rapport 2000-08 - Stowa

1 Inleiding
J%n van de belangrijkste conclusies van deze studie is dat er in de praktijk weinig aandacht wordt
besteed aan het vastleggen van de uitgangssituatie, het beschrijven van het streefbeeld, monitoring
van ontwikkelingen en evaluatie. Daardoor is in veel gevallen moeilijk of nauwelijks na te gaan of
de aanleg van de natuurvriendelijke oever heeft geleid tot verhoging van de natuurwaarden, en zo ja
in welke mate.
Teneinde inzichtelijk te maken hoe men deze leemte zou kunnen invullen wordt in deze bijlage
uiteengezet op weke wijze een monitoringonderzoek opgezet kan worden. De wijze waarop
vegetatie en diverse diergroepen geïnventariseerd kunnen worden, wordt globaal beschreven. Voor
specifieke literatuur en handboeken wordt verwezen naar 8 6.2.
Omdat het voor een beheerder financieel niet haalbaar zal zijn alle natuurvnendelijke oevers elk
jaar te monitoren is het noodzakelijk keuzes te maken. Verwezen wordt naar het 'Keuzeinstrument
monitoring natuurvnendelijke oevers' (KIMONO). Dit keuze-instrument (Witteveen+Bos, 1998) en
andere aspecten van monitoring worden besproken in bijlage 6 van het handboek
Natuurvriendelijke Oevers 'Aanpak en Toepassingen' (CUR publicatie 200 - CUR/DWW, 1999).
Bij het volgen van de ontwikkelingen in een oever kan onderscheid worden gemaakt in de volgende
hoofdonderdelen, welke hierna worden besproken:
1 Vastleggen uitgangssituatie.
2 Beschrijven referentiebeeld en streefbeeld.
3 Monitoring van de ontwikkelingen.
4 Evaluatie.
2 Vastleggen uitgangssituatie
Het is gebleken dat gegevens over de uitgangssituatie bij de herinnchting van een oever vaak niet
beschikbaar zijn. Gegevens over flora, vegetatie en fauna beschikbaar bij Rijk, provincies,
onderzoebinstituten en particuliere natuurbeschermingsorganisaties zijn meestal niet bruikbaar op
het niveau van de waterbeheerder. Bovendien is beoordeling van oude veldinformatie ingewikkeld
en moeilijk interpreteerbaar. Er is meestal wel een globale indruk aanwezig over venuiging met
grote brandnetel, riddemting, akkerdistel en dergelijke. Verder zijn van enkele zeldzame soorten
vindplaatsen bekend. Deze veldkennis is echter onvoldoende om voor de betreffende oever de
uitgangssituatie vast te leggen en te gebruiken voor natuur-referentiebeelden en streefbeelden
(Sessink, 1996). Het is derhalve noodzakelijk de uitgangssiniatie te inventariseren en vast te leggen.
Met de uitgangssituatie wordt de situatie bedoeld zoals de oever e ~it ziet v66r de herinnchting.
Deze uitgangssituatie dient vastgelegd te worden omdat de oorspronkelijk aanwezige biotische en
abiotische omstandigheden voor een groot deel bepalen mei welke randvoorwaarden men te maken
heeft bij het bepalen van het streefbeeld.
Ook ten aanzien van het monitoren is het vastleggen van de situatie zoals die is voor de inrichting
in veel gevallen een noodzaak. Wanneer de uitgangssituatie is vastgelegd kan men immers de
ontwikkeling goed volgen. Er kan dan een vergelijking gemaakt worden tussen nieuwe en oude
situatie.
STOWA - Namudaidelijkc wem. Evaluatie v a de stand van zalra in Nsderland pagina 144