brug (RO), afw verval
meetpunt: Paal, Paalse weg, 10 meter opwaarts brug en lozing Tessenderlo Chemie
meetpunt: Paal, Paalse weg, 10 m afw. brug en opw zandvang, Beringen
meetpunt: Rietbroek, thv grensbord Diest/Tessenderlo, Sparrenweg/Nieuwe Dijkstr, afw
weg
Voor elk van hen volgen hieronder de gemiddelde resultaten voor het jaar 2003. De
meetpunten zijn gerangschikt van bron naar monding.
De grote toename in chloridegehalte en in electrische geleidbaarheid is het gevolg van de
minerale verontreiniging door het effluent van Tessenderlo Chemie.
Parameter Beringen Opw TCT Afw TCT Rietbroek Eenheid
PO4 0.20 0.18 0.26 mgP/L
EC 20 727.23 630.20 13541.54 11749.17 µS/cm
O2 6.56 7.60 6.96 7.08 Mg/L
ZS 44.57 58.35 38.73 Mg/L
Ni t 5.00 5.00 17.92 µg/L
BI 6.00 3.00 -
Cr t 6.00 6.00 6.00 µg/L
Hg t 0.10 0.12
O2 verz 61.83 69.00 66.33 74.00 %
Cu t 3.28 3.50 3.56 µg/L
F- 0.11 0.69
NO3- 0.96 0.52 1.46 3.09 mgN/L
SO4= 55.03 48.02 137.04 Mg/L
P t 0.77 1.11 1.44 mgP/L
Mn t 82.21 74.60 175.42 µg/L
B t 85.83 40.00 360.83 µg/L
Fe t 10046.67 10497.50 6111.67 µg/L
Zn t 47.00 51.00 46.00 µg/L
CZV 23.08 28.00 134.42 140.42 mgO2/L
Cl- 118.07 132.74 7242.50 6045.00 Mg/L
NO2- 0.11 0.05 0.11 0.20 mgN/L
PH 7.05 7.02 6.87 7.12 -
Ba t 40.78 47.00 1168.30 µg/L
KjN 4.17 4.74 5.30 mgN/L
As t 11.33 11.50 23.17 µg/L
Pb t 6.08 6.00 6.00 µg/L
Ti t 4.50 µg/L
T 12.67 8.83 14.75 14.08 °C
Sb t 9.00 9.00 9.00 µg/L
BZV5 5.12 3.33 5.92 mgO2/L
NH4+ 2.70 3.66 3.95 mgN/L
Cd t 1.20 1.20 3.88 µg/L
Se t 8.30 8.36 8.30 µg/L
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 50

Aan het laatste meetpunt (Rietbroek) is tevens en meetpunt van het meetnet
“onderwaterbodems”.
De onderwaterbodem blijkt er vooral verontreinigd te zijn met cadmium, kwik en PAKs.
De Grote Laak vertoont eenzelfde toename in chloriden en electrische geleidbaarheid. Deze
waterloop ontvangt eveneens zoutrijk afvalwater van Tessenderlo Chemie (vestiging Ham).
Hieronder volgen de gemiddelde resultaten voor het jaar 2003.
meetpunt: Hulst, Genenbosstraat, opw brug
meetpunt: Vorstseweg, opw brug
Parameter Hulst Vorstseweg Eenheid
PO4 0.15 0.15 mgP/L
EC 20 11807.69 11594.62 µS/cm
O2 7.56 7.87 mg/L
ZS 44.01 42.97 mg/L
Ni t 16.17 18.58 µg/L
BI 0.00 2.00 -
Cr t 6.00 6.00 µg/L
F- 0.70 0.84 mg/L
O2 verz 71.75 72.48 %
Cu t 4.30 5.93 µg/L
NO3- 1.41 1.74 mgN/L
SO4= 109.68 193.50 mg/L
P t 0.80 0.73 mgP/L
Mn t 234.21 204.25 µg/L
B t 226.67 207.50 µg/L
Fe t 21341.67 17149.17 µg/L
Zn t 69.42 67.83 µg/L
CZV 110.00 119.83 mgO2/L
Cl- 6433.67 5282.50 mg/L
NO2- 0.05 0.09 mgN/L
pH 6.33 6.77 -
Ba t 1080.09 879.36 µg/L
KjN 3.76 3.23 mgN/L
As t 20.67 16.17 µg/L
Pb t 6.50 6.58 µg/L
T 13.26 13.47 °C
Sb t 9.17 9.00 µg/L
BZV5 3.00 2.50 mgO2/L
NH4+ 2.37 1.87 mgN/L
Cd t 3.28 3.37 µg/L
Se t 8.25 8.25 µg/L
Ook de onderwaterbodem van de Grote Laak wordt opgevolgd door VMM, en wel op beide
hoger vermelde punten.
In beide punten is de bodem verontreinigd met arseen, cadmium en PCB’s. De situatie m.b.t.
kwik en organochloorpesticiden is onduidelijker.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 51

3.3.3. Knelpunten en kansen
De hier opgesomde knelpunten zijn knelpunten die algemeen voorkomen en waar de
gemeente Tessenderlo in de mate van het mogelijke een inbreng kan doen, ook door haar
engagement in het beheer van de verschillende deelbekkens.
Ontbreken van waterzuiveringsinfrastructuur
Hoewel de twee laatste decennia veel inspanningen zijn geleverd, wordt er nog altijd
ongezuiverd afvalwater, al dan niet gevaarlijke stoffen bevattend, in het oppervlaktewater
geloosd.
Vervuiling uit het verleden
Daarenboven zijn door de opstapeling in het verleden de meeste onderwaterbodems vervuild
tot sterk vervuild met gevaarlijke stoffen. Deze kunnen vrijkomen onder andere bij stortbuien
of tijdens gistingsprocessen, zodat ze een secundaire vervuilingsbron vormen.
Tekorten aan bestaande afvoer en zuiveringsinfrastructuur
De gemengde afvoerstelsels: de huidige waterzuiveringsinspanningen waren hoofdzakelijk
gericht op de aanleg van infrastructuren die het vervuilde water samen met het regenwater
collecteren en zuiveren. Hierdoor ontstaan er een aantal negatieve effecten op het milieu ten
gevolge van hydraulische overbelasting bij stortbuien, overstorten van vervuild water,
versnelde afvoer van regenwater wat tot overstromingen kan leiden, verminderde
bodeminfiltratie en andere.
Daarenboven wordt gezuiverd industrieel afvalwater nog vaak in de riolering geloosd, zodat
ook dit een verdunning veroorzaakt van de uiteindelijk collectief te zuiveren
afvalwaterstroom.
Beide (regenwater en gezuiverd bedrijfsafvalwater) hebben een negatieve invloed op het
energieverbruik en op het rendement van de waterzuiveringsinstallatie.
Te weinig waterzuiveringsinstallaties zijn uitgebouwd voor de verwijdering van de nutriënten
stikstof en fosfor. Het hoger beschouwde effect van verdunning met regenwater en gezuiverd
afvalwater heeft ook en vooral op deze nutriëntenverwijdering een negatieve invloed.
Gebrekkige structuur van waterlopen:
De bebouwing in valleien, het bedijken, overwelven, rechttrekken, kunstmatig verstevigen en
kanaliseren van de waterlopen en het ophogen van natuurlijke overstromingszones heeft
geleid tot een vermindering van de waterbergingscapaciteit, structuurdiversiteit en
biodiversiteit van de waterloop. Vermindering van waterbergingscapaciteit leidt tot snellere
afvoer en verhoogde kans op overstromingen.
Door de frequente of niet aangepaste onderhoudswerken (baggeren onderhoudswerken)
wordt schade aan oevers en waterbodems en verstoring van het aquatisch leven berokkend.
Bevoegdheidsversnippering betreffende het beheer van waterlopen
Er was totnogtoe onvoldoende integratie en toepassing van de nieuwe inzichten inzake
integraal waterbeheer (b.v. preventief beleid voor buffering van hemelwater en infiltratie) bij
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 52

en door de lagere besturen, evenals onvoldoende gestructureerd overleg en samenwerking
rond concrete projecten.
Ondertussen keurde de Vlaamse Regering op 9 september 2005 een eerste
uitvoeringsbesluit bij het decreet Integraal Waterbeleid goed. Het uitvoeringsbesluit zorgt
voor de geografische indeling van watersystemen (stroomgebieden, bekkens en
deelbekkens). Daarnaast voorziet het in de formele oprichting van de overlegstructuren op
de verschillende niveaus: de coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (Vlaams Gewest),
de bekkensecretariaten, -raden en –besturen (bekken) en de waterschappen (deelbekken).
Deze oprichting is onder andere essentieel voor de opmaak van waterbeheerplannen.
Eén knelpunt dat specifiek is voor Tessenderlo kwam reeds aan bod bij de bondige
beschrijving van de kwaliteit van de waterlopen, en we citeren hierbij uit het VMM-jaarverslag
immissie van 2004:
“De Hulpe ontvangt via het Zwart Water de waters van de Grote Beek-Winterbeek, de
Middelbeek en de Kleine Beek, die parallel stromend de vlakte tussen Diest en Tessenderlo
afwateren. In de sterk verontreinigde Winterbeek lozen verschillende chemiebedrijven,
waaronder de vestiging Ham van Tessenderlo Chemie en ook de RWZI’s van Beverlo en
Tessenderlo.
Tessenderlo Chemie ham loost ongeveer drievierde van haar afvalwater in de Grote Beek-
Winterbeek (meetplaats stroomopwaarts 413000, meetplaats stroomafwaarts 412900); de
rest gaat naar de Laak, gelegen in het Netebekken. Hoewel dit afvalwater- op de chloriden
na- tegenwoordig vrij goed gezuiverd is, gaat het omwille van het grote debiet (gemiddeld
15600 m³ per dag) om een aanzienlijke vracht die een enorme impact heeft tot ver
stroomafwaarts”.
Voor verdere details m;b.t. de geloosde vrachten van zware metalen, fluoriden en organische
polluenten verwijzen we naar dit jaarrapport.
De rol van de gemeente Tessenderlo situeert zich in deze in een samenwerking met de
hogere overheden naar een geïntegreerde aanpak. Daar waar er ook gevolgen kunnen zijn
voor de gezondheid, zal dit gebeuren in samenspraak met het LOGO.
3.3.4. Doelstellingen
Op lange termijn zal de gemeente mee zorgen voor het ontwikkelen en in stand houden van
evenwichtige waterhuishoudkundige systemen die een verantwoord menselijk gebruik
waarborgen en aan de vraag van de gewenste karakteristieke ecosystemen kunnen voldoen.
Het komt erop neer meer ruimte te geven aan de waterafvoersystemen, de belangrijkste
aangetaste waterlopen en gebieden prioritair te herstellen, het zorgen voor het behoud van
de grondwatervoorraden en het voorkomen van verdere verdroging (zie verder).
In de praktijk houdt dit in, voor het aspect waterkwaliteit:
- sensibilisering
- streng vergunningenbeleid
- stimuleren van preventief gedrag m.b.t. gevaarlijke stoffen
- onderhoud en uitbreiding rioleringsnet
- uitbouw van gescheiden rioolstelsels
- uitbouw van individuele waterzuiveringen
- opvang en buffering van regenwater
- terugdringen van negatieve gevolgen van riooloverstorten
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 53

- creëren van overstromingsgebieden en bufferzones rond waterlopen
- verleggen van de bedding van waterlopen
- prioriteiten voor waterlopen die door natuurgebieden passeren
3.4. Grondwaterkwaliteit specifiek
Uit de gegevens van het Vlaamse grondwatermeetnet blijkt onder andere dat het grondwater
in de onmiddellijke omgeving van de Winterbeekbedding sterk aangerijkt is met chloriden en
geleidbaarheid. Dit is volledig in overeenstemming met de oppervlaktewaterkarakteristieken.
Naast het gebiedsdekkend grondwatermeetnet van de Vlaamse Gemeenschap, beschikt de
gemeente over nog een aantal andere mogelijkheden om de grondwaterkwaliteit op haar
grondgebied op te volgen. Zo verplicht Vlarem de belangrijkste gebruikers van grondwater
de grondwaterniveaus in de omgeving van de winning en de grondwaterkwaliteit van het
opgepompte water op te volgen. Deze gegevens worden onder andere (voor de grootste
bedrijven met de meest relevante winningen) in milieueffectrapporten gebundeld.
Uit deze rapporten haalt de gemeente belangrijke informatie die in de
deelbekkenbeheersplannen kan worden gebruikt.
Punten van het grondwatermeetnet van de Vlaamse Gemeenschap op het grondgebied van Tessenderlo
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 54

3.5. Verdroging specifiek
3.5.1. Regelgeving
Het gewestelijk MINA-plan wil verdere verdroging en aantasting van structuurkenmerken van
waterlopen voorkomen, evenals prioritaire aangetaste gebieden, waterlopen en
watervoerende lagen herstellen. Hiervoor zullen bevolking, bedrijven en overheden
aangespoord worden tot rationeel waterverbruik, zal een kwantitatief evenwicht in de
waterhuishoudkundige systemen ingesteld of instandgehouden worden en zal er
geëvolueerd worden naar een natuurlijke structuur van de waterlopen.
Ook geeft AMINAL subsidies voor het opmaken van gemeentelijke erosiebestrijdingsplannen
en voor het uitvoeren van goedgekeurde erosiebestrijdingsmaatregelen.
Via het verlengde stedelijke milieuconvenant (voeren van een duurzaam stedelijk beleid en
geïntegreerd rioleringsgebied) geeft het Vlaams Gewest heel wat stimulansen inzake
rationeel gebruik van water en hergebruik van hemelwater. Op 1 oktober 2004 werd het
“besluit houdende vaststellingen van een stedenbouwkundige verordening inzake
hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen en gescheiden afvoer van afvalwater en
hemelwater” goedgekeurd, dat in werking trad op 1 februari 2005. Deze verordening gaat uit
van het principe dat hemelwater in eerste instantie hergebruikt moet worden, dan moet
kunnen infiltreren en enkel als het niet anders kan vertraagd moet worden afgevoerd. Het
besluit legt minimumvoorschrifen op, waarbij de gemeenten vrij zijn strengere normen uit te
vaardigen.
De steden staan op hun beurt in voor het beheer van de waterlopen van derde categorie.
Voorwaarden kunnen worden opgelegd in milieu- en bouwvergunningen m.b.t. verharding
van terreinen.
Tessenderlo wenst in de mate van het mogelijke de taken die haar zijn toebedeeld zo
nauwkeurig mogelijk op te volgen.
3.5.2. Stand van zaken
Veel activiteiten veroorzaken rechtstreeks of onrechtstreeks verdroging. In Vlaanderen
bestaat nog geen uitgebreid onderzoek naar verdroging in functie van de natuur.
Erosie, een onderwerp dat sterk gelinkt is met verdroging, treedt hoofdzakelijk op tijdens en
vlak na intense regenbuien. Zowel de intensiteit als de hoeveelheid neerslag zijn daarbij
bepalend. De laatste tien jaren zijn gekenmerkt door een hoge waarde aan neerslagerosie.
Bodemverlies door erosie wordt eveneens bepaald door reliëf en bodemsoort.
3.5.3. Knelpunten
Een aantal van de knelpunten vermeld onder 3.3.3 zijn ook va belang i.v.m. het aspect
verdroging.
Specifiek vermelden we hier nog:
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 55

- Onvoldoende en niet-gestructureerde kennis- en informatie-uitwisseling met de
verantwoordelijke overheid als het om grondwater gaat.
- Gebrek aan geactualiseerde basisgegevens.
- Te weinig inzicht en handhaving inzake grondwaterexploitatie.
- Overexploitatie van grondwater: door tal van illegale grondwaterwinningen, een gebrekkig
zicht op de totale hoeveelheid vergunde grondwaterdebieten en opgepompte debieten, noch
op de volledige impact en aanwending van grondwater;
3.5.4. Doelstellingen
Een aantal van de doelstellingen, geformuleerd onder 3.3.4, hebben ook betrekking op het
aspect verdroging.
Specifiek worden hier vermeld:
- Strikt vergunningenbeleid m.b.t. grondwaterwinningen
- Bij het vergunningenbeleid gebruik van andere waterbronnen stimuleren, zoals
oppervlaktewater en regenwater.
- Stimuleren van infiltratie van regenwater, vertraagde afvoer van regenwater en ruimte
maken voor overstromingszones.
- Verder beperken van de oppervlakte aan verharde terreinen.
- Bevorderen van de infiltratie van neerslag: bij de aanleg van wegen, parkeerterreinen en
bebouwing werd hiermee te weinig rekening gehouden.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 56

3.6. Acties (voor de cluster water)
3.6.1. Algemeen
Het gewestelijk beleid inzake waterzuiveringsinfrastructuur bestaat momenteel uit het
creëren van een bovenstedelijke infrastructuur, een versnelde uitbouw van de stedelijke
riolering en de toepassing van de kleinschalige waterzuivering in landelijke gebieden. Dit is
voornamelijk een taak voor het gewest en de gemeenten.
3.6.2. Concrete acties in Tessenderlo
3.6.2.1. Duurzaam beheer van de watervoorraden
Duurzame watervoorziening in het Nete – en Demerbekken.
* Actieve deelname aan het beheer van de 3 deelbekkens waartoe Tessenderlo behoort ter
ondersteuning van het beleid.
* Afstemmen van de grondwaterwinningen op de draagkracht van het watersysteem
* Inventarisatie van de grondwaterwinningen in de gemeente.
* Hervergunnen van de grondwaterwinningen in functie van de noodzakelijkheid en
alternatieven onderzoeken.
Duurzaam watergebruik.
* Beperken van het gebruik van hoogwaardig water.
* Sensibiliseren van de verschillende sectoren voor duurzaam watergebruik.
* Nagaan van de mogelijkheid voor het gebruik van tweedecircuitwater bij de ontwikkeling
van het nieuwe industriegebied Ravenshout.
3.6.2.2. Kwaliteitsaspecten en multifunctionaliteit van water
* Afwerken van het bovengemeentelijk investeringsprogramma met de overheid.
* Controleren van de aansluiting van het huishoudelijk afvalwater op de riolering in
gerioleerde straten, evenals het opleggen van IBA’s voor nieuwe woningen in nietgerioleerde
straten.
* Afkoppelen van hemelwater en oppervlaktewater van de riolering op particulier en
openbaar domein. Bij aanleg van rioleringen zal zoveel mogelijk voor volledig gescheiden
(2DWA) stelsels gekozen worden. Tegelijkertijd moet een inventaris opgemaakt worden van
parasitaire debieten (waterlopen, grachten, drainages, grote verharde oppervlakten) op de
riolering, waarna a.h.v. een actieplan de knelpunten kunnen worden opgelost.
* Uitwerken van een geïntegreerde aanpak van de verontreinigingsproblematiek door
Tessenderlo Chemie dit met de bevoegde verschillende overheden en dit met behoud van
de werkgelegenheid.
* Minder gebruik van bestrijdingsmiddelen door openbare besturen en sensibilisatie van de
particulieren.
3.6.2.3. Ruimte voor water
* Uitvoeren van de watertoets bij nieuwe bouwaanvragen
* Bedrijven en particulieren stimuleren en opleggen van waterbuffering.
* Buffering en infiltratievoorzieningen realiseren waar mogelijk.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 57

