HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

W.H. Nagel - Oss
vorm aan: ‘die ‘rijken’ kunnen zich maar van alles veroorloven, wat bij ons
dadelijk tot strenge repressie aanleiding geven zou’; een verbittering, die
gelijkt op die van de arbeidende jeugd in een universiteitsstad tegen ordeverstoringen
van studenten.
Gesprekken met delinquenten leverden echter weinig duidelijke gegevens op
en in mijn materiaal trof ik verder ook weinig aan hierover. Mij werd in de
gevangenis wel verteld van ‘rijke’ Ossenaren, die in een bepaald café verregaande
sexuele losbandigheid bedreven zouden hebben, en het heette dan,
dat de politie daar niet tegen zou zijn opgetreden. Van een en ander is niets
zelfs maar waarschijnlijk gebleken. Wel moet hier melding gemaakt worden
van enige conflictsituaties die tot spanningen aanleiding gaven.
Allereerst een schandaal dat de gemoederen tot ver buiten Oss sterk verontrust
heeft omstreeks 1938. Op 6 Juli van dat jaar werd een Osse fabrikant in
hoger beroep door het Gerechtshof te ’s Hertogenbosch veroordeeld tot 2
jaren gevangenisstraf terzake van het misdrijf ‘ontucht plegen met zijn minderjarige
bediende of ondergeschikte meermalen gepleegd’ vallend onder art
249 Sr. Van 1930 tot 1937 over een goed deel van de periode van sector III
dus, was er sprake van ernstige perversiteiten gepleegd met zeer velen van
het jeugdige vrouwlijke personeel. Het algemene gerucht dat deze zaak gemaakt
heeft, zal menigeen daaraan herinneren, als zijn aandacht voor de verhoudingen
van werknemer en werkgever, in verband met criminoplastische
factoren, gevraagd wordt, vandaar het navolgende.
In de eerste plaats kan aangenomen worden, dat de wantoestand bij de leden
van het criminele milieu min of meer bekend was; hoewel zich daarover
niemand tegenover mij heeft uitgesproken, moet dit wel het geval zijn, nu uit
het opsporingsonderzoek bleek dat tientallen meisjes het voorwerp van de
ontuchtigheid geweest waren en zeker een honderdtal ervan heeft geweten.
De meisjes waren voor een deel door bloedverwantschap of verkering aan
het milieu verbonden. De katholieke jeugdleider Mgr F. Frencken deelde
destijds in een persgesprek mee, dat hem reeds in 1930 van het bestaan van
morele wantoestanden in Oss een en ander bekend was, en de roomse oudminister
Mr H. F. Marchant schreef op 17 Maart 1938 in het dagblad ‘Ons
Noorden’ het volgende:
206
‘Ik heb - het zal in 1934 zijn geweest - twee vergaderingen bijgewoond
van de onder leiding van Mgr F. Frencken, die beide een
diepe indruk op mij hebben gemaakt De eerste was een massa-