VISSEN ZWEMMEN WEER HEEN EN WEER - Stowa

STOWA 2012-37 Vissen zwemmen weer heen en weer
zig. Na de aanpassing werden geen doelsoorten gevangen in de aanbodfuiken. Wel passeer-
den toen beide genoemde doelsoorten het nieuwe gemaal. In 2009 passeerde naast aal ook
nog de doelsoort bot. Wat betreft de overige soorten kan worden gezegd dat deze voor en na
de aanpassing grotendeels uit eurytopen bestonden, respectievelijk zeven en tien soorten.
Opvallend is dat de drie limnofiele soorten die voor de aanpassing aanwezig waren, karper,
kroeskarper en ruisvoorn, na de aanpassing niet in het aanbod voorkwamen. Wel is toen de
rheofiele winde gevangen. Vóór de aanpassing passeerden de doelsoorten aal en bot het gemaal.
Na de aanpassing waren dit aal en driedoornige stekelbaars. Van de overige soorten passeerden
zes eurytopen voor de aanpassing en negen erna. In beide situaties werd het gemaal
ook gebruikt door een rheofiele soort (riviergrondel) en door een limnofiel, karper in 2009 en
tiendoornige stekelbaars in 2011. Gezegd kan worden dat zowel voor als na de aanpassing een
redelijk aantal soorten afhankelijk was van het gemaal Hoekpolder als vispassage tijdens de
migratie. De meeste soorten maakten ook daadwerkelijk gebruik van het gemaal.
Vóór de aanpassing was sprake van aanzienlijke schade onder passerende vis. Van de 57 vissen,
waaronder een rode aal van 78 cm, die gemaal Hoekpolder tijdens de nulmeting in 2009
passeerden, was 21% beschadigd. De rode aal passeerde het gemaal onbeschadigd. Van de vissen
tot en met 15 cm (n=55) was 20% beschadigd. Boven die lengte was 50% beschadigd, maar
werden slechts twee vissen gevangen. Er kon geen positief verband worden aangetoond tussen
schubvislengte en schadepercentage, omdat slechts één grotere vis (> 20 cm) was gevangen.
Omdat bij kleine vissen het schadepercentage al hoog was, werd geconcludeerd dat bij
grotere vissen veel schade was te verwachten.
Het nieuwe gemaal Hoekpolder laat een heel ander beeld zien. Er passeerde een veel groter
aantal vissen (n=1028) dan in 2009, terwijl het totale schadepercentage slechts 1,3% bedroeg.
Voor schubvis tot en met 20 cm lijkt het schadepercentage toe te nemen met lengte, maar de
individuele data vertonen teveel variatie om een significant verband vast te stellen. Groepering
in bredere lengteklassen laat wel een toename in het schadepercentage zien, van 0,9%
(n=654) voor lengteklasse 1-10 cm, via 1,6% (n=322) voor lengteklasse 11-15 cm, tot 5,1 (n=39)
voor de klasse 16-20 cm. Boven de 20 cm (n=11) werd geen enkel schadegeval vastgesteld.
Slechts drie van de tien soorten schubvis die het gemaal passeerden kenden schade: brasem
(schade: 2,3%; n=441), kolblei (schade: 2,9%; n=68) en pos (schade: 0,6%; n=176). Ook een rode
aal van 56 cm en een schieraal van 34 cm passeerden het gemaal ongeschonden.
concluSie
Het nieuwe gemaal Hoekpolder produceert meer geluid in de voor vissen hoorbare bandbreedte
dan het oude gemaal. De sterke toename van het aantal passerende vissen wijst echter
niet op barrièrrewerking. Naast een verbeterde vispasseerbaarheid was voor het nieuwe
gemaal ook sprake van een veel hogere visveiligheid.
28