HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

ISONEVO - Noord-Oost Overijssel
b) Aberratieverschijnselen
Desintegratie en aberratie liggen in elkaar verlengde. De mate van onaangepastheid
en van ongewendheid correleert vaak met de graad van als immoreel
en crimineel beschouwde gedragingen. Wanneer we dit in het oog houden,
krijgen gebeurtenissen als de Luttense affaire een minder geïsoleerde
betekenis en een meer begrijpelijk karakter.
Het is een feit dat de jeugd in veel gevallen aan het ouderlijk gezag ontsnapt.
Dit gebeurt niet alleen bij fabrieksjeugd, maar ook bij de kinderen van de
agrarische bevolking. Talloos zijn de klachten, al dan niet gerechtvaardigd,
over ‘straatslenteren’ van de jeugd; men hoort van in het geheim gaan dansen
in de stad (van Bergentheim in Coevorden), van in het geheim naar bioscoop
gaan (vanuit Hardenberg b.v.).
Nu is het eigenaardig dat volgens gegevens van verschillende zijden de
jeugd b.v. van Hardenberg, Den Ham en Collendoorn, vroeger baldadiger
was dan thans. Men vraagt zich dus af, wat er juist is van de ook betreffende
dit gebied naar voren gebrachte klacht over de ‘verwildering’ der jeugd. Wij
menen de volgende hypotheses te kunnen opstellen. Evenmin als thans was
er vroeger sprake van opvoeding in het gezin; de jeugd groeide zonder veel
leiding op, maar de onvermijdelijke baldadigheid werd door de strenge sociale
controle van de betrekkelijk gesloten buurtgemeenschap binnen zekere
perken gehouden. In later tijd wordt de jeugd beter opgevangen - men denke
aan onderwijs -, waardoor ook het beschavingspeil hoger werd, terwijl strenger
politietoezicht uitwassen voorkwam. Deze factoren waren echter tevens
een deel van dat complex van invloeden, die de oude bindingen van gezin,
buurt en dorp in hun geslotenheid aantasten, zodat mét de gunstige effecten
van de modernisering tegelijk een laatste vorm van sociale controle op het
gedrag der jongeren - i.c. vooral de buurtgemeenschap - aan betekenis verloor.
Dit proces werd nog versterkt door de grotere mogelijkheid zich buiten de
buurt te begeven, zodat ‘straatslenteren’ zich vaak naar de meer stedelijke
kernen der gemeente verplaatst heeft.
24