HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

Gerard C. de Haas - De onvoorziene generatie
verrassing ontdekte in dansgelegenheden van jongelui uit de sociaal lage tot
zeer lage klassen, bij wie een hoofs maniërisme met een bijna vrouwelijk
raffinement stellig niet te verwachten zou zijn. (Meestal is de bezoeker van
die gelegenheden ook niet in staat dit op te merken, overdonderd als hij is
door het geluidsgeweld der elektrische gitaren waarvan het volume jaarlijks
hogere eisen stelt zowel aan het elektriciteitsnet als aan de menselijke gehoororganen.)
Het jeugddomein blijkt rijkelijk te putten uit de schatkamer der historie. Zowel
de boerse, primitieve motieven als ook de aristocratische, aan de oude
Europese hofstijl ontleende kenmerken blijken in het hartje van de twintigste
eeuw aanleiding te zijn tot verwoede concurrentie tussen de fans van de
Rolling Stones enerzijds en die van de Beatles anderzijds, zoals ook tot hevige
gevechten tussen de Rockers en Mods, die zich niet toevallig bij voorkeur
afspelen in de eertijds chique Engelse badplaatsen waarvan Den Haag
en Scheveningen de Nederlandse equivalenten zijn; de Haagse en Scheveningse
jeugdbenden zijn trouwens eveneens te onderscheiden in primitieve
en aristocratische groeperingen.
Toen na de oorlog door het wegvallen der jeugdbeweging, de sociale structuur
van het jeugdbestel min of meer opgelost werd in de diverse lagen van
de samenleving, is ook de elitaire structuur ervan onduidelijk geworden. De
- op zichzelf kleine - jeugdbeweging had als militant georganiseerde elite
een duidelijk naspeurbare invloed op het gehele collectieve jeugdbestel. Als
Gideonsbende was zij de keurtroep bij uitstek in het jeugddomein. Daarmee
gaf zij het aan het jeugdbestel inherente bendewezen een duidelijk te onderkennen
vorm. Na de oorlog is deze duidelijke structuur weggevallen: zij
werd vervangen door betrekkelijk snel wisselende en elkaar aflossende
groepjes van los-vaste samenhang, die weer verdwijnen nadat zij enige tijd
een overal om zich heen grijpende invloed hebben uitgeoefend.
Het is voor degene die zelf niet tot deze jeugdwereld behoort, dikwijls moeilijk,
de snel vervagende sporen te traceren en in een systematisch verband te
brengen. Wel kunnen we als een algemeen kenmerk de grote invloed van
filmsterren en andere tieneridolen waarnemen. Het is na de oorlog begonnen
met (de opkomst van James Dean; daarna zette deze beweging van de teenagercultuur
zich buiten de bioscoop voort via figuren als Elvis Presley en Johnny
Halliday. Als een essentiële eis voor populariteit bij de jeugd geldt dat deze
film- en muziekidolen moeten beantwoorden aan het karakter van come-
86