Een weerzien van Françoise Collin / Magda Michielsens (pdf - Sophia

Françoise Collin is weer even in Brussel. Ik heb voor mijn eigen denken over vrouwen
en feminisme veel gehad aan de ontmoetingen en lezingen in in de jaren ‘70
en ‘80. Franstalige en Nederlandstalige feministes deden toen veel samen, zowel wat
acties als wat de theorievorming betreft. Ik heb trouwens in Rosi Braidotti
leren kennen, die – hoe Franstalig en Engelstalig ook – heel belangrijk is geworden
voor het feminisme in Nederland, Vlaanderen en ver daarbuiten. neemt een
belangrijke plaats in mijn feministisch geheugen in en Françoise Collin staat daarbij
vooraan. Ik zal uitleggen waarom en ook duidelijk maken waarom het zo belangrijk is
om haar weer te horen en te ontmoeten. Daartoe sta ik stil bij centrale begrippen uit
het werk van Françoise Collin.
TRANSMISSIE
In nummer 34 van (1986) treffen we het begrip ‘transmissie’ aan. 1 Dat
nummer van gaat over wat wij, feministes van het eerste nieuwe uur,
kunnen en willen doorgeven aan ‘onze’ (figuurlijk) dochters. De manier waarop Françoise
over het verloop van de tijd denkt (Hannah Arendt) is steeds inspirerend geweest.
Haar kennis van het werk van Hannah Arendt is natuurlijk niet vreemd aan het feit dat
Collin de tijdsdimensie zo goed in haar redeneringen kan insluiten. In de bloei van het
feminisme wisten we eigenlijk redelijk goed wat we wilden doorgeven, we wisten hoe we
de erfenis wilden omschrijven.
In de tekst die Françoise vandaag presenteert is er verbazing over het feit dat
zo gemakkelijk is aangeslagen in het postmoderne denken in het algemeen en in
het Amerikaanse feminisme in het bijzonder. Françoise ziet in ook de oude
idee van het universalisme. Dat is natuurlijk juist: als we komen tot een veralgemening
van wat raar is, wat is, als alles afwijkend kan en mag zijn wordt er weer in veralgemening
gedacht.
Collin worstelt met het postmodernisme, en ik deel die worsteling met haar.
Postmodernisme (ook binnen het feminisme en wat geworden is) heeft
zich ook afgekeerd van theorie in de zin dat ‘oude filosofen en filosofes’ (zoals
Françoise en ik) dat bedreven willen zien. Postmoderne theorie is hapsnap, is
geen theorie, speelt met ideeën, zonder herkenbare systematiek, zoekt geen verbanden
op een manier die een lezer kan meedenken, speelt op associaties en levert
eventueel maar niet noodzakelijk een willekeurige (creatieve) interpretatie.
Ook theorie is voor een performance, geen analyse.
Hoewel Collin een meesteres is in de uitgesponnen Franse filosofische fraseringen
is ze ook thuis in de scherpe analyse en de coherente constructies. Zij is geen postmoderne
auteur, maar drukt dat slechts heel voorzichtig uit.
Ik weet niet hoe Françoise die en binnen vrouwenstudies plaatst.
Ik ben zelf verbaasd hoeveel aandacht er binnen vrouwenstudies – maar ook binnen de
vrouwenbeweging – voor is. Ik zie vaak de inhoudelijke redenen niet en zie trouwens –
van binnenuit – ook regelmatig dat het komt doordat men uitgekeken is op de theorieën
die gefocust zijn op vrouwen. Dat is ook niet zo verbazend, want er is heel weinig nieuws
te melden. En het is moeilijk om steeds weer te herhalen dat ‘dat wat er is’ belangrijk
blijft.
Transmissie wordt helemaal moeilijk als de lijnen doorgeknipt zijn. In het feminisme
is dat voorlopig niet zo, maar vaak is de communicatie moeizaam. Ik zag in een
× 17