HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

ISONEVO - Zuid-Oost Drenthe
of twee kinderen zijn, heeft men meestentijds wel een woning kunnen bemachtigen.
De ‘zelfkant’ van het veen
In de laatste tientallen jaren is het sociaal-economische peil van de eertijds in
zo slechte omstandigheden verkerende veenbevolking zeer aanzienlijk gestegen.
Dit hing grotendeels samen met de beëindiging der vervening, waardoor
de beste elementen de gelegenheid kregen zich blijvend te vestigen en hun
bestaan een vastere basis kreeg, zowel sociaal als economisch. In de ‘zelfkant’
daarentegen blijft de stijl der vroegere veenarbeid voor een deel gehandhaafd:
het accoordwerk, de seizoenswerkloosheid, de onregelmatige maar hoge inkomsten,
de onoordeelkundige besteding van het inkomen, het niet zeldzame
drankmisbruik en agressieve optreden. Indien nog ergens van toepassing, dan
geldt hier wellicht tot op zekere hoogte het ‘turf, jenever en achterdocht’.
Amsterdamse Veld en Schoonebeker Veld
Sociologisch gezien is deze bevolking het meest primitief van de hele Z.O.hoek
van Drenthe. Hier is het verveningsproces doodgelopen tegen de Duitse
grens, waardoor de met het veenfront meetrekkende arbeiders, d.w.z. de sociaal
meest instabiele groep, hier hun tenten opsloegen. Bovendien was deze sterk
geïsoleerde streek een uitstekende wijkplaats voor al degenen, die elders de
grond onder de voeten te warm werd, zoals Duitse deserteurs.
De bevolking is zeer op haar vrijheid gesteld: men duldt niet de minste critiek
van buitenstaanders, evenmin gezag, en men kan zelfs velen van hen driftig en
vechtlustig noemen. Het komt voor, dat de agressiviteit leidt tot vechtpartijen,
waarbij zelfs zonder dat er gedronken is, het mes wordt getrokken. Wat de familiale
relaties betreft: de kinderen worden vaak met sentimentaliteit behandeld,
maar op de belangen van het kind wordt niet gelet. Zo wordt b.v. een injectie
afgewezen ‘omdat het kind pijn wordt gedaan’, maar men is niet gevoelig
voor het argument, dat de injectie noodzakelijk is voor de gezondheid.
Door de grote gezinnen en de instelling der ouders is de aandacht, die aan de
kinderen wordt besteed, doorgaans gering. Kleuters moeten zich zelf redden en
nog jonge kinderen worden belast met het toezicht op de nog kleinere.
In zekere zin kan men van een sterke band in de gezinnen spreken. Echtscheiding
komt niet voor.
Toch kan men niet zeggen, dat er geen geleidelijke verbetering in de toestand is
50