rapport 2000-08 - Stowa

stadium van belang. Indien tijdelijke voorzieningen worden toegepast [tijdelijke beschoeiing,
tijdelijke geotextielen) moet afgesproken worden wat hiermee op termijn gedaan moet worden.
Streefbeelden
De streefbeelden zouden moeten worden uitgebreid met ecologische doelstellingen. Het opstellen
ervan kan het best gebeuren aan de hand van aanwezige abiotische en biotische systeemvariabelen
en actuele en potentiële ecologische waarden van het watersysteem en de oever.
Voor het streefbeeld is voldoende ecologische kennis van de uitgangssituatie van belang, om
een beoordeling te kunnen geven van potenties voor flora en fauna. Dit geldt ook voor inventariseren
en vemerken van biotische veldgegevens. Het inschakelen van ecologen in het gehele
traject van voorbereiding tot evaluatie is dan ook aan te bevelen. Om de oever te zijner tijd
aan een streefbeeld te kunnen toetsen is het zinvol om het streefbeeld niet alleen te beschrijven
maar ook te kwantificeren. Daarbij wordt aangegeven welke ecologische groepen tot ontwikkeling
moeten komen en in welke bedekking de oever begroeid moet raken.
Ruimtebeslag, grondvenverving, voorlichting
Algemeen gesteld vergt de aanleg van een natuurvriendelijke oever ruimte. Bij kleine watergangen
als beken en sloten is deze ruimte vaak niet in het bestaande profiel beschikbaar. Dit
betekent dat aangrenzende gronden heringericht moeten worden, waartoe soms grond aangekocht
moet worden. Bij grotere weteringen en vaarten en kanalen is de ruimte soms in het
wterlichaam te vinden, of beschikt de beheerder reeds over de oevergronden. Hier is grondaankoop
waarschijnlijk minder urgent.
Grondvetweeving is vaak sterkafhankelijk van vrijwillige medewerking. Dit betekent dat informatie
naar de streek zeer belangrijk is. Tijdige voorlichting is vereist om voldoende draagvlak
te verkrijgen. Verder moeten van tevoren beheersafspraken gemaakt worden. Maar ook als er
geen grondverwerving speelt kan voorlichting zinvol zijn om bij derden begrip te kweken en
medewerking te krijgen.
Constructies en materialen: maatwerk
Eerst moet nagegaan worden of een oeverbescherming nodig is. Bij beken is dit meestal niet
aan te bevelen.
Het ontwerp van plasbermen behoeft extra aandacht. Van belang zijn afmetingen, diepte, uitwisselingsmogelijkheden
met het waterlichaam. Een golfdempende constructie met onderbrekingen
voor de fauna vormt een goed alternatief voor de gesloten damwand. De golfdempende
con&uctie kan bestaan uit verschillende modellen, afhankelijk van de situatie. Plasbermen
ohdieper dan 0,IO m verlanden snel. Afhankelijk van het streefbeeld is dit wel of niet gewenst.
Aanleg van plasbermen in met effluent of overstort belaste waterlopen is af te raden. In zulke
situaties blijkt de waterkwaliteit in de plasberm slecht te zijn, waardoor de beoogde ontwikkeling
van natuurwaarden niet gerealiseerd wordt. Plasbermen vergen dus maatwerk. De aanleg
van varianten geeft inzicht in mogelijkheden en beperkingen.
Riet en biezen kunnen leiden tot een monocultuur, die vanuit ecologisch oogpunt minder
gewenst is. Het is in het algemeen aan te bevelen meerdere plantensoorten te gebruiken. De sortimentskeue
kan afhankelijk van de doelstelling gesteld worden: is uitsluitend het vastleggen
van de oever het doel, dan is riet vaak optimaal. Is een hogere natuurwaarde het doel, dan zijn
er meer plantensoorten van belang. Inmiddels is ook met andere plantensoorten ervaring opgedaan,
zoals lisdodde, gele lis en grotc egelskop. Overigcns moet voorkomen worden dat de
planten soort bij soort geplant worden omdat dit een onnatuurlijke situatie oplevert.
Gebiedseigen plantmateriaal Icidt in de meestc gevallen tot goede resultaten. De planten zijn
immers aangepast aan de omgeving. Een terreinbezoek vooraf om na te gaan of plantmateriaal
in de nabijheid beschikbaar is, is aan te raden. Zo kan voorkomen worden dat duur gebiedsvreemd
(zelfs buitenlands!) materiaal wordt aangeschaft, terwijl dit helemaal niet nodig was.
STOWA - Natuurvrirndriijke oevers. Evduaiie van de stand VU zokcn in Nederland S~nienvaiiinp. pagina 10