rapport 2000-08 - Stowa

het verkregen landelijk overzicht naar schatting zo'n 75% omvat van de aangelegdelheringe-
richte natuurvriendelijke oevers in het landelijk gebied, die in de onderzoeksperiode als zoda-
nig bekend waren. De gegevens van deze 457 objecten zijn in een database (FileMaker Pro)
ingevoerd. Met deze database zijn overzichten en selecties van oeverprojecten gemaakt.
Nader onderzoek naar praktijkervaringen
Uit de 457 objecten is een selectie van 165 objecten gemaakt. Door middel van een zeer uitge-
breide enqu&e is per object nadere informatie opgevraagd. Deze enquete leverde gegevens van
128 objecten op (respons 78%). Deze objecten zijn gelegen langs 88 verschillende wateren. In
het nader onderzoek is verder op praktijkervaringen ingegaan.
Resultaten landelijke inventarisatie
Verspreiding
De landelijke inventarisatie heeft in totaal 457 objecten verspreid over 348 verschillende wateren
opgeleverd. De totale lengte van de objecten bedraagt ongeveer 1300 km. Ze zijn over
geheel Nederland verspreid gelegen. 70% ligt in laag Nederland (rivierengebied, laagveen,
droogmakerijen, zeekleigebied), 30% in hoog Nederland (hogere zandgronden, heuvelland).
Het grootste aantal objecten is gevonden in de provincies Friesland Overijssel, Zuid-Holland
en Noord-Brabant. Waterschappen, hoogheemraadschappen, miveringsschappen beheren tezamen
83% van de objecten, Rijk, provincies en andere organisaties tezamen 17OA.
Van de 457 objecten komt 54% voor langs weteringen, vaarten en kanalen. Kleine rivieren,
meren en kreken zijn minder vertegenwoordigd. Het grootste aantal kilometers natuuwriendelijke
oever is te vinden langs beken op hogere zandgronden (totaal 153 km), langs weteringen
en vaarten in het rivierengebied (l04 km) en in het zeekleigebied (261 km) en langs kanalen in
het laagveengebied (95 km). Het watertype sloten komt in slechts 9% van de objecten voor. In
het Nederlandse oppervlaktewaterstelsel nemen sloten ongetwijfeld het grootste aandeel in.
Een groot deel van de sloten is in beheer bij agariërs en in dit onderzoek niet onderzocht.
De aanleg van natuurvriendelijke oevers langs weteringedvaarten en kanalen vindt al vanaf het
begin van de periode 1982-1 996 plaats. Herinrichting van beken komt vanaf 1990 van de grond
en kent een geleidelijke toename. Oek de kreken kamen pas later in beeld vanaf 1991. ei piek
in het aantal aangelegde natuurvriendelijke oevers in 1992-93 liikt samen te vallen met de werking
van de REGIWÄ-subsidieregelinoan het aantal objecten is 21% via de REGIWA-regeling
gesubsidieerd (23% van de totale lengte). Het betreft met name beekprojecten en oevers
langs weteringedvaarten en kanalen. Van het aantal objecten is 18% in het kader van een landinrichtingsproject
of ruilverkaveling aangelegd (27% van de totale lengte). Daarnaast is 13%
van het aantal objecten als proefproject in eigen beheer door de waterbeheerders opgezet. Deze
laatste groep objecten beslaat slechts 4% van de totale lengte. Veelal betreft het-fioefiakken
met een beperkte lengte.
Doelstellingen en streefbeelden
Nagegaan is in hoeverre een doelstelling of streefbeeld voor het betreffende oeverproject is
geformuleerd. De meeste formuleringen zijn zeer algemeen van aard (zoals 'ecologische
oever', 'natuurontwikkeling', 'ontwikkeling rietoever'). Streefbeelden met ecologische
omschrijvingen in de sfeer van ontwikkeling van bepaalde vegetatietypen of toename van
bepaalde diersoorten zijn nauwelijks vastgelegd.
Uitgaande van een zeer ruime opvatting van de begrippen doelstelling en streefbeeld blijkt dat
voor ongeveer 50% van de objecten een zeker (zeer globaal tot een enkele keer uitgebreid)
'streefúeeld' omschreven is. Dit betekent dat de doelstelling in de meeste gevallen behaald is.
De aanleg was immers feitelijk de doelstelling. Ook het streefbeeld is in veel gevallen behaald,
aangezien dit globaal gesteld is.
STOWA - Natuurvriendelgke oeven. Evaluatie van de htnnd van lalien in Nederland