3.7. Doelgroepen, middelen en planning voor de
cluster water (WA)
actie doelgroepen prioriteit
WA-01 Actieve deelname aan het tot stand komen en de
uitvoering van de drie deelbekkenbeheersplannen
(Grote Laak, Middenloop Grote Nete en
Winterbeek)
GEM 2
WA-02 Sensibilisatie voor duurzaam watergebruik IND, LBW,
REC, BUR,
OND, TOE
2
WA-03 Inventarisatie van de grondwaterwinningen IND, LBW,
REC, BUR
2
WA-04 Afstemmen van de grondwaterwinningen op de IND, LBW, 2
draagkracht van het watersysteem
REC
WA-05 Hervergunnen van de grondwaterwinningen i.f.v. de IND, LBW, 2
noodzakelijkheid
REC
WA-06 Beperken van het gebruik van hoogwaardig water IND, LBW,
REC, BUR
1
WA-07 Mogelijkheid nagaan van gebruik
tweedecircuitwater bij ontwikkeling Ravenshout
GEM, IND 2
WA-08 Stimulering wateropvang en buffering; advisering en IND, LBW, 1
opvolgen van haalbaarheidsstudies bij
milieuvergunningsaanvragen en dossiers
bouwvergunningen
REC, BUR
WA-09 Afkoppeling hemelwater en oppervlaktewater van IND, LBW, 1
de vuilwaterriolen; advisering en opvolgen van
haalbaarheidsstudies bij
milieuvergunningsaanvragen en dossiers
bouwvergunningen
REC, BUR
WA-10 Controle van de aansluiting huishoudelijk afvalwater IND, LBW, 1
op de riolering
REC, BUR
WA-11 Afwerking van het bovengemeentelijk
IND, LBW, 1
investeringsprogramma riolering
REC, BUR
WA-12 Uitwerken geïntegreerde aanpak voor Tessenderlo
Chemie
IND 2
WA-13 Verminderen gebruik bestrijdingsmiddelen door
gemeentelijke diensten
GEM 1
WA-14 Verminderen gebruik bestrijdingsmiddelen door BUR, LBW, 1
sensibilisatie
REC
WA-15 Uitvoeren watertoets bij nieuwe bouwaanvragen in IND, LBW, 1
infiltratiegebieden
REC, BUR
WA-16 Buffering en infiltratievoorziening realiseren waar
mogelijk
GEM, 1
WA-17 Opvolgen van de grondwaterkwaliteit a.h.v.
bestaande meetnetten en MERen
GEM 2
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 58

4. NATUURLIJKE ENTITEITEN
4.1. Clusteromschrijving
De cluster “natuurlijke entiteiten” is opgebouwd uit 3 thema’s : versnippering, biodiversiteit en
verzuring.
4.1.1. Versnippering
4.1.1.1. Themabeschrijving
Versnippering wordt als een sleutelindicator binnen de milieuproblematiek beschouwd omdat
het in Vlaanderen één van de belangrijkste oorzaken vormt voor de achteruitgang van de
natuurwaarden. Versnippering is een proces waarbij ruimtelijke en functionele entiteiten
(biotopen, landschappen, grondwaterstromen,…) worden verbrokkeld of verstoord. Het vormt
een milieuprobleem wanneer de samenhang tussen deze entiteiten zodanig wordt verstoord
dat het functioneren ervan gevoelig verslechtert. Vanuit ruimtelijk-ecologisch standpunt is
versnippering het verschijnsel waarbij ruimtelijke eenheden te klein worden of een zodanig
verspreide ligging krijgen dat de ‘gewenste functies’ niet meer vervuld worden. Naast deze
ruimtelijke benadering wordt versnippering ook beschouwd vanuit een milieu- en een
landschappelijke context. Vanuit milieu-oogpunt is versnippering o.a. een verstoring van
grondwaterstromen (kwalitatief en kwantitatief), de geluids- en lichtverstoring door een weg
of bebouwing, enz….. Vanuit het landschappelijk oogpunt leidt versnippering tot
identiteitsverlies van (historische) landschappen. Versnippering kan leiden tot een toestand
waarbij (clusters van) biotopen niet meer functioneren om één of meerdere populaties van
planten of dieren in stand te houden.
4.1.1.2. Regelgeving
Internationale overeenkomsten en Europese regelgeving
Op dit ogenblik bestaat er nog geen specifieke reglementering rond versnippering. Vanuit de
Europese Unie is er evenwel een stimulans om bij de uitbouw van het
autosnelwegennetwerk of andere transportinfrastructuur speciale aandacht te besteden aan
versnippering.
Inzake versnippering kan de uitbouw van het Europees ecologisch netwerk (Natura 2000) en
de afbakening op Vlaams niveau een rol spelen.
Vlaanderen
Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen bevat een aantal belangrijke bindende maatregelen
die verdere versnippering moeten tegengaan. Het plan kiest voor de optimalisering van het
bestaande wegennet. Er worden zo weinig mogelijk nieuwe wegen aangelegd, op onder
meer realisaties van “missing links” na. Het grondgebied wordt opgedeeld in stedelijk gebied
en buitengebied, met telkens aangepaste mogelijkheden voor uitbreiding van woningbouw.
In het buitengebied worden er grote eenheden natuur en grote eenheden natuur in
ontwikkeling afgebakend, alsook natuurverwevingsgebieden.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 59

4.1.1.3. Knelpunten en kansen
Door de eigenheid van de versnipperingsproblematiek zijn de beleidsbevoegdheden
verspreid over verschillende beleidsvelden: ruimtelijke ordening, natuurbehoud,
landschapszorg, mobiliteit, enzovoort. Een goede integratie blijft noodzakelijk.
De uitgangssituatie is wat betreft de versnippering in belangrijke mate onomkeerbaar door de
reeds sterke versnijding en gelet op de bestaande lint- en verspreide bebouwing. In haar
structuurplan en het mobiliteitsplan wordt hier door de gemeente rekening mee gehouden.
Alle verkeersscenario’s wijzen op een verder toenemend verkeer en dus ook binnen
Tessenderlo tot een versnijdend effect van de vervoersinfrastructuur. In het mobiliteitsplan
wordt getracht hiertoe acties te ondernemen.
Er bestaan vele beperktheden in ruimte voor natuurontwikkeling door de huidige ruimtelijke
ordening en het intensief grondgebruik.
Qua projectmatige ontsnipperingsmaatregelen is op het terrein een sterke vooruitgang
geboekt. De sterke stimulerende werking van de cel Natuurtechnische Milieubouw en de
bereidheid tot medewerking vanuit de Administratie Wegen en Verkeer (AWV) en de
Administratie Waterwegen en Zeewezen (AWZ) mag niet onderschat worden, onder meer
ook omwille van hun voorbeeldfunctie voor andere vormen van integratie van milieubeleid in
andere sectoren. Zo zijn de voorbije jaren de eerste ecotunnels aangelegd, zijn verharde
parkings opgebroken en is gestart met de uitvoering van natuurgerichte
bermbeheersplannen.
4.1.2. Biodiversiteit
4.1.2.1. Themabeschrijving
Biodiversiteit is de variabiliteit onder levende organismen met inbegrip van de terrestrische,
mariene en andere aquatische ecosystemen en de ecologische complexen waarvan zij deel
uitmaken. Het omvat eveneens de diversiteit binnen en tussen soorten en van ecosystemen.
Biodiversiteit hangt nauw samen met het grondgebruik, met de ruimte die de natuur daarbij
behoudt en met de milieukwaliteit. Menselijk handelen heeft het evenwicht tussen de
natuurlijke processen en functies ingrijpend verstoord, wat tot een verlies aan biodiversiteit
heeft geleid.
4.1.2.2. Regelgeving
Internationale overeenkomsten en Europese regelgeving
Op internationaal niveau werden diverse akkoorden gesloten. Wij denken hierbij vooral aan:
- Conventie van Ramsar (1971) inzake watergebieden van internationale betekenis in
het bijzonder als leefgebied voor watervogels;
- Conventie van Bern (1979): tot behoud van wilde dieren en planten en hun natuurlijk
milieu in Europa;
- Conventie van Bonn (1979): ter bescherming van trekkende wilde diersoorten (en de
overeenkomsten voor onder meer watervogels, vleermuizen, kleine walvisachtigen);
- Conventie van Rio (1992): voor biodiversiteit
Daarnaast werden binnen de Europese Unie diverse richtlijnen uitgevaardigd :
De Vogelrichtlijn (1979) tot behoud van de vogelstand;
De habitatrichtlijn (1992) inzake de instandhouding van de natuurlijke habitats en de wilde
fauna en flora;
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 60

De afspraken onder deze verdragen en richtlijnen zijn gericht op de instandhouding van
habitats en de bescherming van soorten met prioritaire aandacht voor habitattypen met een
grensoverschrijdend belang en soorten die internationaal, nationaal of regionaal bedreigd of
kwetsbaar zijn. Tevens bakenen zij waardevolle en kwetsbare gebieden af en bouwen zij
netwerken uit voor de bescherming van ecosystemen, habitats, soorten en landschappen.
Vlaams niveau
Met het bosdecreet in 1990 werd de basis gelegd voor een duurzaam bosbeheer. Sinds zijn
ontstaan werd het bosdecreet aangevuld met een aantal belangrijke nieuwe instrumenten
om het pad van het duurzaam bosbeheer verder te effenen zoals de bosgroepen, de criteria
duurzaam bosbeheer en verschillende maatschappelijke bezorgdheden. Daarnaast werd
een volledig nieuwe regeling inzake (erkende) parken ingevoerd, daar waar parken in
principe buiten de bosregeling vielen.
In tegenstelling met het Boswetboek, dat in hoofdzaak het beheer van de openbare bossen
regelde, strekt het toepassingsveld van het Bosdecreet zich in principe uit tot alle bossen in
Vlaanderen. Bovendien erkent en regelt het Bosdecreet verschillende bosfuncties, daar
waar het Boswetboek enkel de economische functies beoogde.
Het beleid van het Vlaams Gewest richt zich al verschillende jaren op de ontwikkeling van
een netwerk van goed functionerende, ecologische samenhangende en herkenbare
landschappen en ecosystemen, enerzijds door de implementatie van Europese richtlijnen,
anderzijds door eigen initiatieven.
Het “Natuurbehoudsdecreet” van 1997, gewijzigd in 2002 vervangt de federale “Wet op het
Natuurbehoud” (1973) en plaatst de nieuwe inzichten in natuurbeheer en –ontwikkeling in
een nieuw Vlaams beleidskader.
Het decreet gaat uit van het “stand-still-principe”. Er mag dus geen natuur meer verloren
gaan. Een ander belangrijk begrip op gebied van het natuurbehoud is de zogenaamde
zorgplicht. Dit houdt in dat iedereen verplicht is schade aan de natuur te voorkomen, te
beperken of te herstellen. Voorts dient elke overheid die vergunningen of toestemmingen
verleent er over te waken dat er geen vermijdbare schade aan de natuur wordt berokkend.
Verder bevat het Natuurbehoudsdecreet ook een uitgebreid deel omtrent het
gebiedsgerichtbeleid. Zo hebben de uitbouw van een Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) en
het Integraal Verwervings- en Ondersteunend Netwerk (IVON) met dit decreet een wettelijke
basis.
De doelstelling is om een samenhangend en functioneel netwerk te realiseren van
(inter)nationaal belangrijke en duurzaam te behouden ecosystemen. Deze onderdelen van
de natuurlijke structuur vervullen in belangrijke mate een aantal internationale verplichtingen
zoals de Europese Vogel- en Habitatrichtlijnen, de conventie van Ramsar, het
Biodiversiteitsverdrag en de conventie van Bern. De EU-natuurrichtlijnen voorzien onder
meer het aanwijzen van speciale beschermingszones die in het Natura 2000-netwerk
opgenomen kunnen worden.
Er wordt overlegd en samengewerkt met betrokkenen in het gebied om tot een optimale en
maatschappelijk gedragen uitvoering te komen.
Provinciaal niveau
Op provinciaal niveau wordt het natuurbeleid uitgestippeld in het provinciaal
milieubeleidsplan en in provinciale natuurrichtplannen.
De milieu- en natuurconvenant is een vrijwillige samenwerkingsovereenkomst tussen het
Vlaamse Gewest en de provincie Limburg waarin, voor een bepaalde periode, een aantal
concrete taakafspraken worden vastgelegd. Men wil met deze overeenkomst de
verscheidenheid aan flora, fauna en landschappen in Limburg behouden en vooral meer
kansen op ontwikkeling geven. Om dit te bereiken bakende de provincie 11 herkenbare
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 61

deelgebieden af met gemeenschappelijke kenmerken op het vlak van natuur en landschap:
de Grote Landschappelijke Eenheden (GLE’s). Het komt erop aan voor deze GLE’s
concrete projecten op maat te ontwikkelen en uit te voeren. De ondersteuning en de
coördinatie van gemeentelijke initiatieven is hierbij cruciaal.
4.1.2.3. Knelpunten en kansen
Door onvoldoende wettelijke bescherming worden bepaalde waardevolle biotopen en
soorten vernietigd of verdwijnen ze definitief.
- Kleine landschapselementen, waterlopen, natuurgebieden en bossen worden vaak
onaangepast of niet goed beheerd en verdwijnen; overleg met de plaatselijke
natuurverenigingen en eigenaars van de terreinen dient plaats te vinden.
- Recreatiedruk en daarmee gepaard gaande infrastructuren kunnen voor een aanzienlijke
versnippering zorgen.
- Slechte waterkwaliteit en geringe structuurdiversiteit van de meeste waterlopen ten gevolge
van rechttrekking, uitdieping, verbreding en oeververstevigingswerken.
- Ontbreken van een degelijk, zo volledig mogelijk en voldoende onderbouwd kennis- en
rapporteringssysteem.
Er kunnen initiatieven genomen worden inzake het structureren, bundelen en benutten van
de door vrijwilligers, organisaties en instellingen permanent verzamelde kennis en inzicht.
Het gebruik van herbiciden door particulieren en overheden kan worden ontraden, zoals ook
het voortijdig maaien van de wegbermen kan worden ontmoedigd.
4.1.3. Verzuring
4.1.3.1. Themabeschrijving
De term verzuring staat voor de gezamenlijke effecten van zwavel- en stikstofhoudende
verbindingen die via de atmosfeer worden aangevoerd en waaruit zuren (zwavelzuur en
salpeterzuur) gevormd kunnen worden.
Zwavel- en stikstofhoudende verbindingen zijn afkomstig van de uitstoot van zwaveldioxide
(SO2), stikstofoxiden (NOx) uit verbrandingsprocessen en ammoniak (NH3) uit de veeteelt.
Deze verstoring verhoogt de kans op schade aan ecosystemen en op corrosie van
materialen en gebouwen. De veranderingen in de milieucondities veroorzaken veranderingen
in fauna en flora met vermindering in soortenrijkdom tot gevolg.
4.1.3.2. Regelgeving
Alle algemeen, sectorieel en individueel toe te passen emissienormen m.b.t. verzurende
stoffen dragen bij als milderende maatregel.
4.1.3.3. Knelpunten en kansen
Grensoverschrijdende uitwisselingen van informatie over emissies is heel belangrijk om een
beeld te krijgen van de verzuring in Vlaanderen.
Het beleid in Vlaanderen leidt niet meer tot een belangrijke vermindering van de verzuring,
vanwege de stijgende intensiteit van het wegverkeer en de productietoename in de veeteelt.
Verschillende ecosystemen vertonen een sterk verschillende draagkracht voor verzuring.
Nog meer inspanningen zijn nodig voor het beschermen en het herstellen van
verzuringsgevoelige ecosystemen met specifieke aandacht voor kwetsbare gebieden
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 62

4.2. Doelstellingen
Voor een buitengemeente als Tessenderlo is zijn natuur van het grootste belang en er dient
dan ook voldoende zorg besteed te worden aan het behoud, de uitbouw en de beleving van
het groene patrimonium.
Daarom is het duidelijk dat de gemeente in dit thema een eigen rol kan en moet spelen,
waarbij weliswaar het gemeentelijk beleid inzake natuur en landschap (ruimtelijke ordening)
dient te worden afgestemd op het beleid van de provincie en de initiatieven van derden
terzake.
Zo wil men komen tot goed functionerende, ecologische samenhangende en herkenbare
landschappen en ecosystemen, die zorgen voor het behoud en de bevordering van de
biodiversiteit, uitgaande van de eigenheid van de ruimtelijke en abiotische omgeving.
Op korte termijn zullen volgende doelstellingen gerealiseerd worden:
- behoud, bescherming, herstel, ontwikkeling en beheer van natuur en landschap in de
gemeente door een bijdrage te leveren tot de uitbouw van de natuurlijke structuur;
- bestaande versnippering van natuur en landschap verminderen door verbinding en
samenhang tot stand te brengen;
- bijkomende versnippering van natuur, landschap en open ruimte maximaal voorkomen en
beperken en behartigen van de algemene milieu- en landschapskwaliteit;
- kennis opbouwen via systematisch verzamelen van bestaande informatie en bijkomend
onderzoek in functie van de onderbouwing en evaluatie van het beleid;
- gedrag van de bevolking en de doelgroepen terzake wijzigen.
4.3. Stand van zaken
De gemeente Tessenderlo is een landelijke gemeente met veel oppervlakte aan bossen en
andere groene elementen, waarin zich het Vlaams natuurreservaat Houterenberg-
Pinnekensweyer, de Vallei van de drie Beken en een deel van de bossen van Averbode
bevinden.
Het GNOP werd reeds goedgekeurd in 1994 en is aan updating toe. Het GNOP zal worden
geactualiseerd en er werd een nieuw actieprogramma opgesteld. Dit actieprogramma werd
in de loop van 2004 aan de milieuraad voor advies en goedkeuring voorgelegd.
Samen met de Gerhagencommissie werd in 2002 een plan uitgewerkt betreffende de
toegankelijkheid, recreatie en natuurwaarden in het gebied Gerhagen. Dit plan werd samen
met AMINAL Afdeling Natuur al gedeeltelijk uitgevoerd en zal de volgende jaren worden
verder gezet. Zo werd al een gedeelte van het gebied motorvrij gemaakt (+/- 900 ha). In
Gerhagen zijn twee Vlaamse Natuurreservaten “Pinnekensweyer” en “Houterenberg”
gelegen, welke beheerd worden door AMINAL afdeling Natuur. Het uitvoeren van
natuurbeheerswerken in de natuurreservaten gebeurt in samenspraak met AMINAL Afdeling
Natuur Limburg.
In het noorden van de gemeente ligt ‘De Vloet’, een mooi stukje natuurgebied dat verder
wordt uitgebreid door de aankoop van privé-gronden door de gemeente. De gemeente heeft
dit natuurgebied ook uitgebouwd in samenwerking met de Winning, die de
onderhoudswerkzaamheden uitvoeren. Onderhoudswerkzaamheden zoals maaien en het
verwijderen van zaailingen zijn noodzakelijk om de waterplassen open te houden en
verlanding te verkomen.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 63

