VISSEN ZWEMMEN WEER HEEN EN WEER - Stowa

STOWA 2012-37 Vissen zwemmen weer heen en weer
viSMonitoring
In het voorjaar van 2012 zijn in de aanbodfuiken 3756 schubvissen (76,65 per fuiknacht; veer-
tien soorten) en 63 palingen, waarvan 61 rode aal (1,24 per fuiknacht), gevangen. Pos domineerde
het aanbod (76%), op afstand gevolgd door kolblei (10%) en baars (9%). Eén rode aal
(0,02 per fuiknacht) is door de trap naar binnen getrokken. In totaal trokken in het voorjaar
706 schubvissen (14,41 per fuiknacht; tien soorten) door de trap. Ook hierbij domineerde
pos (72%), nu gevolgd door blankvoorn (11%) en baars (9%). Blankvoorn, riviergrondel en, in
mindere mate, baars en brasem, lijken periodiek bewust de trap te passeren. Kleine modderkruiper
en tiendoornige stekelbaars gebruiken de vistrap sporadisch.
In het najaar van 2011 in de aanbodfuiken 104 schubvissen (2,12 per fuiknacht; zeven soor-
ten) en één schieraal (0,02 per fuiknacht) gevangen. Er passeerden 379 schubvissen (9,24 per
fuiknacht; vijf soorten) en een rode aal (0,02 per fuiknacht). Opvallend is dat ruisvoorn, die
samen met baars het aanbod domineerde, niet de vistrap passeerde. Pos en brasem passeerden
in hogere aantallen dan op basis van het aanbod mocht worden verwacht. Baars en blankvoorn
passeerden in verhouding tot de abundantie in het aanbod. Er was in voor- en najaar
geen sprake van beschadigingen.
Naast de aanleg van de bypass, is in het najaar van 2011 geëxperimenteerd aangepaste pompbediening.
Hierbij zijn vijf passagebepalingen uitgevoerd bij een normaal toerental van de
gemaalpomp en drie bij het minimale toerental. Het aanbod was 2,17 vissen per fuiknacht.
Er passeerden 43,73 vissen per fuiknacht het gemaal bij een normaal toerental en 185,30
per fuiknacht bij het minimale toerental. Bij een normaal toerental ging van de aanbodsoorten
alleen zeelt niet door het gemaal. De rheofiele riviergrondel werd hier na de aanpassing
alleen achter het gemaal gevangen. Bij een minimaal toerental passeerden alleen zeelt en
snoek het gemaal niet. Aal was aanwezig in het aanbod, in de vorm van één gevangen schieraal
in 59 fuiknachten. In geen van beide situaties met betrekking tot het toerental van de
gemaalpomp, werd aal achter het gemaal gevangen.
Naast het verschil in passeerbaarheid, is voor de twee vormen van pompbeheer sprake van
een groot verschil in visveiligheid. Het schadepercentage over de totale schubvisvangst bij
het minimale toerental van de gemaalpomp (0,36%) is meer dan een factor tien minder dan
dat bij het normale toerental (4,78%). De hogere visveiligheid bij een lager toerental is vastgesteld
voor alle soorten waarvan het aantal gevangen exemplaren voldoende was voor een
betrouwbaar aantal passerende vissen. Daarom mag worden aangenomen dat het verschil in
het totale schadepercentage tussen de beide draaisnelheden een goede indicatie geeft van het
verschil in risico voor passerende vis.
concluSie
Voor gemaal Aalkeet kan de passage door vistrap en gemaal direct worden vergeleken. In het
najaar van 2011 passeerden bij een normaal toerental van de pomp vijf maal zoveel vissen de
pomp (4,78% beschadigd) dan de trap (0% beschadigd) en bij een minimaal toerental twintig
maal zoveel (0,36% beschadigd). In tegenstelling tot de pomp, biedt de vistrap echter continu
een veilige migratieroute, zowel naar binnen als naar buiten. De bewuste intrek van blankvoorn
en riviergrondel geeft aan dat de trap functioneert. Om de effectiviteit bij uittrek te
vergroten, zou de geplande viswering moeten worden aangelegd.
26