rapport 2000-08 - Stowa

1 INLEIDING
1.1 Aanidáing voor diî project
Achtergrod: Handboek natuurvrienàel~ke oevers
Het njksbeleid is sinds eind jaren tachtig gericht op herwaardering c.q. opwaardering van de
natuurfunctie van de grote rijkswateren. Beheer en inrichting van oevers spelen daarbij een
belangrijke ml. Een en ander heeft onder andere gedte gekregen in het Project Milieuvriendelijke
Oevers (PMO) en toenemende aandacht voor integraal waterbeheer (Derde Nota
Waterhuishouding). Allerlei projecten die vergroting van de natuurfunctie in en langs de
(rijks)wateren beogen zijn opgestart. Daarbij kan gedacht worden aan het Biologisch Monitoring
Pmgmmma van Zoete Rijkswateren (Rijkswaterstaat REA), diverse natuumntwikkeliigsprojecten
langs de grote rivieren, allerlei projecten met betrekking tot natuurvriendelijke oeverinrichting en
biologische monitoring van Rijkswaterstaat toegespitst op natuurvriendelijke oevers.
In 1990 is een 'Voorlopige Leidraad Milieuvriendelijke Oevers' verschenen (CUR &
Rijkswaterstaat, 1990). In 1994 volgde het Handboek 'Natuurvriendelijke Oevers' (CUR &
Rijkswaterstaat, 1994). Hiermee was veel informatie over constructieve, maar ook ecologische
aspecten van natuurvriendelijke oevers beschikbaar gekomen voor de waterbeheerden. Hoewel
deze makde volop in ontwikkeling is en met het gereedkomen van allerlei proefprojecten inz'ihten
zuilen wijzigen, gaf het Handboek een compleet en up-to-date overzicht van allerlei aspecten die
van belang zijn bij natuurvriendelijke oevers. Recent (1999) is een hernieuwde versie van het
Handboek Natuurvriendelijke oevers uitgebracht, waarin de nieuwste ontwikkelingen,
herimichtingsaspecten en ervaringen worden opgenomen (CUR, 1999).
Bij regionale waterbeheerders zoals waterschappen vinden de ideeën met betrekking tot
natuurvriendelijke oevers steeds meer weerklank. Dit komt onder andere tot uiting in de tos
nemende vraag naar subsidiëring van projecten op het gebied van natuurvcicndelijke oever-
inrichting. Ter illustratie: in de periode 1992-1994 heeft circa 30405% van de in het kader van de
toenmalige REGIWA-regeling opgezette projecten betrekking op natuurvriendelijke oevers
(ongeveer 100 projecten).
Regionaal 0Ve~'cht
Sinds het opstarten van het Project Milieuvriendelijke Oevers (PMO) zijn in Nederland allerlei
proefprojecten uitgevoerd, variërend van kleine aanpassingen tot volledige herinrichting over grote
lengte9 oever. In sommige gevallen is bij de herinrichting gebmik gemaakt van de richtlijnen uit het
Handboek natuurvriendelijke oevers. Mede doordat deze materie relatief recent een grote vlucht
heeft genomen, veranderen inzichten ook weer snel. Dit komt vooral door het beschikbaar komen
van praktijharingen die som niet voldoen aan de verwachtingen.
Hieruit blijkt al dat het van belang is een goed ovenicht te hebben van praktijkervaringen met
nahnwriendelijke oevers. Er zijn in de afgelopen jaren wel enkele (nog onvolledige) overzichten
gepblid (Verkade, 1991; Ivens, 1993). Deze overzichten geven een korte beschrijving van een
aantal oeveíprojecten; een evaluatie ontbreekt echter nog, vaak omdat de pmjecten net waren uit-
gevoerd. Op grond van praktijkervaringen zijn door enkele beheerders ondmoeksvragen gefomu-
leerd en is aansluitend ondenoek gedaan. Resultaten daarvan zijn in het nieuwe Handboek
NahmrvnendeEjke Oevers verwerkt.
De behoefte ontstond aan een landelijk overzicht, waarin de praktijkervaringen toegankelijk
gemaakt zouden worden. Dit ovenicht zou in een rapport en zo mogelijk in een database ter
beschig moeten komen. In opdracht van STOWA heeft Bureau Waardenburg em landelijke
inventarisatie van projecten uitgevoecd. Voorliggend rapport is het resultaat van deze studie.