Met de Winning is eveneens een overeenkomst ondertekend voor het onderhoud van
houtkanten langs bospaden, rolwagenpad, wandelwegen en fietspaden.
Het gebied Oosterbergen is een groen gebied waar landbouw, natuur en recreatie elkaar
respecteren.
Het gemeentebestuur van Tessenderlo is op 25 november 2002 toegetreden tot het
Regionaal Landschap Lage Kempen.
Er werd in samenspraak met de Afdeling Natuur van AMINAL een overeenkomst gesloten
met de industrie betreffende een natuurvriendelijke begroeiing van de aansluitende
bufferzone. Enkel kleine percelen binnen de bufferzone werden in 2004 in functie van de
compensatieregeling aangeplant.
Ook werden in de bufferzone Schoonhees houtmijten en houtstapels opgezet om als
schuilplaats te dienen voor dieren en vogels en tevens is dit een alternatief voor de
verwerking van het groenafval van de gemeentelijke diensten.
In samenwerking met enkele jeugdverenigingen vinden jaarlijks natuurwerken plaats waarbij
de deelnemende kinderen vergoed worden door de gemeente. Dit betreft hoofdzakelijk
opruimacties, bosaanplantingen, bosbeheerwerken, het maken van vogelnestkastjes, e.d.
De gemeente laat elk jaar een deel van haar bossen vrij maken van vogelkers.
De gemeente Tessenderlo beschikt over een recent bermbeheersplan waarop het zich
baseert voor het onderhoud van de bermen in haar gemeente. In dit plan wordt een
maaifrequentie voorgesteld om te komen tot een optimale soortenrijkdom.
Het bermbeheer wordt uitgevoerd conform aan het decreet. Bij het normale bermbeheer
blijft het maaisel ter plaatse liggen, bij het alternatieve beheer wordt pas gemaaid als de
planten hun zaden hebben afgeworpen. Het maaisel wordt opgezogen en verwerkt door een
erkend verwerker.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 64

De gemeente heeft de aankoop van de Bossen van de Merode door de Vlaamse
Landmaatschappij (bijkomend +/- 300 ha in Tessenderlo) ondersteund. De gemeente is
samen met de andere betrokken gemeenten, provincies, verenigingen en het Vlaamse
Gewest vertegenwoordigd in de stuurgroep “de Merode en omgeving”. Het is wenselijk dat
de toekomstige ontwikkelingen van de natuurlijke entiteiten op Tessenderlo’s grondgebied
(Averbode-heide, Gerhagen, Houterenberg, …) in relatie worden bekeken met het globale
Merode-project. Hierbij moet speciale aandacht gaan naar het evenwicht tussen zachte
recreatie en natuurwaarden.
De gemeente beschikt over een subsidiereglement voor het behoud van zwaluwkolonies. Dit
reglement stimuleert de inwoners om het nodige te doen om zwaluwen te laten nestelen.
4.4. Acties
4.4.1. Algemeen
Met de nadruk op onder andere de realisatie van de natuurlijke structuur hangt de te volgen
strategie nauw samen met enerzijds het uitvoeren van de taken van medebewind en
anderzijds met het verder bouwen op, versterken en verhogen van het rendement van de
reeds lopende initiatieven.
Medewerking vanuit alle groeperingen (vergroten maatschappelijk draagvlak) is een absolute
voorwaarde om tot een degelijk resultaat te komen.
Om de gemeentelijke natuur- en landschapswaarden optimaal te beschermen, dient
vertrokken te worden van het concept van natuurlijke structuur. Er moet gekomen worden
tot een samenhangend geheel van gebieden waarbinnen een intensiever beleid kan
plaatsgrijpen.
Om de gewenste natuurkwaliteit te bereiken dienen de betrokken gebieden met hoofdfunctie
natuur op een gepaste wijze ingericht en beheerd worden. Zo kunnen grote eenheden natuur
en grote eenheden natuur in ontwikkeling gerealiseerd worden.
Ook wat betreft de gebieden met natuur als neven- of ondergeschikte functie dienen
inspanningen geleverd te worden. Er zal worden getracht landbeheer te verwezenlijken dat
verenigbaar is met natuurwaarden. Ook in bebouwde omgeving kunnen de natuurwaarden
aangemoedigd worden via het bermbeheersplan.
Sommige soorten vragen bijzondere aandacht. Daarom is het belangrijk
soortenbeschermingsprogramma’s uit te werken. De gemeente kan zelf zulke programma’s
uitwerken of ondersteuning verlenen aan derden. In dit kader is het belangrijk participatie te
verlenen aan het provinciale project “Gemeenten adopteren Limburgse soorten”.
De vrijwilligers die zich inzetten voor het beheer van natuurgebieden dienen daarbij
ondersteund te worden. Hierbij dient gedacht te worden aan materiaal, faciliteiten,… ter
beschikking te stellen.
De versnippering van natuur en landschap kan verminderd worden door verbindingen aan te
brengen en samenhang tot stand te brengen. Dit onder meer door het uitvoeren van een
bermbeheer conform aan het decreet. Deze bermen kunnen een plaats bieden aan nieuwe
fauna en flora of de migratiemogelijkheden bevorderen.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 65

Ook kleine landschapselementen hebben een duidelijke natuurfunctie. Ze versterken het
gewenste ecologische netwerk. Daarom dient de bevolking gesensibiliseerd te worden om
zulke kleine landschapselementen aan te planten (bijv. hagen) en dienen projecten
ondersteund te worden. De gemeente zal de doelgroep van de landbouwers sensibiliseren
en informeren over de mogelijkheid om beheersovereenkomsten af te sluiten. Deze
beheersovereenkomsten kunnen gaan in de richting van weidevogelbeheer,
perceelsrandenbeheer, ontwikkeling en onderhoud avn kleine landschapselementen,
botanisch beheer, erosiebestrijding, hamsterbescherming en andere.
Om te kunnen toezien en te evalueren, is een kennissysteem onmisbaar. Op basis hiervan
kan het beleid ook verder onderbouwd en gestuurd worden en kunnen gerichte acties
genomen worden.
Om verder onderzoek te stimuleren, is het interessant de beschikbare kennis te verzamelen,
te publiceren en uit te wisselen. Om de eigen natuur te laten ontwikkelen, is het belangrijk
dat streekeigen soorten worden geplant in natuurgebieden en bossen. Voor exoten dient
een uitdovingsbeleid gevoerd te worden.
Als algemene maatregel dient de bevolking gesensibiliseerd te worden met betrekking tot
natuurbehoud en biodiversiteit en het aan te zetten tot zorgzaam omspringen met hun
omgeving. Zeker met betrekking tot het gebruik van pesticiden op de bermen door
particulieren, onoordeelkundig gebruik van de bermen of om voortijdig maaien tegen te gaan,
dient de gemeente een sensibilisatiebeleid te voeren naar de burgers toe.
4.4.2. Concreet voor Tessenderlo
Er zal een nieuw bosbeheerplan opgemaakt worden waarin alle openbare besturen en een
aantal privé eigenaars vertegenwoordigd zijn. Dit bosbeheersplan zal voldoende aandacht
besteden aan de relaties met de bossen binnen het Merode-project. Zo zal er een groot
boscomplex ontstaan dat een beter beheer conform de criteria duurzaam bosbeheer zal
toelaten. Het gemeentebestuur zal dit coördineren.
Het pesticidengebruik op verhardingen en in beplantingen op openbaar domein zal verder
afgebouwd worden. Ter ondersteuning zal voor elke straat en alle gemeentelijke
eigendommen een gedetailleerde inventaris opgemaakt worden.
Er is een overeenkomst gesloten met de GOM voor de begroening van de industriezone
Ravenshout (Landscaping). Het huidige industriegroen zal worden uitgebouwd en
gerenoveerd.
De gemeente zal steun verlenen voor de verdere uitbouw van het Vlaams
staatsnatuurreservaat Houterenberg-Pinnekensweyer en zal natuurgebieden aankopen die
buiten perimeter van Aminal Natuur gesitueerd zijn. Het beheer en de ontwikkeling van deze
nieuwe gebieden (Gebied Gerhagen ) zal gestuurd worden vanuit de Gerhagencommissie.
Inventarisatie en opvolging van gemeentelijke eigendommen natuurgebieden.
Intergemeentelijke uitbreiding van natuurgebied “de Vloet” met aanleg van een kijkpunt: het
beheer zal door de gemeente worden verzorgd. Gronden zullen waar mogelijk worden
aangekocht.
In het infoblad van de gemeente zal de bevolking gesensibiliseerd worden om mee te
werken aan het terugdringen van het gebruik van pesticiden en gevraagd worden om er voor
te zorgen dat het huidige bomenaantal behouden blijft en waar mogelijk vergroot. (Het
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 66

elang van bomen uitleggen). Burgers met bouwplannen zullen geïnformeerd worden over
het aanleggen van een natuur- en onderhoudsvriendelijke tuin met streekeigen
plantensoorten. (vb coniferen vermijden ).
In het industriegebied Schoonhees en Ravenshout zullen in overleg met de industrie
bufferzones worden aangelegd met de natuur als uitgangspunt.
Ondersteunen natuur- en milieueducatie in de scholen in samenwerking met het Groene
Huis.
Het Molenpark zal verder aangelegd worden met o.a een bloemenweide met educatieve
bijenstand en een plantenleerpad.
Het bestaande bermbeheersplan zal verder worden uitgebouwd. Nieuwe bloemrijke bermen
zullen worden aangelegd.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 67

4.5. Doelgroepen, middelen en planning voor de
cluster natuurlijke entiteiten (NA)
actie doelgroepen prioriteit
NA-01 Opmaak nieuw bosbeheersplan beter aansluitend GEM, VER, uitgevoerd
op het decreet duurzaam bosbeheer.
BUR
NA-02 Inventarisatie en opvolging van gemeentelijke
eigendommen natuurgebieden.
GEM uitgevoerd
NA-03 Aankoop van natuurgebieden buiten perimeter van GEM, VER, 1
Aminal Natuur door de gemeente BUR
NA-04 Gemeentelijke steun voor verdere uitbouw Vlaams
staatsnatuurreservaat Houterenberg-
Pinnekensweyer
GEM 1
NA-05 Intergemeentelijke uitbreiding natuurgebied “de GEM, VER, 2
Vloet” met aanleg van een kijkpunt OND, BUR
NA-06 Uitbouw Molenpark met o.a een bloemenweide met GEM, VER, 2
educatieve bijenstand en een plantenleerpad. OND, BUR
NA-07 Verder uitbouwen van het bestaande
bermbeheersplan incl. het aanleggen van nieuwe
bloemrijke bermen.
GEM 2
NA-08 Verdere afbouw van het pesticiden gebruik op
verhardingen en in beplantingen op openbaar
domein
GEM 2
NA-09 Ondersteunen natuur- en milieueducatie in de OND
scholen i.s.m. het Groene Huis
2
NA-10 Begroening van de industriezone Ravenshout IND 1
(Landscaping). Uitbouw en renovatie
NA-11
industriegroen op Industrieterrein Ravenshout.
Aanleg en aanplanten van bufferzone’s in het IND
industriegebied Schoonhees en Ravenshout in
overleg met de industrie.
1
NA-12 Sensibilisatie van de bevolking om mee te werken BUR
aan het terugdringen van het gebruik van pesticiden
2
NA-13 Sensibilisatie van de bevolking om er voor te BUR
zorgen dat het huidige bomen aantal behouden blijft
en vergroot.
2
NA-14 Sensibilisatie van de bevolking: informeren over het BUR 2
aanleggen van een natuur- en
onderhoudsvriendelijke
plantensoorten.
tuin met streekeigen
NA-15 Participatie aan project “Gemeenten adopteren GEM, VER
Limburgse soorten”
2
NA-16 Sensibilisatie van de landbouwers: informeren over LBW
de mogelijkheid beheersovereenkomsten af te
sluiten
2
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 68

5. HINDER
5.1. Clusteromschrijving
Deze cluster omvat verschillende thema’s: luchtverontreiniging in het algemeen, verdunning
of aantasting van de ozonlaag, klimaatsverandering, fotochemische luchtverontreiniging of
zomersmog, verzuring, vermesting, geluids-, geur-, en lichthinder.
5.2. Luchtverontreiniging in het algemeen
5.2.1. Themabeschrijving
Het thema “luchtverontreiniging in het algemeen” heeft betrekking op de verspreiding van
diverse milieugevaarlijke stoffen. Deze milieugevaarlijke stoffen omvatten een zeer
uiteenlopend scala aan verbindingen, met verschillende eigenschappen, bronnen en
gevolgen. We denken aan zware metalen, metalloïden, bestrijdingsmiddelen, polyaromatische
koolwaterstoffen (PAK’s), dioxines, vluchtige aromaten, persistente organische
producten (POP’s), roet, fijne deeltjes en asbest. De verspreiding van dergelijke
milieugevaarlijke stoffen in het milieu geeft aanleiding tot diverse afgeleide milieuproblemen.
Milieugevaarlijke stoffen concentreren zich via lucht, water en bodem in het voedselweb. Dat
kan niet alleen de gezondheid en de reproductie van plant en dier in gevaar brengen en
hierdoor de soortenverscheidenheid of biodiversiteit in het gedrang brengen, maar ook de
menselijke gezondheid. Indien dit laatste het geval is, wordt het LOGO ingeschakeld (lokaal
gezondheidsoverleg).
Interessant in dit geval is op te merken dat de meeste mensen zich niet bewust zijn van het
feit dat hun eigen binnenomgeving meer vervuild is dan de buitenlucht. Door
sensibiliseringscampagnes kan de bevolking niet alleen bewust gemaakt worden van de
problematiek, maar kunnen ook concrete tips gegeven worden hoe hieraan iets kan
veranderen. Zo bestaat er een brochure “Gezond wonen?” die aandacht schenkt aan het
gezondheidsaspect bij het bouwen.
Dit thema is onlosmakelijk verbonden met de thema’s en clusters ‘fotochemische
luchtverontreiniging, ‘water’, “geurhinder”, ‘Verontreiniging en aantasting van de bodem’ en
‘Verontreiniging door afvalstoffen’, ‘verzuring’ en ‘vermesting’.
5.2.2. Regelgeving
Europees niveau
Op Europees niveau wordt voornamelijk geregeld welke stoffen op de markt mogen worden
gebracht en onder welke voorwaarden.
Er zijn diverse internationale afspraken om de grensoverschrijdende verspreiding van
milieugevaarlijke stoffen aan te pakken. We denken hierbij aan het Verdrag betreffende
grensoverschrijdende luchtverontreiniging over lange afstand (Genève 1979), het Verdrag
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 69

van Stockholm (2001) inzake persistente organische verontreinigende stoffen, en het
Protocol van Aarhus (1998) inzake persistente organische stoffen.
Federaal niveau
De federale overheid is bevoegd voor het productbeleid waardoor zij een belangrijk
onderdeel van het stoffenbeleid bepaalt. Zij is verantwoordelijk voor de toelatingen van
biociden en bestrijdingsmiddelen, het classificeren en etiketteren van stoffen en preparaten.
In België is op 1 januari 2003 het gebruik van 375 verschillende actieve stoffen als
gewasbeschermingsmiddel en 108 actieve stoffen als biociden toegestaan.
Het federaal plan Duurzame Ontwikkeling stelt dat structuren zullen worden opgezet om een
geïntegreerd productbeleid te kunnen voeren.
Vlaams niveau
In de Vlaamse milieuwetgeving zijn lucht-basiskwaliteitsnormen opgenomen evenals
emissiegrenswaarden voor verschillende activiteiten en sectoren.
In uitvoering van het Mina 2-plan werd een reductieprogramma voor bestrijdingsmiddelen
opgemaakt. Het is onder meer gericht op het behalen van de doelstellingen van de
Noordzeeconferenties en de richtlijn 76/464.
Het decreet van 21 december 2001 houdende vermindering van het gebruik van
bestrijdingsmiddelen door Openbare Diensten voert het verplicht reductieprogramma voor de
openbare diensten in. Het decreet voert tevens een verbod in voor het gebruik van
bestrijdingsmiddelen in openbare parken, langs waterlopen, wegen en kwetsbare gebieden.
5.2.3. Huidige stand van zaken
5.2.3.1. Algemeen
Vluchtige organische stoffen: Tussen 1990 en 2001 daalde de concentratie aan vluchtige
componenten met 17%. Dit is vnl. te danken aan de industrie en aan de overschakeling van
benzine naar diesel. Ook de benzeenconcentratie daalde in de loop van 1996 naar 2001.
Verspreiding van producten van onvolledige verbranding: m.b.t. CO-emissies worden weinig
veranderingen waargenomen. Dioxine-concentraties zijn daarentegen zeer sterk afgenomen,
vnl. als resultaat van de zuiveringsinstallaties van verbrandingsovens.
De dioxine-emissies daalden in Vlaanderen in de periode 1985-1997 met ongeveer 35%.
Deze daling is voornamelijk te wijten aan de sterk verminderde bijdrage van de
huisvuilverbrandingssector en de gebouwenverwarming. Naast de industrie wordt de
huisverwarming en het verkeer als belangrijke PAK’s-bron genoemd.
Verspreiding van zware metalen: Voor de meeste zware metalen (As, Cd, Cr, Hg en Pb) is
een positieve evolutie waar te nemen.
Verspreiding van bestrijdingsmiddelen: tot vóór enkele jaren leek er eerder een negatieve
trend waar te nemen, weg van de doelstellingen. Er werden meer bestrijdingsmiddelen
aangetroffen in oppervlaktewater, regenwater, waterbodem en in paling. Het totale gebruik
van gewasbeschermingsmiddelen was wel met 18% gedaald.
De laatste jaren is er opnieuw een positieve evolutie te merken m.b.t. bestrijdingsmiddelen in
oppervlaktewater. Ook werd er een positieve tendens waargenomen indien men zich baseert
op de aanwezigheid van bestrijdingsmiddelen in water bestemd voor drinkwaterproductie.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 70

