VISSEN ZWEMMEN WEER HEEN EN WEER - Stowa

STOWA 2012-37 Vissen zwemmen weer heen en weer
ten geleide Vissen
Op talloze manieren zijn waterschappen samen met Rijkswaterstaat en kennisorganisaties
het waterbeheer in Nederland aan het verfijnen. We ontdekken steeds meer hoe water is te
sturen en hoe het water reageert op interne en externe factoren. De bewoners van het water
hebben ook onze aandacht. Hoe gedragen vissen zich, waarvoor zijn ze kwetsbaar, hoe reageren
ze op prikkels als geluid? Vragen die in deze studie zijn onderzocht.
Met het oog op het halen van KRW-doelstellingen en doelstellingen uit andere nationale
en internationale afspraken, is het zaak zo veel mogelijk van de duizenden barrières in het
Nederlandse watersysteem op te heffen of passeerbaar te maken. De Europese Aalverordening
bevat bijvoorbeeld de afspraak dat van de schieraal 40% van de ‘oorspronkelijke’ populatie in
staat moet zijn om naar de zee te trekken.
In het praktijkproject ‘Vissen zwemmen heen en weer’ hebben diverse partijen met elkaar
in de praktijk gekeken naar betere mogelijkheden voor vissen om zich van het ene naar het
andere water te verplaatsen, voortbordurend op eerder onderzoek. Binnen het project ‘Schade
aan vis in gemalen’ is eerder een literatuur- en expertstudie uitgevoerd naar de visvriendelijkheid
van Nederlandse gemalen. De uitkomsten zijn weergegeven in het rapport ‘Gemalen of
vermalen worden?’ Een van de opbrengsten van het onderzoek was een overzicht van de gangbare
typen opvoerwerken in Nederland en mogelijke visvriendelijke alternatieven.
Mede op basis van de resultaten van dat onderzoek heeft STOWA de Gemalenwijzer laten
opstellen, een instrument dat waterbeheerders helpt om bij renovatie of nieuwbouw van
gemalen een selectie te maken voor een opvoerwerktuig (pomp of vijzel) dat voldoet aan technische
(rand)voorwaarden, waarin ook visvriendelijkheid als criterium wordt meegenomen.
(zie www.visvriendelijkgemaal.nl).
Met het onderzoek ‘Vissen zwemmen weer heen en weer’ is weer een belangrijke stap gezet.
Dit is een echt praktijkproject. Het neemt het in de praktijk functioneren van innovatieve
vismigratievoorzieningen en pompconcepten onder de loep. Ook geluid heeft de aandacht.
De praktijktoetsing laat zien dat innovatieve concepten schade aan passerende vissen fors
verminderen. Voor de nieuwe of aangepaste gemalen is het percentage schade aan vissen
in het algemeen zeer laag. Hoewel de conclusies soms nog voorzichtig zijn en vervolgonderzoek
wordt aanbevolen, wijst veel in de studie erop dat de gemaakte aanpassingen aan of bij
gemalen en aanpassing van het pompregiem belangrijke positieve effecten hebben op de
vismigratie en daarmee helpen bij het realiseren en behouden van gezonde vispopulaties.
Laten we dit ter harte nemen en onze inspanningen op dit gebied onverminderd voortzetten.
Directeur STOWA
J.M.J. LEENEN