Erfpacht en opstal - Thuisblad van Matthias E. Storme

© M.E. Storme Erpfacht en opstalrecht - 39 -
- vruchtgebruik 99 op het geheel of een deel van de opstallen (idem, d.w.z. maximaal voor
de duur van het opstalrecht);
- erfdienstbaarheden (strikt genomen rust de erfdienstbaarheid op het erf zelf, want een
erfdienstbaarheid kan alleen rusten op een onroerende zaak, doch de opstalhouder is
(slechts) bevoegd ze te vestigen voor de duur van het opstalrecht - art. 2, lid 2 Opstalwet)
- volgens sommigen ook een opstalrecht op een gebouw, d.i. het recht om op dat gebouw
bijkomende constructies te zetten 100 .
- volgen sommigen kan het eigendomsrecht van de gebouwen van de opstalhouder ook met
een erfpacht worden bezwaard 101 ; dit is betwist.
Indien het gehypothekeerde goed - in dit geval het opstalrecht - tenietgaat of eindigt, en
daarvoor een schuldvordering in de plaats komt, dooft de hypotheek uit doch gaat het
zekerheidsrecht krachtens (zakelijke) subrogatie over op die schuldvordering (zie art. 10
Hypotheekwet) 102 . In plaats van een hypotheekrecht op onroerend goed gaat het dan wel
om een pandrecht op de schuldvordering (een roerend goed).
NB. Het hypotheekrecht blijft bestaan indien het opstalrecht tenietgaat krachtens een
minnelijke beëindiging of een afstand. Partijen zijn immers niet bevoegd een verkregen
zakelijk recht van een derde teniet te doen, tenzij in het geval waarin ze de titel van diens
voorganger (hier de hypotheekgever, tweede hand) met terugwerkende kracht kunnen
ontbinden (wat vlg. art. 28 Hyp.W. slechts kan voor zover het voorrecht van de eerste hand
behouden is) of ingevolge de werking van een eigenlijke ontbindende voorwaarde.
6. Verplichtingen van de schuldenaar van de vestiging van het opstalrecht (tijdens de opstal)
a) Verplichtingen uit de onderliggende overeenkomst.
De partij die het opstalrecht toezegt is gehouden tot de verplichtingen die volgen uit de
aard van de onderliggende overeenkomst.
Ook hier moet de overeenkomst civielrechtelijk worden gekwalificeerd naargelang de
99 DE PAGE, Traité VI nr. 692; DERINE-VANNESTE-VANDENBERGHE, Zakenrecht II B nr. 1027 B p.
920; HANSENNE, Les biens nr. 1245; VAN OEVELEN, in Het zakenrecht, absoluut niet een rustig bezit, p.
359-360; VANHOVE & BAUDONCQ, NFM 2004, p. (135) nr. 45.
100 A. VERBEKE & S. SNAET, p. (365) 388; VANHOVE & BAUDONCQ, NFM 2004, p. (135) nr. 58 v.
101 A. VERBEKE & S. SNAET, p. (365) 379; SAGAERT, in Familiale vermogensplanning, nr. 52:
VANHOVE & BAUDONCQ, NFM 2004, p. (135) nr. 55.
102 Rb. Brussel 7 april 1960, Pas. 1961, III, 7 en Rec. gén. enr. not. 1961, p. 345, nr. 20347, noot; zie ook
Rb. Gent 13 december 1882, Pas. 1883, 211 = RGEN 1882 nr. 10.198 = JT 1883, 117