Met betrekking tot residu’s in het voedsel is er echter een eerder negatieve evolutie waar te
nemen.
Verspreiding van zwevende stoffen: er is in dit opzicht geen duidelijke evolutie waar te
nemen in Vlaanderen m.b.t. de fracties PM10, PM2,5 en PM0,1. Op basis van internationale
kennis over gezondheidseffecten werd eveneens een indicator uitgewerkt (DALY). Het gaat
hierbij om de verloren levensjaren. Ook hier is noch een positieve noch een negatieve
evolutie waar te nemen.
5.2.3.2. Tessenderlo
In Tessenderlo worden door de VMM naast SO2 ook gereduceerde zwavelverbindingen
zoals sulfiden (SxH) en mercaptanen (RSH) gemeten. Daarnaast worden enkele specifieke
vluchtige organische componenten opgemeten en worden in opdracht van VMM nog
metingen uitgevoerd van kwik en zoutzuur in de omgevingslucht en in de vegetatie.
In 2 stations wordt SO2 gemeten. De niet SOx-zwavelhoudende componenten worden op
continue wijze gemeten in een vast meetstation dat benedenwinds van de Industriezone
Schoonhees gelegen is. De vluchtige organische componenten worden op 2 vaste stations
gemeten.
De gemeten SO2-concentraties te Tessenderlo kennen een stabiele tot licht dalende
tendens. Het jaargemiddelde blijft beneden 15 µg/m³. De bestaande grenswaarde en de
richtwaarde voor SO2 worden gerespecteerd.
Uit de metingen van de dagconcentraties van vluchtige organische stoffen in Tessenderlo
blijkt dat de belasting relatief gering is. Toch worden voor vinylchloride en 1,2-dichloorethaan
regelmatig verhoogde metingen geregistreerd. De grenswaarde (als voorstel voor normering
in Vlarem Titel II) voor vinylchloride evenals de WGO-richtwaarde voor 1,2-dichloorethaan
worden desondanks gerespecteerd. Voor benzeen en tolueen blijkt de industriële bijdrage in
Tessenderlo gering en is het verkeer de belangrijkste bron. Voor ethylbenzeen daarentegen
wordt toch een kleine industriële bijdrage vastgesteld. Andere gemeten componenten zijn
niet specifiek voor Tessenderlo.
Voor het bedrijf Chevron Philips Chemicals International werd, op grond van de
meetresultaten en rekening houdend met de technische mogelijkheden voor selectieve
meting van mercaptanen, een norm uitgewerkt om de geurhinder tot een minimum te
beperken. Daarom mag de ogenblikkelijke concentratie van organische zwavelcomponenten,
gemeten door de selectieve organische zwavelmonitor (RSH-monitor) de 5 ppb niet
overschrijden. Om het bedrijf in staat te stellen zo vlug mogelijk de oorzaak van eventuele
lekken op te sporen werd een telefonische verbinding tot stand gebracht tussen de VMMmeetpost
in de Hofstraat en het laboratorium van het bedrijf, waarbij overschrijdingen van 1,5
ppb mercaptanen onmiddellijk worden doorgeseind naar het bedrijf.
De streefwaarde van 5 ppb werd bijvoorbeeld in 1999 vijfmaal overschreden, driemaal
afkomstig van de industrie en tweemaal van de landbouwactiviteiten. Er zijn echter geen
ernstige geurincidenten voorgekomen.
Op basis van de doorgevoerde kwik-immissiemetingen werd vastgesteld dat vooral
gasvormig kwik in de lucht aanwezig is in de omgeving van Tessenderlo.
Af en toe, onder bepaalde klimatologische omstandigheden, kunnen nog duidelijk verhoogde
kwikconcentraties in het gras genoteerd worden op een aantal proefvelden in de omgeving
van het bedrijf Tessenderlo Chemie. Op de meest veraf gelegen proefvelden Kwaadmol en
Diest-Deurne is de verontreiniging nog nauwelijks merkbaar.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 71

De problematiek van de mogelijke kwikopstapeling in groenten concentreert zich vooral rond
het proefveld Dennenhof. Toch doen zich daar geen problemen meer voor in verband met
een overmatige opname van kwik.
5.2.4. Knelpunten en kansen
De meetnetten zijn over het algemeen onvoldoende uitgebouwd om milieugevaarlijke stoffen
te detecteren of niet gevoelig genoeg om de toetsing aan de normen mogelijk te maken.
Bestrijdingsmiddelen
Door de vrij algemene aanwending van bestrijdingsmiddelen blijken ze algemeen aanwezig
te zijn in het oppervlaktewater en zelfs in het regenwater.
Het gebruik van bestrijdingsmiddelen kan leiden tot een zekere resistentie bij de
doelorganismen. Hierdoor zijn er hogere doses en/of nieuwe producten nodig om eenzelfde
effect te krijgen.
Dioxines, PAK’s
Voor een aantal stoffen en stofgroepen (PAK’s, metalen, bestrijdingsmiddelen, dioxines, …)
ontbreken onderbouwde kwaliteitsnormen voor water en lucht.
De gebouwenverwarming als belangrijkste diffusie dioxinebron, is een bron die aldus
moeilijker aan te pakken is. Daarnaast kunnen zich problemen voordoen met puntbronnen bij
de overschrijding van de geldende normen.
VOS
Het wegverkeer is de belangrijkste bron van VOS en PAK’s. Bijgevolg is het probleem
onlosmakelijk verbonden met de mobiliteitsproblematiek binnen de gemeente.
5.2.5. Doelstellingen
De gemeente wil een bijdrage leveren om het risico van milieugevaarlijke stoffen terug te
brengen tot een aanvaardbaar en zo mogelijk verwaarloosbaar niveau. Om deze doelstelling
te bereiken zal het emissiegericht reductiebeleid worden vertaald in een “stand-still”beginsel.
Dit wil zeggen dat de verontreiniging door milieugevaarlijke stoffen zeker niet mag
toenemen. De emissies dienen zoveel mogelijk verminderd te worden door aanwending van
de best beschikbare technieken.
5.2.6. Acties
5.2.6.1. Algemeen
Op gemeentelijk vlak kan slechts een beperkte bijdrage worden geleverd. De gemeente zal
erop toezien dat dat bij het verlenen van een vergunning de best beschikbare technieken
zullen worden gehanteerd. Waar noodzakelijk zullen bijkomende bijzondere maatregelen
worden opgelegd om te komen tot een maximale reductie van de emissie van
milieugevaarlijke stoffen.
Waar de gemeente zelf verantwoordelijk is voor de emissie van milieugevaarlijke stoffen, zal
ze alle nodige maatregelen nemen om deze emissies tot een absoluut minimum terug te
brengen. Campagnes om de bevolking te sensibiliseren zullen worden opgezet.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 72

5.2.6.2. Concreet
Het bestaande systeem op punt stellen inzake registratie en opvolging van milieuklachten,
Met name het achtereenvolgens nagaan van de objectieve gegrondheid van de klacht, de
opvolging en de samenwerking met de lokale politie en AMINAL-inspectie.
Een inventarisatie van de gemeentelijke hinderlijke inrichtingen en een toetsing ervan aan de
wetgeving, en het streven om de hinder veroorzaakt door eigen activiteiten en eigen
hinderlijke inrichtingen zoveel mogelijk te beperken.
De inventaris van de hinderlijke inrichtingen (klasse1, klasse 2) op het grondgebied van de
gemeente up-to-date houden.
Sensibilisatie inzake de vermindering van de uitstoot van luchtverontreinigde stoffen door het
aanmoedigen van het gebruik van aardgas, het ontraden van het verbranden van afval en
het stimuleren van een gestructureerd onderhoud van verwarmingsinstallaties.
Toezicht en op een correcte naleving van de milieureglementering in het kader van de
luchtverontreiniging. (Verbranden van afvalstoffen bestrijden / opvolging resultaten van
permanent meetnet VMM).
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 73

5.3. Verdunning van de ozonlaag
5.3.1. Themabeschrijving
Verdunning of aantasting van de ozonlaag ontstaat door de emissies van bepaalde chloor-
en broomhoudende verbindingen, zoals chloorfluorkoolstoffen (CFK’s), halonen of
broomfluorkoolstoffen, broomfluorkoolwaterstoffen (HBFK’s), tetrachloorkoolstof, 1,1,1trichloorethaan,
methylbromide en chloorfluorkoolwaterstoffen (HCFK’s).
De verdunning van de ozonlaag heeft als gevolg dat schadelijke zonnestralen niet meer
gefilterd worden en op die manier o.m. de kans op huidkanker vergroten. Als alternatieven
voor ozonafbrekende stoffen gebruikt de industrie vaak fluorkoolwaterstoffen. Die hebben
geen ozonafbrekend vermogen, maar veroorzaken net als de meeste ozonafbrekende
stoffen wel een sterk broeikaseffect.
5.3.2. Regelgeving
Internationale overeenkomsten en Europese wetgeving
Aangezien dit een mondiaal milieuprobleem is, wordt het voornamelijk aangepakt via
internationale overeenkomsten. Het Verdrag van Wenen (1985) regelt de bescherming van
de ozonlaag. In uitvoering van het Protocol van Montreal (1987) werden concrete afspraken
gemaakt voor de vermindering van het gebruik van ozonafbrekende stoffen;
De Europese Verordening 2037/2000 van het Europees Parlement en de Raad van 29 juni
2000 betreffende de ozonlaag afbrekende stoffen (vervangt de Verordening 3093/94)
verbiedt het gebruik van een aantal ozonafbrekende stoffen (CFK’s, tetrachloorkoolstof,
1,1,1-trichloorethaan en HBFK’s) behalve voor wat betreft enkele essentiële toepassing. De
verordening verbiedt tevens de productie en het gebruik van halonen. Vanaf 2006 is het
gebruik van methylbromide eveneens verboden. De verordening bevat eveneens bepalingen
aangaande de ontmanteling van toestellen en de terugwinning van ozonafbrekende stoffen.
Vlaanderen
Via de milieuvergunningen en de exploitatievoorwaarden van Vlarem II worden inrichtingen
(koelinrichtingen) die ozonafbrekende stoffen produceren gereguleerd. Het
Afvalstoffendecreet en VLAREA regelen de terugnameplicht voor huishoudtoestellen.
5.3.3. Huidige stand van zaken
Sinds het begin van de jaren ’90 zijn de emissies van ozonafbrekende stoffen in Vlaanderen
al sterk afgenomen. De grootste bijdrages in de emissies van ozonafbrekende stoffen komen
van koelinstallaties en van de productie van harde schuimen in de kunststoffensector. Onder
impuls van het Protocol van Montreal zijn maatregelen genomen om het gebruik van
ozonafbrekende stoffen te beperken. Het terugdringen van ozonafbrekende stoffen in
Vlaanderen zat grotendeels vervat in het MINA-plan –2. MINA-plan – 3 stelt als lange
termijndoelstelling de volledige stopzetting van de emissies aan ozonafbrekende stoffen
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 74

(behalve de emissies van isolatiepanelen). Als plandoelstelling stelt het Vlaams
milieubeleidplan een reductie van ten minste 70% t.o.v. 1999.
5.3.4. Knelpunten en kansen
De verdunning van de ozonlaag is een mondiaal probleem . Daarom dienen de
vooropgestelde oplossingen te passen in een internationale context.
Er bestaat weinig zekerheid over de alternatieven voor ozonafbrekende stoffen.
De emissie-inventarisatie wordt bemoeilijkt door de complexiteit van de problematiek en het
gebrek aan bruikbare gegevens rond gebruik en emissies van de bewuste stoffen.
Een uitfasering van ozonafbrekende stoffen leidt tot een toename in het gebruik van
alternatieven waarvan de wenselijkheid en geschiktheid nog niet onderzocht is.
De productie en het gebruik van CFK’s en HCFK’s is weliswaar aan banden gelegd maar
momenteel zijn er nog veel apparaten en materialen in gebruik die in de toekomst hun
inhoud zullen vrijgeven.
5.3.5. Doelstellingen
De lange-termijndoelstelling beoogt het stopzetten van de emissies van ozonafbrekende
stoffen in de atmosfeer; Vervangingsproducten zullen zoveel als mogelijk aangemoedigd
worden en emissies in de atmosfeer dienen in de mate van het mogelijke beperkt te worden.
Deze stoffen hebben geen ozonafbrekend effect maar hebben wel een sterk broeikaseffect.
Op gemeentelijk niveau kan dit door sensibilisatie van de bevolking voor het buiten werking
stellen van oude koelkasten en door de controle van klasse 2 en klasse 3 bedrijven op de
aanwezigheid van ozonafbrekende stoffen.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 75

5.4. Klimaatsverandering
Het broeikaseffect of de geleidelijke opwarming van de aarde wordt veroorzaakt door de
verhoogde aanwezigheid van broeikasgassen, zoals koolstofdioxide (CO2) en methaan
(CH4), CFK’s en lachgas (N2O).
De concentratie van de broeikasgassen is gedurende de laatste 50 jaar waarneembaar
toegenomen. Er zijn steeds meer en sterker wetenschappelijke bewijzen dat dit komt door
menselijke activiteiten (antropogene broeikasgassen). Door verbranding van fossiele
brandstoffen (CO2) en door verwijdering van afval (CH4 uit stortplaatsen en CO2 uit
verbrandingsprocessen) komen grote hoeveelheden broeikasgassen in de atmosfeer terecht.
Methaan- (CH4) en lachgasemissies (N2O) ten gevolge van industriële bedrijvigheid,
landbouw- en veeteeltactiviteiten en de zuivering van afvalwaters en aquatische systemen
leveren ook een aanzienlijke bijdrage tot het broeikaseffect.
Tenslotte leidt ook het gebruik van een aantal gefluoreerde gassen tot klimaatsverandering.
HFK’s, PFK’s en SF6 zijn alternatieven voor ozonafbrekende stoffen (CFK’s en HCFK’s)
maar tegelijkertijd ook belangrijke broeikasgassen met een opwarmingspotentieel dat
duizend keer groter is dan dat van koolstofdioxide.
Het thema wordt verder volledig behandeld onder de cluster “energie”
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 76

5.5. Fotochemische luchtverontreiniging
5.5.1. Themabeschrijving
Fotochemische luchtverontreiniging of zomersmog is de verontreiniging van de
omgevingslucht met chemische stoffen zoals ozon (O3), peroxy-acetylnitraat (PAN),
stikstofdioxide (NO2), waterstofperoxide en andere stoffen die een oxiderende werking
hebben. Deze stoffen ontstaan in de aanwezigheid van stikstofoxiden (NOx) en vluchtige
organische stoffen (VOS), onder invloed van zonlicht op warme zomerdagen.
Vluchtige organische stoffen (VOS) komen in de omgevingslucht terecht door verbranding of
verdamping van brandstoffen en door verdamping van organische oplosmiddelen ( in verven,
ontvetters, ontvlekkers, enz.). Stikstofoxiden (de verzamelnaam voor NO2 en NO). worden
gevormd door verbranding van brandstoffen.
Fotochemische luchtverontreiniging kan nadelige gevolgen hebben voor de gezondheid
(ademhalingsstoornissen, irritatie van de ogen en slijmvliezen) en de opbrengst van
gewassen.
5.5.2. Regelgeving
Internationale overeenkomsten en Europese wetgeving
Fotochemische luchtverontreiniging is een grensoverschrijdend probleem en wordt dan ook
best op een internationaal of Europees niveau aangepakt. Tijdens twee internationale fora
werden doelstellingen vastgelegd om de grensoverschrijdende verzuring, vermesting en
troposferische ozon aan te pakken (“Protocol van het verdrag voor grensoverschrijdende
luchtverontreiniging ter bestrijding van verzuring, eutrofiëring en ozon in de omgevingslucht”
en de Europese richtlijn “Nationale Emissieplafonds” (2001/81). In uitvoering van het protocol
en de richtlijn werden nationale emissieplafonds vastgesteld voor SO2, NOx, VOS en NH3.
Naast de vaststelling van emissieplafonds, zijn er diverse Europese richtlijnen waarbij
emissiegrenswaarden vastgesteld zijn voor vaste emissiebronnen (bv. IPPC-richtlijn 96/61,
richtlijn “Grote stookinstallaties”) en mobiele bronnen (bv. de uitstoot door personenauto's en
lichte bedrijfsvoertuigen (richtlijnen 70/220/EEG en 72/306/EEG)).
Daarnaast heeft de Europese Unie een richtlijn met drempelwaarden voor de
ozonconcentraties in de omgevingslucht vastgesteld (2003/3) en richtlijnen uitgevaardigd
met voorschriften voor de beperking van de VOS-emissies van een gedeelte van de
benzinedistributieketen. De Europese Unie heeft tevens het industrieel gebruik van
oplosmiddelen (1999/13/EG) gereglementeerd.
Federaal beleid
Op internationaal en federaal niveau werden diverse normen uitgewerkt voor voertuigen en
brandstoffen.
Vlaams beleid
Vlarem stelt enerzijds luchtkwaliteitsnormen voorop en anderzijds emissiegrenswaarden voor
diverse inrichtingen en activiteiten.
Zo zijn er richtwaarden voor ozonconcentraties opgenomen. Overschrijdingen zijn gekoppeld
aan een informatiecampagne voor de bevolking. Tevens kunnen in functie van plaatselijke
omstandigheden, bijzondere maatregelen getroffen worden.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 77

5.5.3. Huidige stand van zaken
Een studie toonde aan dat de ruimtelijke spreiding van de ozonoverlast voor de gezondheid
in 2002 een positieve tendens vertoonde. De jaaroverlast was gering. Het jaargemiddelde
daarentegen, die ook wordt beïnvloed door de temperatuur is gestegen, wat erop wijst dat de
ozonconcentraties door het jaar heen toenemen.
Het Vlaams milieubeleidsplan voorziet als plandoelstellingen een reductie van de totale NOxemissies
tot 94 kton en een reductie van de totale VOS-emissies tot 93,1 kton. Daarnaast
plant de Vlaamse overheid een vermindering van het aantal dagen/kalenderjaar met een
hoogste 8-uur gemiddelde van meer dan 120 microgram/m³ tot 25. Tenslotte moet plaatselijk
de overschrijding van de vegetatiewaarde vermeden worden.
Voor een vermindering van de VOS-emissies ziet de Vlaamse overheid vooral een rol voor
de vergunningverlenende overheid. De gemeente Tessenderlo kan dan ook een rol spelen
als vergunningverlenende overheid enerzijds, maar tevens als controlerende overheid.
5.5.4. Knelpunten en kansen
Een reductie in de concentraties van de precursoren betekent niet noodzakelijk een reductie
in ozonconcentratie. Een geïntegreerde aanpak van alle oorzaken is noodzakelijk.
Het is moeilijk lokale milieukwaliteitsdoelstellingen te ontwikkelen en af te wegen tegenover
globale of regionale milieukwaliteitsdoelstellingen.
VOS-emissies zijn afkomstig van een groot aantal bronnen, waaronder veel kleine. Dit maakt
het moeilijk een emissie-inventaris op te stellen.
5.5.5. Doelstellingen
Op lokaal niveau kan de gemeente aan mobiliteitsplanning werken. Daarom worden de
doelstellingen verder uitgewerkt onder de cluster “mobiliteit”.
5.5.6. Acties
Worden uitgewerkt onder de cluster “mobiliteit”
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 78

5.6. Verzuring
5.6.1. Themabeschrijving
De term verzuring staat voor de gezamenlijke effecten van zwavel- en stikstofhoudende
verbindingen die via de atmosfeer worden aangevoerd en waaruit zuren (zwavelzuur en
salpeterzuur) gevormd kunnen worden.
Zwavel- en stikstofhoudende verbindingen zijn afkomstig van de uitstoot van zwaveldioxide
(SO2), stikstofoxiden (NOx) uit verbrandingsprocessen en ammoniak (NH3) uit de veeteelt.
Dit laatste heeft een verzurende werking op de omgeving door het proces van nitrificatie.
Verzuring vormt een belasting voor monumenten, bossen, meren en andere ecosystemen.
5.6.2. Regelgeving
Internationale overeenkomsten en Europese wetgeving
Het protocol van Sofia stelde tegen 1994 een stand-still van de NOx-emissies voorop ten
opzichte van 1987. In de verklaring van Helsinki werd tegen 1998 een NOx-reductie met 30%
nagestreefd ten opzichte van 1980 en het protocol van Oslo voorziet voor België een SO2reductie
van 74% tegen 2010 ten opzichte van 1980.
Tenslotte werden tijdens twee internationale fora doelstellingen vastgelegd om de
grensoverschrijdende verzuring, vermesting en troposferische ozon aan te pakken (“Protocol
van het verdrag voor grensoverschrijdende luchtverontreiniging ter bestrijding van verzuring,
eutrofiëring en ozon in de omgevingslucht” en de Europese richtlijn “Nationale
Emissieplafonds” (2001/81). In uitvoering van het protocol en de richtlijn werden nationale
emissieplafonds vastgesteld voor SO2, NOx, VOS en NH3.
Federaal beleid
De federale overheid heeft diverse normen voor voertuigen en brandstoffen uitgevaardigd.
K.B. van 6 januari 1978 tot voorkoming van luchtverontreiniging bij het verwarmen van
gebouwen met vaste of vloeibare brandstof.
Vlaams beleid
Vlarem II stelt enerzijds luchtkwaliteitsnormen voorop en anderzijds (algemene en sectorale)
emissiegrenswaarden voor diverse inrichtingen en activiteiten.
Tevens bevat Vlarem II voorwaarden voor de verwarming van gebouwen van niet-ingedeelde
inrichtingen.
Het mestdecreet en haar uitvoeringsbesluiten verplicht de toepassing van emissie-arme
mestaanwending.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 79

