HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

Jan Haveman - De ongeschoolde arbeider
Ook te Groningen bleken in de volksbuurten de ongeschoolde beroepen te
overheersen. In een straat van een bepaalde buurt werd aan 50 personen gevraagd
op welke wijze zij in hun levensonderhoud voorzagen. De beroepen
waren de volgende:
a) werkzaam in winkelbedrijven en min of meer geschoolde beroepen (bakker,
schilder, buffetbediende, metaal- en houtbewerker): 10 = 20%
b) werkzaam in ongeschoolde beroepen (vele fabrieksarbeiders en matrozen,
loopknechten, transportarbeiders, grondwerkers, enz.): 36 = 72%
c) venters: 4 = 8%
Het aantal gezinnen van geschoolde arbeiders, employé’s e.d. is in de volksbuurt
gering. Wanneer de interviewer deze gezinnen bezoekt, is het stereotype
begin van ieder gesprek een klacht over het gebrek aan woonruimte in de
stad, waardoor men gedwongen is ‘beneden zijn stand’ te wonen. Men
schaamt zich en put zich uit in verontschuldigingen. In tegenstelling met de
eigenlijke buurtbewoners voelt men zich in deze omgeving ongelukkig.
Degenen, die zich volkomen thuis voelen in de volksbuurt, zijn in het algemeen
op hun 14e jaar in het arbeidsproces opgenomen en hebben geen
voortgezet onderwijs genoten. Op basis van deze vaststelling taxeerde ik te
Leeuwarden de omvang van de volksbuurten uit gegevens, die mij door de
hoofden van de lagere scholen verschaft werden. In een rondschrijven informeerde
ik: 1) naar het totaal aantal kinderen van de betrokken school; 2)
naar het aantal kinderen dat uit de volksbuurten afkomstig was en waarschijnlijk
voorbestemd zou zijn om zonder verdere opleiding in het arbeidsproces
te worden opgenomen.
Een soortgelijke berekening werd voor de stad Groningen gemaakt. Hier was
het percentage echte volksbuurtkinderen 14. Men mag in het algemeen aannemen,
dat ongeveer 14% van de bevolking van een middelgrote stad in het
milieu van de volks- of achterbuurt is opgenomen.
De gemiddelde huwelijksleeftijd is in de volksbuurt lager dan in het burgerlijk
milieu, voornamelijk omdat de ongeschoolde of geoefende arbeider
vroeger zelfstandig is. Overigens is in de volksbuurt een groter aantal ‘gedwongen’
huwelijken op betrekkelijk jeugdige leeftijd. Dit laatste is waarschijnlijk
niet het geval omdat in het burgerlijk en klein burgerlijk milieu de
27