VISSEN ZWEMMEN WEER HEEN EN WEER - Stowa

5.2 geluidSproductie
STOWA 2012-37 Vissen zwemmen weer heen en weer
Voor de evaluatie van de resultaten van de geluidsmetingen in de context van veiligheid en
verstoring van vis is het belangrijk een aantal punten te noemen met betrekking tot tekortkomingen
in de huidige stand van de wetenschap. Hoewel we voor veel vissoorten een goede
indicatie hebben van de bandbreedte voor gehoorgevoeligheid (meestal door onderzoek aan
verwante soorten), weten we voor geen enkele soort hoe dat zich verhoudt tot verstoringgevoeligheid.
Verder zijn niet alleen geluidsniveaus van belang voor mogelijke reacties van
vissen, maar ook bijvoorbeeld de spectrale verdeling van geluid in hoge en lage componenten.
Ook weten we inmiddels dat de temporele variatie in het geluid invloed heeft, waarbij
men kan denken aan homogene, continue geluiden of meer regelmatig of onregelmatig pulserende
geluiden. En als laatste punt is het belangrijk zich te realiseren dat het geluid van
opvoerwerken zijn invloed heeft in een cruciale periode voor vissen (bijvoorbeeld trektijd of
paaiseizoen). Los van het feit dat variatie in motivatie van vissen hun verstoringgevoeligheid
waarschijnlijk aanzienlijk kan beïnvloeden, zal variatie in het min of meer continue achtergrondlawaainiveau
of het voorkomen van fluctuaties in verband met boot- en sluisactiviteiten
ook de invloed van de gemaalgeluiden op visbewegingen veranderen.
5.2.1 Mogelijke effecten op habitatgebruik viS
Bepaalde vissoorten kunnen het geluid vervelend vinden en de daarmee gepaard gaande
verstoring en vermijding kan een inperking van het beschikbare habitat inhouden. Verstoring
in de zin van beperking in het beschikbare areaal is voor de hier geteste gemalen relatief
beperkt vanwege de ondiepe wateren. De diepere hoofdsloten of boezems hebben nog de
meeste potentie voor verstoring omdat daar het geluid over honderden meters hoorbaar kan
zijn. De vraagt blijft dan echter bij welke geluidskarakteristieken (niveau en frequentie) vissen
een gebied mijden en voor welke soorten dit geldt. Om deze vraag te kunnen beantwoorden is
experimenteel onderzoek noodzakelijk.
5.2.2 Mogelijke effecten op paSSage geMaalpoMp
Het gemaalgeluid kan ook voorkomen dat vissen te dicht in de buurt komen en door het
opvoerwerk worden aangezogen. Verjaging kan hiermee schade en mortaliteit verkleinen
die het gevolg zouden zijn van passage door het opvoerwerk. De evaluatie met betrekking
tot gevaarvermindering door afschrikking hangt ook sterk af van ontberende kennis over
de afstotende werking van geluid op vissen in het algemeen. Het is echter waarschijnlijk dat
minder geluid, bijvoorbeeld bij het nieuwe gemaal van de Kralingse plas ook minder effectief
zal zijn in het weren van vis. ‘Plonsgeluiden’ veroorzaakt door turbulentie aan het wateroppervlak,
zoals bij het gemaal Hillekade, zouden echter ook wel eens meer aantrekkingskracht
kunnen hebben op bepaalde vissoorten, omdat ze dit mogelijk herkennen als een natuurlijke
waterval of stroomversnelling. Naar een degelijk effect is, voor zover bekend, nog geen onderzoek
uitgevoerd.
5.2.3 Mogelijke effecten op paSSage bypaSS
Het gemaalgeluid kan niet alleen de passage via een gevaarlijk opvoerwerk beïnvloeden, maar
ook visverblijf en visbewegingen dusdanig veranderen dat het de passage door een veilige
bypass kan beperken. De invloed van het gemaalgeluid op passage via een veilige route, met
name voor vissen met trekdrang, kan voor de op akoestiek onderzochte locaties alleen worden
afgeleid uit de waarnemingen bij het gemaal Kralingse Plas. Het verminderde lawaainiveau
van de nieuwe pomp lijkt ons een mogelijk positief effect te kunnen hebben op het
verblijven in de buurt van de sluis. Daarmee neemt de kans toe dat een vis de sluis kan binnenzwemmen,
zodra hij de mogelijkheid krijgt. We verwachten hier naast de gemaalgeluiden
93