5.6.3. Huidige stand van zaken
Door de sterke emissiedaling tussen 1990 en 2002 lijkt Vlaanderen goed op weg om de
doelstelling uit de EU-richtlijn Nationale Emissieplafonds in 2010 te halen. Dit is vooral te
danken aan de daling van de SO2-emissie door het lager zwavelgehalte in brandstoffen.
Voor NOx daarentegen zijn de emissies van het verkeer en de huishoudend toegenomen
t.o.v. 1990. De emissies van de industrie dalen, maar blijven ook nog ver verwijderd van de
doelstellingen.
5.6.4. Knelpunten en kansen
Verzuring is een grensoverschrijdend probleem waardoor het resultaat in de gemeente
Tessenderlo niet alleen afhankelijk is van de reductie-inspanningen ter plaatse, maar ook
van het reductiebeleid in de omringende steden, gewesten en landen.
Volgens het Minaplan 3 zal ammoniak in 2010 meer dan 70% van de verzurende deposities
uitmaken. Die worden wel vooral lokaal afgezet. Lokale acties in de landbouwsector zullen
dan sneller tot een zichtbaar effect leiden
Lokale acties gericht op verkeer, industrie en huishoudens blijven slechts een beperkt effect
op de lokale verzuringstoestand hebben. Daarenboven zorgt de algemene blijvende
toename van het verkeer ervoor dat de positieve effecten van de genomen maatregelen
vaakonzichtbaar blijven.
Toch zijn acties zeker niet zinloos: we verwijzen hier naar de cluster “mobiliteit”.
5.6.5. Doelstellingen
Het gaat hier voornamelijk om een mondiale problematiek. De gemeente Tessenderlo tracht
echter inspanningen te leveren als vergunningverlenende en controlerende overheid. Tevens
kan zij een sensibiliserende rol spelen inzake verzurende emissies door huishoudens en de
landbouw.
Op lange termijn wordt getracht de zuurdepositie te voorkomen en terug te dringen tot een
niveau waarbij er geen onherstelbare schade optreedt. Ernstige schade aan loofbossen op
leem-, zandleem- en zandgrond wordt voorkomen bij maximale deposities van resp. 2400,
2100 en 1800 zuurequivalenten per ha per jaar.
Om gevoelige ecosystemen te beschermen zou deze depositie zelfs moeten kunnen
teruggebracht worden tot 300 à 700 equivalenten per ha per jaar.
Gelet op het grote verschil tussen het huidige niveau en de achtergrondconcentratie
hierboven vermeld kan dit enkel een lange-termijn-optie zijn.
Er wordt tegen 2010 een kwaliteitsniveau nagestreefd waarbij de meest ernstige schade
voorkomen wordt.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 80

5.6.6. Acties
De acties zullen vooral gericht zijn op sensibilisering van de bevolking :
- acties inzake de verplichte jaarlijkse inspectie en het onderhoud van de stookinstallaties en
energiebeperkende maatregelen.;
- het opzetten van een campagne ter vervanging van oude, slecht werkende
stookinstallaties;
- acties inzake mobiliteit
Ook bij het afleveren van vergunningen klasse II zal voldoende aandacht besteed worden
aan deze problematiek.
De gemeente zal in waar mogelijk in de gemeentelijke infrastructuren gebruik maken van
gas, lage NOx-branders, … (voorbeeldfunctie)
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 81

5.7. Vermesting
5.7.1. Themabeschrijving
Dit thema behandelt de overmatige aanrijking van het leefmilieu met nutriënten (in dit geval
vnl. stikstof, fosfor en kalium) door menselijke activiteiten, met verstoring van ecologische
processen en natuurlijke kringlopen in zowel de milieucompartimenten lucht, bodem als
oppervlakte- en grondwater tot gevolg.
De voornaamste bronnen van nutriënten zijn de rechtstreekse bemesting van de bodem
t.g.v. een te grote veestapel, het uitspreiden van drijf- en kunstmest, de lozing van bedrijfs-
en huishoudelijk afvalwater (grote bevolkingsdichtheid en hoge industrialisatiegraad), de
emissie van gasvormige stikstofverbindingen (o.a. ook door verbranding en intensief verkeer)
en het gebruik van reststoffen (GFT- en groencompost, rioolwaterzuiveringsslib, …). Aan de
bron hiervan liggen de landbouw, de huishoudens en de industrie.
Afhankelijk van de bron komen de nutriënten terecht in bodem, water of lucht, waar
verschillende soorten van processen en omzettingen plaatsvinden en resulteren in
verschillende soorten stoffen met specifieke invloeden op ecosystemen. Meest zichtbaar zijn
effecten op water, fauna en flora (daling van de biodiversiteit door vernietiging van
nutriëntarme systemen zoals vennen, heiden en schrale graslanden, verontreiniging van
oppervlaktewater door eutrofiëring). Andere effecten zijn bedreiging van de
drinkwatervoorziening, verstoring van bodemprocessen, nadelige invloeden op land- en
bosbouwactiviteiten (gewasschade, veeziekten, enz.). Vermesting heeft dus zowel nadelige
gevolgen voor de mens, als voor de natuur en de economie.
5.7.2. Regelgeving
Via het Mestdecreet, zijn uitvoeringsbesluiten en het Mestactieplan (MAP) is er een regeling
uitgewerkt die via verschillende sporen de mestdruk en de ongecontroleerde vermesting
moet doen afnemen, door o.a. de oprichting van een ‘mestadministratie’ (de mestbank). Aan
de hand van de verhandeling van overschotten en regeling van het transport, de vastlegging
van een productieplafond, een uitrijregeling (vastleggen van periodes waarop de meststoffen
mogen worden uitgespreid), een heffingsysteem, bemestingsnormen die gefaseerd strenger
worden en een gebiedsgerichte verscherping op basis van bv de bescherming van natuur of
waterwingebieden wordt dit doel nagestreefd.
Om het hergebruik van de geproduceerde dierlijke mest te stimuleren worden maxima m.b.t.
aan te wenden hoeveelheden kunstmeststoffen naar voren geschoven.
Ten slotte werd er een Vlaams Coördinatiecentrum voor Mestverwerking opgericht.
Het MAP 2 stuurt niet direct aan op een directe vermindering van de veestapel, maar wellicht
zal dit onrechtstreeks op termijn wel gebeuren.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 82

5.7.3. Huidige stand van zaken
5.7.3.1.1. Algemeen
De provincie Limburg is gevoelig tot zeer gevoelig is voor nitraat- en fosfaatvermesting.
5.7.3.1.2. Tessenderlo
De druk van de veeteelt in de gemeente Tessenderlo is minder acuut dan elders in de
provincie door een beperking van het aantal landbouwers.
5.7.4. Knelpunten en kansen
Het aanbod aan nutriënten in Vlaanderen overschrijdt de ecologische draagkracht.
Te weinig brongerichte aanpak (zeker wat de grootte van de veestapel betreft, nutriëntarme
voeders worden alleen indirect brongericht benaderd via het systeem van de
milieubeleidsovereenkomst in het nieuwee MAP)
Niet optimale verhouding mestgift-opname door gewassen met verliezen naar het leefmilieu
als gevolg.
Naast regelgeving is er ook behoefte aan meer permanente voorlichting en
informatieverstrekking over teelttechnieken, voeders, oordeelkundig mestgebruik, enz.
Huidige wetgeving kent weinig expliciete (beleids)bevoegdheden toe aan de provincies en
gemeentes.
5.7.5. Doelstellingen
Verschillende doelstellingen worden vooropgesteld tot stimulering van de landbouw, waarbij
de maximale vermindering van de algemene bemestingsdruk centraal staat, namelijk:
- verminderen van de nutriëntenexcretie
- reductie van de ammoniakemissie
- verminderen van het gebruik van chemische meststoffen
- maximaal en oordeelkundig gebruik van dierlijke mest
5.7.6. Acties
Het voeren van een strikt vergunningenbeleid ten opzichte van de landbouwbedrijven.
Controles op de naleving van de bepalingen uit het mestdecreet (uitrijden van mest en
mestopslag) in samenspraak met de Mestbank.
Het aanmoediging van duurzame landbouw (biologische landbouw) en de bevolking
sensibiliseren met betrekking tot de lekdichtheid van septische tanks
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 83

5.8. Geluidshinder
5.8.1. Themabeschrijving
Uit klachtenpatronen blijkt dat geluidshinder in heel Vlaanderen één van de belangrijkste
milieuproblemen vormt. Veelal gaat het daarenboven over erg lokale problemen zodat de
gemeente goed geplaatst is om dit milieuprobleem aan te pakken.
De geluidshinder wordt echter niet alleen objectief ervaren (geluidsniveau, frequentie, duur),
maar is veelal ook een subjectieve beleving, afhankelijk van de persoonlijke gevoeligheid.
Hierbij spelen perceptie en gewenning tevens een belangrijke rol.
Wat door haast iedereen als hinderlijk ervaren wordt is lawaai met een wisselende
geluidssterkte en met sterke pieken, zoals een zaagmachine of een kettingzaag. Zonder
bescherming kunnen deze geluiden leiden tot een beschadiging van het gehoor. Ook een
regelmatig terugkerend sterk geluid, zoals van treinen en vliegtuigen, kan zeer storend
werken, vooral als er weinig achtergrondgeluid is zoals ’s nachts.
Onder geluidshinder valt ook de hinder van laag-fequent geluid (Lfg). Dit is geluid met een
frequentie van ongeveer 20 à 200 Hz. Hinder door Lfg treedt vaker op bij mensen van
middelbare leeftijd, vooral bij vrouwen. Bij het ouder worden krijgt het oor namelijk een
andere gevoeligheid voor geluidsfrequenties, waaronder een verhoogde gevoeligheid voor
Lfg. Lfg wordt vaak omschreven als een zware bromtoon of een dieselend geluid en kan
worden ervaren als druk op de oren, het hoofd en de borst. Externe bronnen van Lfg kunnen
ventilatoren zijn, of pompen, airco’s en vrachtverkeer.
Lawaai kan een direct effect hebben op de gezondheid door een aantasting van het gehoor.
Zeer hoge geluidsbelasting gedurende een lange periode kan immers onomkeerbare schade
berokkenen waardoor men minder goed zal horen. Ook slaapstoornissen of
communicatieproblemen kunnen zeer herkenbare problemen zijn. Meestal zijn de effecten
echter minder drastisch: men ervaart de hinder als vervelend zonder gezondheidsklachten.
Toch kan geluid ook een invloed hebben op ons algemeen welzijn, zelfs zonder dat men er
subjectief last van heeft. Volgens de WHO zijn er vanaf bepaalde kritische grenswaarden
steeds negatieve gezondheidseffecten. Dit komt omdat het lawaai inwerkt op ons autonoom
zenuwstelsel. Alle beschreven schadelijke hart- en vaatziekten staan onder controle van dit
autonoom zenuwstelsel. Daarnaast kunnen ook nog heel wat andere secundaire
gezondheidseffecten, zoals stress, moeheid, zenuwachtigheid, prikkelbaarheid, hoofdpijn en
andere (mede) veroorzaakt zijn door de ondervonden geluidsoverlast.
De gezondheidseffecten van Lfg zijn gelijkaardig aan de hierboven beschreven effecten.
Karakteristiek voor Lfg is dat het vaak persoonsgebonden is waardoor er maar één persoon
last van heeft, terwijl de omgeving geen hinder ondervindt. Bij Lfg treedt blijkbaar geen
gewenning op, zodat het nooit als een achtergrondgeluid zal worden ervaren door de
gehinderde.
5.8.2. Regelgeving
Europees niveau
Diverse richtlijnen inzake productnormering, zoals voor motor- en bromfietsen en
bouwmachines.
Federaal niveau
Omzettingen van de Europese richtlijnen inzake productnormering
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 84

Geluid afkomstig van niet ingedeelde inrichtingen : KB 24 februari 1997
Vlaams niveau
Vlaams milieubeleidsplan
Grenswaarden voor hinderlijke ingedeelde inrichtingen in Vlarem II
5.8.3. Huidige stand van zaken
De bronnen van geluid en van trillingen kunnen samengevat voorgesteld worden zoals in
volgende tabel:
Wegverkeer
• motoren, bromfietsen en snorfietsen (excl. Crossmotoren)
• verkeer op autosnelwegen (trillingen vnl. vrachtverkeer)
• verkeer op gewestwegen (trillingen vnl. vrachtverkeer)
• lokaal verkeer in woonzones en stedelijke gebieden
Spoorwegverkeer
• treinen (goederen en personen)
• tram en metro
Luchtverkeer
• burgerluchtvaart (landen en opstijgen), excl. sportvliegtuigen
• militaire vliegtuigen
• helikopters
Industrie
• grote industriezones en KMO-zones (> 1 km²)
• kleine industriezones en KMO-zones (enkele bedrijven)
• zelfstandige beroepsactiviteiten
Landbouw
• landbouwwerktuigen
• stallen (ventilatie)
Bouw- en sloopactiviteiten
Recreatie
• horeca (inclusief dancings)
• pretparken
• kermissen, braderieën, enz.
• sportvelden en stadions
• sportvliegtuigen en ULM’s
• modelvliegtuigen
• pleziervaart
• race- en crosscircuits (incl. karting)
• schietstanden
Buren
• geluiden uit de buitenomgeving
• geluiden uit de woning van buren
De grootste bronnen van geluidshinder voor de mens zijn het wegverkeer en burenlawaai.
Ook andere factoren en activiteiten zoals bv. Industrie, spoor- en luchtverkeer, landbouw en
recreatie veroorzaken echt geluidsoverlast.
Het gemiddelde geluidsniveau ter hoogte van de huisgevels stabiliseert, terwijl de
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 85

gemiddelde verkeersintensiteit verder toeneemt (t.g.v. stillere auto’s). Het percentage van de
bevolking blootgesteld aan hoog wegverkeergeluid daalt niet.
5.8.4. Knelpunten en kansen
De verspreiding van geluid hangt af van de weersomstandigheden en van obstakels die zich
in het geluidspad bevinden, en hierdoor ook van de hoogte waarop de geluidsbron zich
bevindt. De hinder is lokaal, maar veralgemeend en regelmatig aanwezig. De invloedssfeer
van een geluidsbron reikt hoogstens een paar kilometer ver, doch alle bronnen samen
verstoren bijna het volledige Vlaamse grondgebied.
De hinderervaring is afhankelijk van de ingesteldheid van het individu en van zijn
momentane activiteiten en intenties. Het menselijk oor neemt geluid waar als de
geluidssterkte de detectielimiet overschrijdt. De hinderervaring is daarnaast ook afhankelijk
van andere fysische kenmerken zoals scherpte, tonaliteit en informatie-inhoud.
Geluidsniveaus gemeten in dBA (A-gewogen decibels) corresponderen vrij goed met de
luidheidgevoeligheid van het menselijk oor.
Geluidsniveaus schommelen dikwijls sterk in de tijd. Ze zijn eenvoudig meetbaar, maar om
ze met behulp van een enkel getal te kunnen uitdrukken, berekent men het energetisch
gemiddelde of equivalente A-gewogen continue geluidsniveau LAeq,T over een observatietijd
T. Het dag-nacht geluidsniveau Ldn is een gewogen som van LAeq,dag en van LAeq,nacht met een
groter gewicht toegekend aan de nachtwaarden omwille van de grotere behoefte aan stilte
tijdens de nachturen.
Traditionele metingen van gemiddelde geluids- en trillingsniveaus zijn niet altijd voldoende
voor het evalueren van de feitelijke hinder omdat plotse veranderingen van het
geluidsklimaat of de informatie-inhoud van het geluid de hinder mee bepalen.
5.8.5. Doelstellingen
Op lange termijn bestaat de doelstelling er in om mens en natuur zoveel mogelijk te
beschermen tegen geluidshinder. Dit kan vertaald worden naar een maximaal vermijden en
verminderen van nieuwe ernstige hinder en het reduceren van het aantal matig gehinderden
tot een kleine minderheid van de bevolking.
Wat de natuur betreft dient men ernaar te streven dat ook natuurgebieden minimaal
verstoord worden. De bestaande milieukwaliteit moet behouden blijven, ook al is die beter
dan de kwaliteitsnormen vereisen.
5.8.6. Acties
Sensibilisatie van bevolking, bedrijven en overheden ivm de noodzaak om geluidshinder te
vermijden
Beperkende maatregelen opleggen aan activiteiten die geluidshinder veroorzaken of kunnen
veroorzaken en dit via de afgeleverde milieuvergunningen.
Klachten inzake geluidshinder onderzoeken en opvolgen en eventueel maatregelen nemen.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 86

5.9. Geurhinder
5.9.1. Themabeschrijving
Hoewel geurhinder meestal geen bedreiging vormt voor mens en leefmilieu, wordt het wel
als erg hinderlijk ervaren. Geurhinder heeft dan ook een subjectief karakter en is erg moeilijk
kwantificeerbaar. Het is overigens een milieuprobleem dat nauw verbonden is met andere
thema’s zoals vermesting, luchtverontreiniging, verontreiniging van het oppervlaktewater, …
In de loop van de evolutie is het onstaan als een signaalfunctie.
Geurhinder kan zowel tot een negatieve beleving als tot negatieve gezondheidseffecten
leiden. Gezondheidsklachten treden op wanneer giftige stoffen de geur veroorzaken. Van
belang is hierbij de dosis die wordt ingeademd, en die afhankelijk is van concentratie en
duur. Er is verder geen verband tussen de afkeer voor een geur en de mate van
schadelijkheid; de aard en intensiteit van de geur heeft in wezen niets met toxiciteit te
maken. Zo worden stoffen als H2S bij onschadelijke concentraties waargenomen als zeer
walgelijk.
Niet-toxische geurhinder kan wel aanleiding geven tot indirecte gezondheidsklachten, in
eerste instantie van psychisch-mentale aard, waaruit nadien lichamelijke klachten kunnen
voortvloeien.
De wetenschappelijke literatuur legt verbanden tussen het optreden van ernstige geurhinder
en symptomen als verstoring van de slaap, ademhalingsproblemen, duizeligheid, hoofdpijn,
oog-, keel- en neusirritatie, allergische reacties, stress, maagklachten, misselijkheid,
braakneigingen, walging en verlies avn eetlust.
5.9.2. Regelgeving
In VLAREM II worden soms emissienormen aan bepaalde inrichtingen opgelegd,
bijvoorbeeld voor H2S. Soms worden ook algemene en specifieke preventieve eisen
opgelegd, zoals de hermetische sluiting van installatie-onderdelen, of curatieve
behandelingen zoals een nabehandeling met aktief kool of een biobed. De sector “dieren” is
bedacht met verplicht te respecteren afstandsregels bij de inplanting.
Het MINA-plan 2 stelt een maximale bescherming tegen geurhinder voorop, waarbij het
aantal gehinderden niet mag toenemen, de stijgende trend van het aantal gehinderden moet
worden gestopt en ernstige geurhinder moet worden teruggedrongen.
5.9.3. Huidige stand van zaken
5.9.3.1. Algemeen
Het aandeel van de verschillende bronnen van geurhinder kan in Vlaanderen op basis van
de geregistreerde klachten als volgt worden afgeschat:
Afvalverwerking : 9%
Riolering en RWZI : 4%
Energie : 1%
Verkeer en vervoer : 7%
Landbouw : 28%
Industrie : 31%
Bevolking : 8%
Overige : 12%
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 87

