VISSEN ZWEMMEN WEER HEEN EN WEER - Stowa

2
STOWA 2012-37 Vissen zwemmen weer heen en weer
aChtergronden Bij Vismigratie en
gemalen
Dit hoofdstuk beschrijft de verschillende aspecten van het begrip vismigratie en behandelt de
achtergronden van de verschillende onderdelen van het onderzoek.
2.1 viSMigratie
Hoewel slechts een beperkt aantal vissoorten bekend staat als trekvis, geldt voor de meeste
soorten dat ze op een bepaald moment in de tijd gaan migreren. Hierbij moet men niet alleen
denken aan trek over grote afstanden en/of een langere tijdsperiode, maar ook aan dagelijkse
verplaatsingen door veranderende omgevingsparameters.
dagelijkSe Migratie
De dagelijkse verplaatsingen kunnen zowel in het horizontale als in het verticale vlak plaatsvinden.
Dagelijkse verticale migratie wordt in veel gevallen in gang gezet door veranderende
fysisch-chemische omstandigheden in de waterkolom, zoals het doordringen van licht,
het stijgen van de watertemperatuur, of een daling van de hoeveelheid opgeloste zuurstof
(Brett, 1971; Wanink et al., 2001; Goudswaard et al., 2004). De onderliggende drijfveren zijn
vaak het vergroten van het foerageersucces en het verlagen van het predatierisico, maar ook
het ontvluchten van tijdelijke ongunstige milieuomstandigheden (Wootton, 1990; Wanink,
1998). Overigens kunnen dezelfde factoren ook leiden tot horizontale migratie, waarbij de
geprefereerde habitat meer wordt gekarakteriseerd door stroomsnelheid, sedimentsamenstelling
van de bodem en ondergedoken vegetatie (schuilgelegenheid en voedsel). Omdat dit type
migratie zich afspeelt op lokaal niveau is hier, afhankelijk van de grootte van het gebied en
vluchtroutes door gemalen, vaak ook een raakvlak met gemalen als mogelijk knelpunt of
migratieroute.
SeizoenSMigratie
Van ander belang zijn de migratiebewegingen die veel vissoorten in de loop van hun leven,
of op seizoensbasis, laten zien. Hierbij vinden de migraties vaak plaats over grote afstanden
en langere periodes. In het algemeen wordt voor dit type vismigratie de volgende indeling
gehanteerd:
• ontogenetische migratie (verplaatsingen die samenhangen met veranderende habitatvoorkeur
in de loop van de opeenvolgende levensstadia van een vis);
• verspreidingsmigratie (verplaatsingen om het verspreidingsgebied te vergroten);
• seizoensmigratie (verplaatsingen tussen het normale verblijfsgebied en een overwinteringsgebied);
• paaimigratie (verplaatsingen naar het voortplantingsgebied).
7