Het storten, opslaan en verwerken van afval blijkt de meest vermelde bron van geurhinder
(met vooral het verbranden van afval), van nabij gevolgd door agrarische activiteiten en
afvalwater. Andere belangrijke bronnen zijn het gebruik van solventen, het bereiden van
voedingsmiddelen, het verbranden van brandstoffen, chemische en overige
productieprocessen, niet-productiegebonden lekken.
5.9.3.2. Tessenderlo
Hierbij verwijzen we nog even naar de specifieke geurhinder sporadisch veroorzaakt door de
industrie, meer bepaald Chevron Phillips Chemicals International. Het werd besproken onder
5.2.3.2 . Met de chemische bedrijven in de gemeente zijn afspraken gemaakt inzake
opvolging klachten.
5.9.4. Knelpunten en kansen
Geurhinder begint bij de emissie van chemische verbindingen door een bron. De
verspreiding van de geurstoffen hangt af van de bronhoogte, de topografie en de
weersomstandigheden.
Met wiskundige verspreidingsmodellen kunnen geurimmissies als uur- of halfuurgemiddelde
concentraties berekend worden. Deze berekeningswijze schiet echter tekort, omdat,
wanneer de geurconcentratie de detectielimiet van de neus overschrijdt, de mens dit echter
ervaart en beoordeelt binnen een zeer korte tijdspanne. Ook bij een betrekkelijke geringe
uurgemiddelde concentratie kan dus geurhinder optreden.
De menselijke neus kan duizenden geuren onderscheiden. Zelfs kleine veranderingen in de
structuur van een geurmolecule kunnen grondige veranderingen in de geurkwaliteit
veroorzaken. Individuen kunnen zich al dan niet gehinderd voelen bij het waarnemen van
geur. Het individuele karakter van geurwaarneming (en de logaritmische relatie tussen
concentratie en waarneming) wordt verduidelijkt wanneer men in de literatuur geurdrempels
opzoekt: zo vindt men voor H2S drempels gelegen tussen 0.78 µg:m³ en 12 µg/m³.
Het optreden van het hindergevoel is verder afhankelijk van drie factoren:
De intensiteit van de geur;
De hedonische waarde of aangenaamheid van de geur;
De frequentie van geurwaarnemingen, waarbij herhaaldelijk geuren vaststellen meer stoort
dan een eenmalige ervaring.
5.9.5. Doelstellingen
Het Vlaamse geurbeleid is erop gericht om de mens zoveel mogelijk te beschermen tegen
geurhinder door het maximaal voorkomen van geuremissies aan de bron en het terugdringen
van geurhinder tot een aanvaardbaar niveau.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 88

5.9.6. Acties
Sensibilisatie van de burgers en andere doelgroepen m.b.t. de geurhinder die ontstaat door
het verbranden van afval.
Opzetten van een systeem van informatieverstrekking, optreden in samenwerking met de
lokale politie en het registreren van overtredingen.
Het opleggen van een geurbestrijdingsplan voor bedrijven die geurhinder veroorzaken en de
geregistreerde klachten opvolgen.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 89

5.10. Lichthinder
5.10.1. Themabeschrijving
Lichthinder is een relatief nieuw milieuprobleem. Het is de overlast die de omgeving
ondervindt van kunstlicht, hetzij in de vorm van regelrechte verblinding, hetzij als verstorende
factor bij het verrichten van avondlijke en nachtelijke activiteiten, hetzij als bron van
onbehagen. Een bijzonder gevoelige groep voor lichthinder zijn de (amateur-)astronomen.
Ook dieren ondervinden lichthinder door versnippering en beïnvloeding van hun habitats en
door de verstoring van het bioritme en groeipatronen.
Straatverlichting, klemtoonverlichting van gebouwen, verlichting van parkeerterreinen, spots
en lasers bij dancings, lichtreclames, … worden als voornaamste bronnen beschouwd.
Een direct gezondheidsgevaar van licht is verblinding, wat kan leiden tot ongevallen.
Sommige hevige lichtbronnen kunnen ook het gezichtsvermogen al dan niet tijdelijk
aantasten, en overmatig licht tijdens de nacht kan het dag/nachtritme storen, wat zich kan
vertalen in slaapstoornissen. Slaapstoornissen kunnen op hun beurt leiden tot
concentratiestoornissen, migraine, hartproblemen en depressies.
Teveel licht kan in bepaalde gevallen ook leiden tot meer onveiligheid, wanneer bijvoorbeeld
een overdadig verlichte autoweg gaat uitnodigen tot niet-aangepast rijgedrag.
Verder worden onderzoeken verricht naar de relatie tussen teveel licht en de ontregeling van
bepaalde hormonale mechanismen wat tot het ontstaan van tumoren zou kunnen leiden en
naar de relatie tussen het gebruiken van nachtlichtjes voor kinderen en bijziendheid op latere
leeftijd.
5.10.2. Regelgeving
VLAREM II legt voorwaarden op ter beperking van lichthinder, en dit zowel voor de
vergunningsplichtige als de niet-vergunningsplichtige inrichtingen.
In een afzonderlijke omzendbrief ter attentie van de gemeenten heeft de minister nog eens
nadrukkelijk de klemtoon op deze bepalingen gelegd.
5.10.3. Huidige stand van zaken
De bevolking verlicht steeds meer de tuin en de oprit of inkom van de woning. Bij sterk,
omhoogstralend en passief licht is de vervuiling vele keren groter dan bij zwak, naar
beneden gericht en door aanwezigheidsvoelers bestuurd licht.
De industrie verlicht bedrijfsterreinen en installaties met soms lichtkoepels over
industriegebieden tot gevolg.
Verkeer en vervoer maken gebruik van het wegennet, en de veiligheid ’s nachts is een van
de belangrijkste argumenten om lichtvervuiling te verantwoorden. Ook opslag- en
overslaginstallaties (b.v. havens), parkeerterreinen en dergelijke zijn veelal bronnen van
lichthinder.
De elektriciteitssector bekleedt een sleutelpositie in de installatie en exploitatie van de
openbare verlichting. Bij de vernieuwing van deze verlichting, sinds enkele jaren aan de
gang, geeft men voorrang aan meer efficiënte lampen en armaturen die het licht maximaal
richten op het wegdek. Deze technieken minimaliseren de lichtvervuiling, behalve bij mist.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 90

5.10.4. Doelstellingen
In het algemeen zouden we kunnen stellen dat de belangrijkste doelstelling erin bestaat
lichtvervuiling te vermijden.
Lichtvervuiling is een verhoogde helderheid van de nachtelijke omgeving door kunstlicht. Als
verlichting ’s nachts tegemoet komt aan behoeften inzake zichtbaarheid, veiligheid, esthetiek
of bedrijfsvoering, is lichtvervuiling niet volledig te voorkomen. Velen omschrijven daarom
lichtvervuiling als het overmatig en verspillend gebruik van kunstlicht zoals:
- Openbare verlichting die naar de hemel straalt, of die naast de wegen invalt of die de
wegen verlicht op ogenblikken dat er weinig of geen gebruikers zijn;
- Onoordeelkundige verlichting van monumenten;
- Overbelichting van benutte wegen en plaatsen zoals industrieterreinen, sportcomplexen,
gebouwen, tuinen, reclamepanelen.
5.10.5. Knelpunten en kansen
Er is geen kwantitatieve informatie beschikbaar over het precieze niveau van lichtvervuiling
door de verschillende bronnen veroorzaakt.
5.10.6. Acties
Sensibilisatie van de bevolking op gebied van het voorkomen van lichthinder
Invullen van de voorbeeldfunctie die de gemeente heeft inzake het gebruik van de straat- en
klemtoonverlichting van eigen installaties en van de openbare verlichting.
Jaarlijkse deelname aan de nacht van de duisternis samen met Interelectra en BBL.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 91

5.11. Doelgroepen, middelen en planning voor de
cluster hinder
actie doelgroepen prioriteit
HI-01 Bestaand systeem op punt stellen inzake registratie en GEM
opvolging van milieuklachten.
2
HI-02 Inventarisatie van alle gemeentelijke hinderlijke GEM 2
HI-03
inrichtingen, incl. toetsing aan de wetgeving en
beperking van de hinder
Inventaris van de hinderlijke inrichtingen op het IND, REC, 2
grondgebied van de gemeente up-to-date houden.
(klasse1, klasse 2, klasse 3)
LBW
HI-04 Gebruik van aardgas aanmoedigen BUR, IND, 2
REC, LBW
HI-05 Verbranden van afval ontraden BUR,
LBW
REC, 2
HI-06 Stimuleren van een gestructureerd onderhoud van de BUR, IND, 2
verwarmingsinstallaties
REC, LBW
HI-07 Toezicht houden op een correcte naleving van de BUR, IND, 2
milieureglementering in het kader van de REC, LBW,
luchtverontreiniging.
GEM
HI-08 Opvolging resultaten van het permanent meetnet van IND
VMM
1
HI-09 Opleggen van beperkende maatregelen aan activiteiten BUR, IND, 2
die geluidshinder kunnen veroorzaken
REC,
GEM
LBW,
HI-10 Opzetten van een informatie-, registratie- en BUR, LBW, 2
repressiesysteem m.b.t. verbranding van afval REC
HI-11 Opleggen van een geurbestrijdingsplan voor bedrijven IND, LBW
met geurhinder en opvolgen van klachten
2
HI-12 Sensibilisatie op gebied van het voorkomen van BUR, IND, 2
lichthinder
REC,
GEM
LBW,
HI-13 Voorbeeldfunctie van de gemeente inzake het gebruik GEM
van straat- en klemtoonverlichting van eigen installaties
en openbare verlichting.
2
HI-14 Jaarlijkse deelname aan de nacht van de duisternis GEM, BUR Gebeurt
samen met Interelectra.
reeds
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 92

6. MOBILITEIT
6.1. Clusteromschrijving
Verkeer en vervoer dragen voor een belangrijk deel bij tot aantasting van milieu en natuur.
Gemotoriseerde voertuigen stoten allerlei schadelijke stoffen uit waardoor de luchtkwaliteit
negatief beïnvloed wordt met schade voor mens en natuur tot gevolg.
Gemotoriseerde voertuigen veroorzaken geluidsoverlast.
Het onderhoud en de afvalverwerking van gemotoriseerde voertuigen brengen
restafvalstoffen voort die belastend zijn voor het milieu.
De impact van de aanleg en het onderhoud van de transportinfrastructuur op landschap en
ecologie is aanzienlijk.
6.2. Beleidskader
Het gemeentebestuur van Tessenderlo stelde bij de opmaak van het mobiliteitsplan
volgende uitgangspunten centraal voor een duurzaam mobiel Tessenderlo.
Tessenderlo Centrum is een aantrekkelijke woon-, school- en handelskern
Tessenderlo wordt duurzaam en evenwichtig uitgebouwd als tewerkstellingspool
Tessenderlo benut de troeven voor dagtoerisme en recreatie
Tessenderlo verenigt buitengebied en industrie op een harmonische wijze.
Het duurzaam mobiliteitsplan moet leiden tot een ontwikkeling die voorziet in de behoeften
van de huidige generatie maar ook rekening houdt met de behoeften van de toekomstige
generaties. Centraal staat de afremming van de groei van de automobiliteit door het
verbeteren van de ruimtelijke voorwaarden voor de alternatieve vervoerswijzen zoals het
openbaar vervoer, de fiets, te voet,… Het plan moet de verkeersveiligheid en de leef- en
omgevingskwaliteit voor de bewoners van Tessenderlo verbeteren en de bereikbaarheid van
centra en industrieterreinen in stand houden.
Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen en het Strategisch Plan Toegankelijk Vlaanderen
zijn verplicht als referentiekader.
6.3. Doelstellingen
In de beleidsnota van het mobiliteitsplan is aangegeven dat het plan uiteindelijk moet leiden
tot:
- Het afremmen van de groei van de automobiliteit door het verbeteren van de kwantitatieve
en kwalitatieve ruimtelijke condities voor de alternatieve vervoerswijzen.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 93

- Het verbeteren van de noodzakelijke leef- en omgevingskwaliteit voor de bewoners van
Tessenderlo.
- Het in stand houden van een selectieve bereikbaarheid van Tessenderlo, met onder meer
de industrieterreinen en de centrumfuncties.
- Het bevorderen van de verkeersveiligheid.
- Het stimuleren van het fietsverkeer.
- Het optimaliseren van het openbaar vervoer in functie van de verschillende deelkernen en
gebaseerd op de basismobiliteit.
Concreet:
- Het verhogen van de verkeersveiligheid door het wegwerken van de knelpunten en door
snelheidsverlaging om het aantal ongevallen met lichamelijke letsels tegen 2010 te
verminderen met 50 % ten opzichte van de periode 1996-97. Hierbij zal bijzondere aandacht
gaan naar de beperking van het aantal slachtoffers bij de zwakke weggebruikers
⇒ de auto-intensiteit op een zelfde niveau te houden in de kern van Tessenderlo,
ondanks de optie voor ruimtelijke verdichting van de kern en tegen de trendmatige
evolutie van een jaarlijkse verkeerstoename van 2,5 % in. Als basis gelden de
tellingen van AWV en Groep Planning opgenomen in de synthesenota.
⇒ tegen 2010 het fietsverkeer met 40 % te laten toenemen
⇒ bij het openbaar vervoer het aantal reizigers in de gemeente verdubbelen tegen 2010.
Als basis worden de gegevens van de Volkstelling van 1991 gebruikt, zoals
aangegeven in de synthesenota
- Een ruimtelijk beleid nastreven met nadruk op inbreiding en kernversterking, en fijnmazige
doorsteken voor voetganger en fietser
- Reserveren van de kanaaloevers voor watergebonden bedrijven
- Een categorisering van de wegen doorvoeren
- Een aangepast snelheidsbeleid voeren, waarbij systematisch gekozen wordt voor de zone
30 in de verblijfsgebieden
- Een aangepaste circulatie en zone 30 in het centrum van Tessenderlo invoeren om het
doorgaande verkeer te beperken
- Stimuleren van het fietsverkeer voor de korte verplaatsingen, met onder meer de uitbouw
van een kwalitatief en samenhangend fietsroutenetwerk
- Een betere ontsluiting van de verschillende kernen met het openbaar vervoer volgens de
normen van de basismobiliteit nastreven
- Het systematisch verhogen van de verkeersleefbaarheid door beperking van doorgaande
verkeersstromen en zone 30
- Het vastleggen van routes voor het vrachtverkeer, door wegsignalisatie en convenanten
met bedrijven
- Het opstarten van fietspools
- Het opstarten van bedrijfsvervoerplannen
- Diverse maatregelen om alternatief mobiliteitsgedrag te ondersteunen
6.4. Huidige stand van zaken
De algemene toename van de mobiliteit onder invloed van de auto, en daarmee
samenhangend een vermindering van de verkeersleefbaarheid in de verblijfsgebieden en
hoofdstraten, is een ontwikkeling die overal in Vlaanderen plaatsgrijpt.
De spectaculaire toename van de verkeersvolumes op het wegennet in Vlaanderen is het
gevolg van een aantal maatschappelijke ontwikkelingen die de verplaatsingsbehoefte in
belangrijke mate doen stijgen. Zo stijgt de individuele mobiliteit (aantal verplaatsingen)
jaarlijks met 2 à 3 %. Die mobiliteitsgroei werd bovendien hoofdzakelijk opgevangen door
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 94

het autoverkeer, niet alleen op autosnelwegen, maar ook op lokale wegen in
verblijfsgebieden. De auto heeft dan ook het grote voordeel dat men zich om het even
wanneer naar om het even waar kan verplaatsen, in tegenstelling tot het openbaar vervoer,
dat gebonden is aan vaste lijnen en uurroosters.
Complementariteit van vervoerswijzen en een beheersing van het autoverkeer, zowel in
volume, ruimtelijke spreiding/concentratie zijn bijgevolg de componenten van het
mobiliteitsbeleid van Tessenderlo. De krachtlijnen hierin zijn een doorgedreven hiërarchie
van het autowegennet, waarbij ongewenst doorgaand verkeer in de woonwijken wordt
gemeden, het vastleggen van vrachtroutes, de uitbouw van een fietsroutenetwerk, promotie
van het fietsgebruik en een verbetering en promotie van het openbaar vervoer.
Het mobiliteitsplan:
Oriëntatienota
De opmaak van een oriëntatienota is de eerste fase van het mobiliteitsplan. Hierin wordt een
inventaris opgesteld van de al gemaakte studies die kunnen dienen als bron voor de
bestudering van de mobiliteit. Verder worden de visies van de actoren (De Lijn,
gemeentebestuur en het Vlaams gewest) en de belangengroepen (onderwijs, middenstand,
NMBS,…) gebundeld. Tot slot worden de problemen beschreven.
De oriëntatienota van het mobiliteitsplan werd goedgekeurd door de provinciale
auditcommissie (PAC) op 27 mei 1997 .
Synthesenota
In de tweede fase werd een synthesenota opgesteld. Een aantal ontbrekende
basisgegevens werden verder onderzocht en er werden twee scenario’s ontwikkeld: een
trendscenario en een scenario duurzame mobiliteit. In het trendscenario worden de effecten
van het vroegere beleid doorgetrokken naar 2010. Dit scenario dient als contrast voor het
duurzame scenario. Een scenario duurzame mobiliteit houdt rekening met de doelstellingen.
De synthesenota werd afgewerkt in augustus 2001.
Beleidsnota
In de beleidsnota worden de krachtlijnen en de verantwoordelijkheden aangegeven voor de
acties op korte, middellange en lange termijn. Dit is dus het beleidsplan van de drie partners:
het gemeentebestuur, het Vlaams gewest en De Lijn.
De beleidsnota, werd goedgekeurd door de provinciale auditcommissie op 5 november 2001.
Op 25 februari 2002 keurde de gemeenteraad het mobiliteitsplan goed.
Uitvoering mobiliteitplan
Door snel te reageren op het initiatief van toenmalig minister Baldewijns en het
mobiliteitsconvenant van bij de aanvang (in 1996) te ondertekenen kon het
gemeentebestuur op korte termijn 6 projecten realiseren die betoelaagd werden door het
gewest: de aanleg van de rotonde Sparrenweg/Engsbergseweg, de aanleg van de rotonde
Diesterstraat/Industrieweg, de aanleg van de rotonde Havenlaan/Diesterstraat, de aanleg
van de insteekweg naar Schoonhees, de aanleg van fietspaden langs de Neerstraat en de
Vorsterweg en de invoering van de belbus. Recent werden rotondes aangelegd op de N
724 en N 725. Modules 13 zijn in opmaak voor de realisatie van fietspaden langs de N 724,
N 725 en N 287.
Verder werd gestart met verschillende gemeentelijke maatregelen: uitbouw dienst Preventie
en Mobiliteit, plaatsen diefstalveilige fietsstallingen, herziening BPA Kom der gemeente-
Lichtveld, doortocht Hulst, snelheidsbeperkingen en diverse herinrichtingen: Diesterstraat,
Schoterweg, herinrichting Steendriesen, Lindenstraat, Hofstraat, Waterstraat,
Genenbosstraat, Lichtveld, Kolmen, Solveld, …
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 95

De basismobiliteit werd nog niet ingevoerd (2007) in Tessenderlo maar reisroutes en
frequenties werden gunstig beïnvloed door de invoering van de basismobiliteit in de
buurgemeenten: Beringen, Laakdal, Ham, Lummen en Diest
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 96

6.5. Knelpunten en kansen
In de beleidsnota van het mobiliteitsplan zijn maatregelen voorzien op drie domeinen:
ruimtelijke maatregelen, verkeersmaatrgelen en ondersteunende maatregelen. Het
mobiliteitsplan wil prioritair op de problematiek inspelen door een gepaste keuze van
maatregelen en een voorziene timing (korte, middellange en lange termijn). In het
mobiliteitsplan is een tabel opgenomen met per domein de termijn en een ruwe schatting van
de kostprijs. Ook de actor(en) die de maatregel moet uitvoeren is (zijn) aangegeven.
Concreet werden al een aantal fysische maatregelen genomen (korte en middellange
termijn). Een aantal nieuwe projecten (lange termijn) liggen klaar voor onderzoek.
De doelstellingen worden jaarlijks geëvalueerd in een voortgangsrapportering. Het
onderzoek gebeurt door de dienst Preventie en Mobiliteit.
Verkeerstellingen
Specifieke verkeersanalyses
Snelheidsbeleid
Een van de essentiële stappen naar een verbetering van de verkeersveiligheid en -
leefbaarheid en een sleutel tot de verschuiving naar alternatief verplaatsingsgedrag is het
beheersen van de snelheid van auto- en vrachtverkeer.
De federale reglementering om verplicht een snelheidsbeperking van 30 km/u in te stellen in
de schoolomgevingen is van kracht vanaf 1 september 2005. Het gemeentebestuur wenst
deze maatregel spoedig in te voeren en te ondersteunen door een aantal infrastructurele
maatregelen.
Het snelheidsbeleid wordt ondersteund door een reeks maatregelen, zoals poorteffecten,
rijbaanversmallingen, asverschuivingen, rotondes, verhoogde inrichtingen , gebruik
natuurlijke materialen, groenvoorziening, afsluitingen, sensibilisering, … en politiecontroles.
Ondersteunende maatregelen
Het gemeentebestuur van Tessenderlo is al gestart met sensibilisering inzake het
verschuiven van (auto)verplaatsingsgedrag naar alternatief verplaatsingsgedrag naar:
* het gemeentepersoneel
- autoloze week
- mobilteitsvergoeding
* de bevolking
- mobiliteitsprijs
- infoblad
- website
- verkeerseducatie (scholen)
- aanleg fietspaden
- info- en hoorzittingen
- specifieke acties
Het vereiste en noodzakelijke infrastructuur en reglementen werden conform de beleidsnota
van het mobiliteitsplan in belangrijke mate uitgevoerd.
Sensibilisatie vereist continuïteit. Op dit vlak moeten de lopende acties verder gezet
worden en mogelijk moeten nieuwe acties ondernomen worden.
Het opstellen van bedrijfsvervoersplannen en het afsluiten van convenants inzake
vrachtverkeer werden nog niet verwezenlijkt. Ook de uitvoering van specifieke
(politie)controles staat nog op de lijst van te nemen maatregelen.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 97

6.6. Acties
6.6.1. Sensibilisering
Informatiecampagne over het mobiliteitsplan
Vanaf de tweede helft van 2005 kan het mobiliteitsplan van de gemeente aangekocht
worden op cd-rom. Op de website van de gemeente zijn op regelmatige basis
onderzoeksresultaten inzake mobiliteit consulteerbaar zijn.
Informatie-inspraak over herinrichtingen
Concrete herinrichtingen worden voorafgegaan door inspraakvergaderingen met de
bewoners. Dit resulteert soms in meerdere proefopstellingen waarbij de bewoners voldoende
zeggenschap wordt geboden. Deze acties worden in 2006 verdergezet.
Mobiliteitsprijs
De mobiliteitsprijs werd uitgereikt vanaf mei 2000. Vanaf 2002 wordt de mobiliteitsprijs
tweemaandelijks uitgereikt omwille van duurzaam mobiliteitsgedrag of omwille van
innoverende ideeën inzake mobiliteitsproblemen. De bedoeling van de mobiliteitsprijs is de
nieuwe mobiliteitsvisie zo ruim mogelijk kenbaar te maken bij het grote publiek. De laureaten
krijgen een prijs in natura en een beeldje van een kunstenaar.
6.6.2. Acties specifiek voor het gemeentepersoneel
Uit de actuele modal split blijkt dat bij goed weer 70% van het gemeentepersoneel
gemotoriseerd, met uitsluiting van het openbaar vervoer, naar het werk komt. Bij slecht weer
bedraagt deze 74%.
Uit de streef modal split voor het gemeentepersoneel blijkt dat slechts 16% zich in feite
gemotoriseerd naar het werk zou mogen begeven. Binnen dit aandeel zit ook het openbaar
vervoer vervat. 23% van het personeel woont op maximaal 1 kilometer van het werk en kan
dus te voet of met de fiets naar het werk. 61% woont op minstens 1 kilometer en maximum 7
kilometer van het werk en kan dus naar het werk fietsen.
Autoloze week
Ook dit jaar wordt de autoloze week voor het gemeentepersoneel georganiseerd. In
tegenstelling tot voorgaande jaren valt deze week dit jaar samen met de Week van
Vervoering (september 2005). Het is de bedoeling om het personeel zoveel mogelijk aan te
zetten tot het gebruik van duurzame en milieuvriendelijke vervoerswijzen (te voet, per fiets
en met de bus).
Mobiliteitsvergoeding
Het gemeentepersoneel krijgt een mobiliteitsvergoeding. Voor het woon-werkverkeer dat te
voet of per fiets wordt afgelegd, betaalt de gemeente 0,15 cent per kilometer. Personeel dat
met het openbaar vervoer naar het werk komt krijgt een tussenkomst van 100%.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 98

6.6.3. Acties gericht aan heel de bevolking
Verkeerstellingen
Om de verschuiving van autoverkeer naar alternatief verkeer (te voet, per fiets en met het
openbaar vervoer) te kunnen toetsen aan de doelstellingen zullen de verschillende push-,
pull en persuationmaatregelen moeten geëvalueerd worden. In 2002 werd hiermee gestart
op vier niveaus:
- Het gemeentebestuur heeft een automatisch telsysteem aangekocht dat de intensiteit en de
snelheid van het auto- en vrachtverkeer kan detecteren door middel van luchtslangen. Het
systeem wordt gebruikt door de dienst Preventie en Mobiliteit. Op basis van een driejarenprogramma
wordt gemeten op de wegen van het type lokaal II en III. Op basis van een
jaarprogramma wordt gemeten op de secundaire wegen en op de wegen van het type lokaal
1. Op die manier kan de voortgang jaarlijks gerapporteerd worden tijdens de vergadering van
de GBC.
- Op strategische kruispunten worden halfjaarlijks (maart/april en oktober/november) door de
dienst Preventie en Mobiliteit visuele kruispunttellingen georganiseerd waarbij stadswachten
ingezet worden die het verkeer (alle modi: te voet, fiets, auto, bus, vrachtauto,…) tellen. Ook
deze informatie zal op de vergadering van de GBC getoetst worden aan de vooropgestelde
doelstellingen.
- Aansluitend bij deze tellingen worden de stadswachten jaarlijks ingezet om het aantal
fietsers tijdens de piekuren te tellen (gekoppeld aan veiligheidsaspecten).
- De doelstellingen inzake openbaarvervoer worden getoetst aan de informatie (maandelijks)
die wordt opgevraagd bij De Lijn. Tot heden bleef de informatie en analyse beperkt tot het
gebruik van het openbaar vervoer door 60+ en 65+.
Informatie over deze tellingen zijn te vinden op de website van de gemeente.
In het najaar van 2004 werd specifiek onderzoek verricht naar het vrachtverkeer. Dit
onderzoek zal rechtstreeks gekoppeld worden aan informatie, reglementering en politionele
maatregelen. Deze acties zullen worden verdergezet.
Zwaar vervoer
In het mobiliteitsplan worden de routes voor het zwaar vervoer aangeduid: vanaf de E313
(hoofdweg) kan al het zwaar vervoer de industrieterreinen Ravenshout en Schoonhees
bereiken langs de secundaire weg N 724 (Havenlaan en Industrieweg).
Door middel van een sluitend systeem (verbod C23) en communicatie met AWV en de
bedrijven zal deze doelstelling benaderd worden. Met de bedrijven en
vervoersmaatschappijen, die hiervoor in aanmerking komen, zullen vervoersconvenanten
afgesloten worden in de periode 2005-2006. Het effect van deze maatregelen zal gemeten
worden door tellingen. Het goederentransport zal anderzijds op lange termijn gereduceerd
worden door alternatief transport (spoorwegennet en waterwegen) en door aanpassing van
de BPA’s.
Verkeerseducatie
In het basisonderwijs wordt vanuit de dienst Preventie en Mobiliteit, door hiervoor speciaal
opgeleide stadswachten, verkeers- en mobiliteitseducatie gegeven, afgestemd op de
eindtermen en de leerdoelstellingen per graad. De educatie vindt plaats in het
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 99

mobiliteitspark. In 2006 wordt opnieuw een jaarlijkse gemeentelijke mobiliteitswedstrijd
georganiseerd als sluitstuk op zes jaar basisonderwijs.
Gedragsbeïnvloeding
Het verantwoorde gebruik van airconditioning e.d. dient gepromoot te worden. Het
gebruik van airconditioning doet het verbruik met 10% toenemen, skiboxen op het dak
veroorzaken 10% meer brandstofverbruik, een fietsdrager op het dak geeft 20 tot 30 % meer
brandstofverbruik, e.d. (NOVEM). Een verantwoord gebruik van deze
accessoires is dan ook nodig. Het gebruik van econometers in de wagen bvb. waarmee het
meerverbruik duidelijker wordt, zijn een belangrijk hulpmiddel.
Verder kan de autogebruiker geïnformeerd worden over een zuinige rijstijl en de uitstoot van
de milieuvervuilende uitlaatgassen (vb aankoop zuinige auto). Carpoolen en autodaten kan
gepromoot worden, evenals een goed onderhoud van de auto en het gebruik van
gerecycleerde onderdelen.
6.7. Instrumenten, doelgroepen en partners
actie doelgroepen prioriteit
MO-01 Verstrekken van informatie over het mobiliteitsplan BUR 1
MO-02 Verstrekken van info en verlenen van inspraak bij BUR
concrete ingrepen
2
MO-03 Uitreiken van een mobiliteitsprijs BUR, GEM, IND Gebeurt
reeds
MO-04 Organiseren van een autoloze week voor het GEM
gemeentepersoneel
3
MO-05 Toekennen van een mobiliteitsvergoeding voor GEM Gebeurt
verplaatsingen met de fiets of te voet
reeds
MO-06 Vastleggen van routes voor het zwaar verkeer IND, LBW, BUR 1
MO-07 Uitvoeren van verkeerstellingen om de acties te BUR, GEM, IND, 1
evalueren
LBW
MO-08 Organiseren verkeers- en mobiliteitseducatie OND 2
MO-09 Beïnvloeding van het gedrag m.b.t. het gebruik van BUR, GEM, IND 2
airco, skibox en andere accessoires
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 100

7. ENERGIE
7.1. Clusteromschrijving
Koolstofdioxide komt voornamelijk vrij bij het verbruik van energie en levert de belangrijkste
bijdrage aan de totale uitstoot van broeikasgassen.
Om te kunnen voldoen aan de internationale akkoorden met betrekking tot de vermindering
van de broeikasgassen moet elke maatschappelijke schakel een bijdrage leveren.
In dit kader werd een cluster energie opgenomen in de samenwerkingsovereenkomst.
7.2. Regelgeving
In de Europese Richtlijn 2003/87 dd. 13 oktober 2003 tot vaststelling van een regeling voor
de handel in broeikasgasemissierechten binnen de Gemeenschap wordt het nemen van
maatregelen om de antropogene klimaatsverandering te stabiliseren als een prioriteit
beschouwd.
De richtlijn stelt dat tussen 2008 en 2012 8% minder broeikasgassen mogen worden
uitgestoten t.o.v. 1990 en op lange termijn zelfs 70% minder. Ze wil dit doel bereiken door
het creëren van efficiënte markt voor broeikasgasemissierechten voor bedrijven en door
andere maatregelen, die door de lidstaten autonoom te nemen zijn.
In zijn milieubeleidsplan streeft Vlaanderen naar een totale reductie van de broeikasgassen
(CO2, CH4, N2O, SF6, en enkele fluorkoolwaterstoffen) met 30% t.o.v. 1990, maar wel
afhankelijk van de feitelijke percentages economische groei en het succes van de reeds
genomen klimaatmaatregelen.
7.3. Huidige stand van zaken
Na de energiecrisissen van 1973 te 1979 werden door de Overheden van de
geïndustrialiseerde landen diverse programma’s gelanceerd om tot een zuiniger
energiegebruik te komen. De energiegebruikers hebben toen ook belangrijke verbeteringen
in hun energie-efficiëntie gerealiseerd.
Een nieuwe impuls werd gegeven vanuit de klimaatproblematiek. Energieverbruik is
verbonden met brandstoffen, waarvan de normale verbrandingsgassen koolstofdioxide
bevatten, het voornaamste broeikasgas. Het klimaatbeleid moet grotendeels gedragen
worden door het energiebeleid.
Als reactie op de toenemende ongerustheid omtrent de opwarming van de aarde werd door
de VN in 1992 een raamverdrag inzake klimaatverandering afgesloten wat werd geratificeerd
door 196 landen, waaronder België. Dit alles werd nader uitgewerkt door de latere
conferenties waarvan die van Kyoto en Rio de meest bekende zijn.
In Vlaanderen steeg het bruto binnenlands energieverbruik met 35,6% tussen 1990 en 2002.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 101

7.4. Doelstellingen
In het verdrag van Kyoto werden kwantitatieve verbintenissen vastgelegd voor de
vermindering van de uitstoot van broeikasgassen. De EU-doelstelling werd in 1998 verder
verdeeld tussen de lidstaten.
Zo werd overeengekomen dat België zijn broeikasgasuitstoot met 7,5% moet verminderen
tegenover 1990. Deze vermindering geldt voor de eerste verbintenisperiode 2008-2012, en
moet gerealiseerd worden als gemiddelde voor die periode van vijf jaar. Voor de perioden na
2012 zullen later nieuwe afspraken gemaakt worden, die wellicht verdere
uitstootverminderingen zullen inhouden.
Vlaanderen moet haar totale broeikasemissies in 2005 stabiliseren op het niveau van 1990.
De Vlaamse Overheid heeft het standpunt ingenomen om aan de energie-intensieve
bedrijven geen absoluut uitstootplafond op te leggen, want dat dit groeikansen van bedrijven
zou belemmeren. Evenmin wilde men werken met gelijke procentuele verminderingen per
bedrijf want daardoor zouden bedrijven die reeds vroeg maatregelen hadden genomen
benadeeld worden t.o.v. bedrijven die nog steeds verspillen. De keuze was dus om met
objectieve normen te werken, en hiertoe werd het systeem van benchmarken gekozen, zoals
het al in Nederland gestart was. Bedrijven gaan hierbij de verplichting aan om tot de besten
te behoren wat betreft energie-efficiëntie waarbij de overheid als tegenprestatie garandeert
geen andere verplichting op te leggen.
7.5. Knelpunten en kansen
Wanneer we de plandoelstellingen en de richtinggevende doelstellingen uit het Vlaams
Milieubeleidsplan bestuderen zien we meteen waar de knelpunten zich situeren.
Zo wenst Vlaanderen de broeikasgasemissies in 2005 te stabiliseren t.o.v. 1990, maar in
2001 waren ze gestegen met ca. 11.4% t.o.v. datzelfde referentiejaar.
Wil men het aandeel groene, hernieuwbare stroom op het distributienet tot 6% van het totaal
opdrijven, zal er nog een sterke inspanning moeten worden geleverd, want in 2001 bedroeg
dit aandeel slechts 0.17%.
Het totaal geïnstalleerd warmtekrachtkoppeling-vermogen bedroeg in 2001 849 MW, terwijl
dit in 2012 moet verhoogd zijn tot 1830 MW.
Van de richtinggevende doelstellingen staan deze die betrekking hebben op de huishoudens,
het verkeer en de tertiaire sector onder druk:
Zo wenst het Vlaams klimaatbeleidsplan de stijging van de CO2-emissies door de
huishoudens in 2005 beperkt te hebben tot 8% t.o.v. 1990, maar ze waren reeds gestegen
met 16% in 2001.
In de tertiaire sector bleken in het jaar 2000 de CO2-emissies gestegen met 47% t.o.v. het
jaar 1990.
De uitstoot ten gevolge van het verkeer wenst men te stabiliseren t.o.v. 1990, maar
ondertussen bleken ze in 2001 gestegen te zijn met 26%.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 102

7.6. Acties
Algemeen:
Bevorderen van duurzame vormen van energievoorziening in Vlaanderen
Stimuleren van rationeel energieverbruik in de residentiële sector
Bewerkstelligen van een effectieve integratie tussen klimaat- en mobiliteitsbeleid
Concreet:
Verder opvolgen van het energieverbruik binnen de gemeentelijke diensten.
(energieboekhouding / samenwerking Interelectra / energie-audits)
Acties nemen om het energieverbruik te verminderen én de inwoners stimuleren voor het
aanwenden van alternatieve energie.
(Subsidiereglementen uitwerken voor energiebesparende maatregelen en voor alternatieve
energiebronnen zoals warmtepompen , zon- en windenergie)
Jaarlijks een vast bedrag investeren in duurzame energie voor eigen gebruik:
de gemeente wil op termijn een gedeelte van zijn energie zelf opwekken op basis van zonneenergie).
Energiebewust denken en handelen stimuleren.
(Sensibiliseringscampagnes trekken of onderstenen / Promoten van subsidies en
bovenlokale initiatieven).
7.7. Doelgroepen, middelen en planning cluster
energie
actie doelgroepen prioriteit
EN-01 Verder opvolgen van het energieverbruik binnen de GEM
gemeentelijke diensten m.b.v. een energieboekhouding
en energie-audits
1
EN-02 Subsidiereglementen uitwerken voor
energiebesparende maatregelen en voor alternatieve
energiebronnen zoals warmtepompen , zon- en
windenergie)
EN-03 Jaarlijks een vast bedrag investeren in duurzame
energie (zonne-energie) voor eigen gebruik
EN-04 Energiebewust denken en handelen stimuleren.
(Sensibiliseringscampagnes trekken of onderstenen /
Promoten van subsidies en bovenlokale initiatieven).
BUR, LBW,
REC, IND
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 103
1
GEM 1
BUR, LBW,
REC, IND
2

8. ADDENDUM: DE RELEVANTE PROVINCIALE
BELEIDSPUNTEN
Project 1 : gebiedsgericht naturbeleid
Met dit project wil de provincie de verscheidenheid aan fauna, flora en landschappen
behouden en meer kansen tot ontwikkelen geven. Teneinde dit te bereiken heeft de
provincie 11 gebieden afgebakend die gemeenschappelijke kenmerken op het vlak van
natuur en landschap vertonen. Dit zijn de Grote Landschappelijke Eenheden (GLE’s). Als
projectdoelstelling wenst de provincie in elke GLE één gemeentegrensoverschrijdend project
opstarten en in de 5 meest “behoeftige” GLE’s twee gemeentegrensoverschrijdende
projecten.
Voor het bereiken van de doelstelling zal vnl. gewerkt worden met
samenwerkingsovereenkomst en via een gericht aankoopbeleid. Aangezien de provincie
vooral gemeentegrensoverschrijdend wil werken, vormen de gemeentebesturen een
belangrijke doelgroep.
Project 2 : planning en ontwikkeling van natuurverbindingsgebieden
Dit project heeft tot doelstelling de aaneengesloten natuurrijke gebieden te versterken en het
maken van verbindingen tussen deze kerngebieden. Door de verbindingsgebieden verbetert
de mobiliteit van de soorten. Tegen 2012 moeten minstens 40 prioritaire natuurverbindingen
afgebakend worden.
Ook voor de realisatie van deze doelstelling doet de provincie een beroep op de gemeenten.
Zij zijn immers verantwoordelijk voor de aanleg en het onderhoud van de Kleine
Landschapselementen (KLE’s) binnen de natuurverbindingsgebieden.
Project 3 : soortgericht natuurbeleid
Een groot aantal planten en dieren komen in Limburg meer voor dan in de rest van
Vlaanderen en maken deel uit van de Limburgse natuurlijke identiteit. Uit diverse
inventarisatie blijkt echter dat ook de Limburgse biodiversiteit achteruitgaat. Dit project heeft
dan ook tot doelstelling de specifieke Limburgse biodiversiteit meer overlevingskansen te
bieden.
De provincie zal bij de realisatie van deze doelstelling de gemeenten betrekken als nieuwe
partners. Één van de actiepunten is een sensibilisatie van de gemeenten om een
soortgericht natuurbeleid te voeren.
Project 4 : ruimte voor water
Dit project wil de Limburgse waterlopen meer ruimte geven en natuurlijk inrichten. Op die
manier kunnen overstromingen beperkt worden en krijgt de biodiversiteit meer kansen. De
nadruk ligt op het aanleggen en opnieuw in gebruik nemen van natuurlijke
overstromingsgebieden en door een brongerichte aanpak. De gemeenten worden als één
van de belangrijkste partners en doelgroepen beschouwd.
Één van de acties die de provincie wenst te ondernemen is de realisatie van 3
overstromingsgebieden : vallei van de Kleine Beek, stroomopwaarts van Wellen, vallei van
de Ijzerenbeek, stroomopwaarts van Halen en de vallei van de Beek in ’s Gravenvoeren
stroomopwaarts. Een andere actie is het vrijwaren van de open ruimte van de uiterwaarden
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 104

van de Maasbeken. Als brongerichte maatregelen wordt een globaal actieplan voor
zandvangen voorgesteld, toetsing van vergunningsaanvragen aan de nieuwe Code van
Goede Praktijk voor de aanleg van rioleringen.
Project 5 : duurzaam bouwen en wonen
Als acties heeft de provincie o.a. sensibilisatie en campagnes rond duurzaam bouwen, zuinig
water- en energiegebruik voorgesteld, evenals het oprichten van een projectbureau om alle
partners samen te brengen. Ook hier zijn de gemeentes één van de partners die
aangesproken worden voor de realisatie van een duurzaam beleid.
Project 7 : educatie
De provincie wil met dit project educatie onderscheiden van de milieucommunicatie en het
doelgroepenbeleid. Educatie beoogt niet alleen informatie- of kennisoverdracht maar ook
waarden- en gedragsveranderingen.
Ook hier worden de gemeenten beschouwd als een van de belangrijke partners in de
realisatie van de doelstellingen.
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 105

9. LIJST VAN ALLE ACTIES I.F.V. PRIORITEIT
9.1. Acties met eerste prioriteit
actie doelgroepen
VS-01 Op de voet volgen van de hoeveelheid restafval; terugbrengen BUR, LBW,
van deze hoeveelheid
IND, REC
VS-02 Aanleg demo-plaats compostering op gemeentelijk BUR, OND
VS-05
recyclagepark
Selectieve inzameling van wit piepschuim op het gemeentelijk BUR
recyclagepark
VS-06 Afspraken maken met organisatoren van evenementen m.b.t. BUR, REC
preventie en selectieve inzameling van afval
VS-08 Afspraken maken met buurthuizen m.b.t. selectieve inzameling BUR
van bepaalde afvalstoffen (glas,papier,ed)
VS-12 Terugbrengen van het quotum groenafval tot 230 kg per inwoner GEM, BUR
VS-14 Gebruik van een nieuwe hakselaar die het maken van GEM
houtstapels in de bufferzone mogelijk maakt
VS-16 Gebruik van geproduceerde houtsnippers in de gemeentelijke GEM
aanplantingen
VS-17 Gratis ter beschikking stellen en thuisbezorging van BUR,LBW,
houtsnippers
IND
VS-18 Gratis ter beschikking stellen van GFT-compost op het BUR, LBW,
gemeentelijk recyclagepark
IND
VS-20 Invoeren toegangscontrole op het gemeentelijk recyclagepark BUR
VS-22 Opvolging van de verplichtingen van bodemonderzoeken n;a.v. GEM
de eigen gemeentelijke activiteiten
VS-23 Opnemen verontreinigde percelen in een databank GEM
VS-24 Sensibilisering burgers i.v.m. wettelijke verplichtingen en BUR
WA-08
mogelijkheden bij het gebruik van oude stookolietanks
Stimulering wateropvang en buffering; advisering en opvolgen IND, LBW,
van haalbaarheidsstudies bij milieuvergunningsaanvragen en
dossiers bouwvergunningen
REC, BUR
WA-09 Afkoppeling hemelwater en oppervlaktewater van de
IND, LBW,
vuilwaterriolen; advisering en opvolgen van
haalbaarheidsstudies bij milieuvergunningsaanvragen en
dossiers bouwvergunningen
REC, BUR
WA-10 Controle van de aansluiting huishoudelijk afvalwater op de IND, LBW,
riolering
REC, BUR
WA-11 Afwerking van het bovengemeentelijk investeringsprogramma IND, LBW,
riolering
REC, BUR
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 106

WA-13 Verminderen gebruik bestrijdingsmiddelen door gemeentelijke
diensten
GEM
WA-14 Verminderen gebruik bestrijdingsmiddelen door sensibilisatie BUR, LBW,
REC
WA-15 Uitvoeren watertoets bij nieuwe bouwaanvragen in
IND, LBW,
infiltratiegebieden
REC, BUR
WA-16 Buffering en infiltratievoorzieningen realiseren in de bufferzones
NA-03 Aankoop van natuurgebieden buiten perimeter van Aminal GEM, VER,
Natuur door de gemeente
BUR
NA-04 Gemeentelijke steun voor verdere uitbouw Vlaams
staatsnatuurreservaat Houterenberg-Pinnekensweyer
GEM
NA-10 Begroening van de industriezone Ravenshout (Landscaping). IND
Uitbouw en renovatie industriegroen op Industrieterrein
Ravenshout.
NA-11 Aanleg en aanplanten van bufferzone’s in het industriegebied IND
Schoonhees en Ravenshout in overleg met de industrie.
HI-08 Opvolging resultaten van het permanent meetnet van VMM IND
MO-01 Verstrekken van informatie over het mobiliteitsplan BUR
MO-07 Uitvoeren van verkeerstellingen om de acties te evalueren BUR, GEM, IND,
LBW
EN-01 Verder opvolgen van het energieverbruik binnen de GEM
gemeentelijke diensten m.b.v. een energieboekhouding en
energie-audits
EN-02 Subsidiereglementen uitwerken voor energiebesparende
maatregelen en voor alternatieve energiebronnen zoals
warmtepompen , zon- en windenergie)
EN-03 Jaarlijks een vast bedrag investeren in duurzame energie
(zonne-energie) voor eigen gebruik
9.2. Acties met tweede prioriteit
BUR, LBW,
REC, IND
GEM
VS-03 Verdere promotie verkoop compostvaten door subsidiëring BUR
VS-04 Opstart nieuw kippenproject voor verwerking keukenafval BUR
VS-07 Afspraken maken met verwerkers m.b.t. door blikvangers IND
ingezamelde fractie
VS-09 Aanmoediging gebruik maken van maandelijkse papierophaling BUR
VS-10 Preventie van glasafval door het stimuleren van de aankoop van BUR, OND
goederen in herbruikbaar glas
VS-11 Blijven voeren van een ontradingspolitiek m.b.t. PMD- BUR,OND
VS-13
verpakkingen.
Opstellen retributiereglement voor aanbrengen groenafval naar BUR
gemeentelijk recyclagepark
VS-15 Selectieve inzameling van groenafval op de kerkhoven GEM
VS-19 Vervanging coniferen en andere exoten door afvalarme BUR,
streekeigen soorten
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 107

VS-21 Sensibilisering inzake bodemverontreiniging, nemen van stalen bij
meldingen van bodemverontreinigingen, het inlichten van OVAM
BUR, LBW,
IND, REC
WA-01
en het inschakelen van een bodemsaneringsdeskundige
Actieve deelname aan het tot stand komen en de uitvoering van de GEM
drie deelbekkenbeheersplannen (Grote Laak, Middenloop Grote
Nete en Winterbeek)
WA-02 Sensibilisatie voor duurzaam watergebruik IND, LBW,
REC, BUR,
OND, TOE
WA-03 Inventarisatie van de grondwaterwinningen IND, LBW,
REC, BUR
WA-04 Afstemmen van de grondwaterwinningen op de draagkracht van IND, LBW,
het watersysteem
REC
WA-05 Hervergunnen van de grondwaterwinningen i.f.v. de
IND, LBW,
noodzakelijkheid
REC
WA-06 Beperken van het gebruik van hoogwaardig water IND, LBW,
REC, BUR
WA-07 Mogelijkheid nagaan van gebruik tweedecircuitwater bij
ontwikkeling Ravenshout
IND
WA-12 Uitwerken geïntegreerde aanpak voor Tessenderlo Chemie IND
WA-17 Opvolgen van de grondwaterkwaliteit a.h.v. bestaande meetnetten
en MERen
GEM
NA-05 Intergemeentelijke uitbreiding natuurgebied “de Vloet” met aanleg GEM, VER,
van een kijkpunt
OND, BUR
NA-06 Uitbouw Molenpark met o.a een bloemenweide met educatieve GEM, VER,
bijenstand en een plantenleerpad.
OND, BUR
NA-07 Verder uitbouwen van het bestaande bermbeheersplan incl.het
aanleggen van nieuwe bloemrijke bermen.
GEM
NA-08 Verdere afbouw van het pesticiden gebruik op verhardingen en in
beplantingen op openbaar domein
GEM
NA-09 Ondersteunen natuur- en milieueducatie in de scholen i.s.m. het OND
Groene Huis
NA-12 Sensibilisatie van de bevolking om mee te werken aan het BUR
terugdringen van het gebruik van pesticiden
NA-13 Sensibilisatie van de bevolking om er voor te zorgen dat het BUR
huidige bomen aantal behouden blijft en vergroot. (Het belang van
bomen uitleggen).
NA-14 Sensibilisatie van de bevolking: informeren over het aanleggen BUR
van een natuur- en onderhoudsvriendelijke tuin met streekeigen
plantensoorten.
NA-15 Participatie
soorten”
aan project “Gemeenten adopteren Limburgse GEM,VER
NA-16 Sensibilisatie van de landbouwers: informeren over de LBW
HI-01
mogelijkheid beheersovereenkomsten af te sluiten
Bestaand systeem op punt stellen inzake registratie en opvolging GEM
van milieuklachten.
HI-02 Inventarisatie van alle gemeentelijke hinderlijke inrichtingen, incl. GEM
toetsing aan de wetgeving en beperking van de hinder
HI-03 Inventaris van de hinderlijke inrichtingen op het grondgebied van IND, REC,
de gemeente up-to-date houden.
(klasse1, klasse 2, klasse 3)
LBW
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 108

HI-04 Gebruik van aardgas aanmoedigen BUR, IND,
REC, LBW
HI-05 Verbranden van afval ontraden BUR,
LBW
REC,
HI-06 Stimuleren van een gestructureerd onderhoud van de BUR, IND,
verwarmingsinstallaties
HI-07 Toezicht houden op een correcte naleving van de
milieureglementering in het kader van de luchtverontreiniging.
HI-09 Opleggen van beperkende maatregelen aan activiteiten die
geluidshinder kunnen veroorzaken
REC, LBW
BUR, IND,
REC, LBW,
GEM
BUR, IND,
REC, LBW,
GEM
BUR, LBW,
REC
IND, LBW
HI-10 Opzetten van een informatie-, registratie- en repressiesysteem
m.b.t. verbranding van afval
HI-11 Opleggen van een geurbestrijdingsplan voor bedrijven met
geurhinder en opvolgen van klachten
HI-12 Sensibilisatie op gebied van het voorkomen van lichthinder BUR, IND,
REC,
GEM
LBW,
HI-13 Voorbeeldfunctie van de gemeente inzake het gebruik van straat- GEM
en klemtoonverlichting van eigen installaties en openbare
verlichting.
MO-02 Verstrekken van info en verlenen van inspraak bij concrete BUR
ingrepen
MO-06 Vastleggen van routes voor het zwaar verkeer IND,
BUR
LBW,
MO-07 Uitvoeren van verkeerstellingen om de acties te evalueren BUR, GEM,
IND, LBW
MO-08 Organiseren verkeers- en mobiliteitseducatie OND
MO-09 Beïnvloeding van het gedrag m.b.t. het gebruik van airco, skibox BUR, GEM,
en andere accessoires
IND
EN-04 Energiebewust denken en handelen stimuleren.
BUR, LBW,
(Sensibiliseringscampagnes trekken of onderstenen / Promoten REC, IND
van subsidies en bovenlokale initiatieven).
9.3. Acties met derde prioriteit
MO-04 Organiseren van een autoloze week voor het gemeentepersoneel GEM
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 109

10. BINDENDE ACTIES VOOR 2006: BUDGET
10.1. Vaste stoffen
Code Omschrijving actie Budget
VS01 VS08 Vermindering restafval: selectieve inzameling vlak glas Werkingskost
VS01 Vermindering restafval: selectieve inzameling treinbils Werkingskost
VS01 VS11 Sensibilisatie inwoners betreffende restafval Werkingskost
VS01 VS20 Toegangscontrole aan de poort van het controlepark (slagboom) Werkingskost
VS01 Actie zwerfvuil jeugd € 16 900
VS01 Selectief inzamelen in het recyclagepark van papier en karton Werkingskost
VS01 Selectief inzamelen in het recyclagepark van houtafval Werkingskost
VS01 Selectief inzamelen in het recyclagepark van glas (wit en bont) Werkingskost
VS01 Selectief inzamelen in het recyclagepark van brikverpakkingen Gratis
VS01 VS05 Selectief inzamelen in het recyclagepark van witte isomo € 80 000
VS01 Selectief inzamelen in het recyclagepark van bouwafval € 80 000
VS01 Selectief inzamelen in het recyclagepark van roofing Werkingskost
VS01 Selectief inzamelen in het recyclagepark van KGA Werkingskost
VS01 Selectief inzamelen in het recyclagepark van textiel Gratis
VS01 Selectief inzamelen in het recyclagepark van grof vuil Werkingskost
VS01 Selectief inzamelen in het recyclagepark van eternit Werkingskost
VS01 Selectief inzamelen in het recyclagepark van rubberbanden Werkingskost
VS01 Selectief inzamelen in het recyclagepark van kunststoffen Werkingskost
VS01 Selectief inzamelen in het recyclagepark van metalen Werkingskost
VS01 Selectief inzamelen in het recyclagepark van bruin- en witgoed Werkingskost
VS01 Selectief inzamelen in het recyclagepark voor kringloopcentrum Werkingskost
VS01 Selectief inzamelen in het recyclagepark van papier en karton Werkingskost
VS01 Selectieve huis-aan-huis-inzameling van papier en karton Werkingskost
VS01 Selectieve huis-aan-huis-inzameling van huis- en grofvuil Werkingskost
VS01 Selectieve huis-aan-huis-inzameling van tuinafval Werkingskost
VS01 Selectieve huis-aan-huis-inzameling van metalen (op afroep) Werkingskost
VS01 Selectieve inzameling via straatcontainers van glas Werkingskost
VS01 Selectieve inzameling via straatcontainers van textiel Werkingskost
VS01 VS12 Vermindering groenafval door kippenproject
VS04
Werkingskost
VS12 VS14 Vermindering groenafval door gebruik nieuwe hakselaar Werkingskost
VS12 Vermindering groenafval hergebruik takkenhout Werkingskost
VS01 VS03 Vermindering groenafval door verkoop compostbakken en - Werkingskost
VS12
vaten
VS01 VS12 Selectief inzamelen in het recyclagepark van takhout Werkingskost
VS01 Selectief inzamelen in het recyclagepark van tuinafval Werkingskost
VS01 Selectief inzamelen in het recyclagepark van grof tuinafval Werkingskost
VS01 Verwijdering en verwerking rioolslib Werkingskost
VS01 Verwijdering en verwerking ruimingsslib grachten € 80 000
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 110

10.2. Water
Code Omschrijving actie Budget
WA08 Regenwaterrecuperatie Groendienst Openbare Werken € 7 500
WA08 Subsidies voor regenwaterputten € 25 000
WA16 Subsidies voor infiltratievoorzieningen € 25 000
WA11 Subsidies voor IBA € 25 000
WA11 Ontwerp kleinschalige collectering en KWZI Schoterheide € 100 000
WA08
WA11
Nieuwbouw Gerhagenvijver met groendak, IBA, waterrecuperatie € 135 000
10.3. Natuur
Code Omschrijving actie Budget
NA03 Aankoop 18 ha bossen van de Merode (gespreid over 4 jaar) € 71 500
NA03 Aankoop natuurgebieden € 11 000
NA06 Uitrusting en groenaanleg Molenpark € 100 000
NA11 Aanleg poel insteekweg bufferzone € 45 000
NA07 Wegbermbeheer € 136 600
NA06 NA07 Uitrusting groendienst (maaiers, scharen, stroomgroep, …
NA10 NA11
€ 8 400
10.4. Hinder
Geen specifiek budget voorzien; alle acties zullen worden gefinancierd met de
werkingskosten.
10.5. Mobiliteit
Geen specifiek budget voorzien; alle acties zullen worden gefinancierd met de
werkingskosten.
10.6. Energie
Code Omschrijving actie Budget
EN01 Energieboekhouding CENERGIE verderzetten werkingskost
EN02 Deelname klimaatwijken i.s.m. provincie Limburg en Interelectra werkingskost
EN02 Subsidies nieuwe aardgasaansluitingen € 25 000
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 111

EN02 Subsidies zonnecellen en zonnepanelen € 25 000
EN04 Subsidies advies Cedubo € 25 000
EN03 Plaatsing fotovoltaïsche cellen gemeentelijke gebouwen € 25 000
Milieubeleidsplan 2006-2010 Tessenderlo 112