HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

ISONEVO - Noord-Oost Overijssel
Hoewel de naoberschap ook heden ten dage nog bestaat, en vaak een zeer
levend instituut vormt, zijn er toch nieuwe elementen in opgenomen, echter
zonder de oude traditie te doorbreken. De overal bestaande lijkwagenverenigingen
stellen thans de wagen ter beschikking van de naobers, in plaats dat
deze laatsten de overledene naar het kerkhof dragen, zoals vroeger gebeurde.
Interessant is dat het instituut van het naoberschap overal verbonden is met
de lijkwagenverenigingen; waar de naoberschap ontbreekt, heeft men begrafenisverenigingen,
die de taak der naobers bij de begrafenis overnemen.
In verschillende opzichten, b.v. bij bruiloften, en bij de verplichte visites,
heeft de naoberschap een economisch nadeel; er wordt vaak veel meer geld
uitgegeven dan men kan besteden, zodat men zich in de schuld moet steken.
De jongere groepen in de streek, die minder gebonden zijn aan de tradities en gebruiken,
gaan de naoberschap in dit opzicht dan ook subjectief als een nadeel voelen.
De buurt
De buurt vormt het eigenlijke woon- en werkmilieu van de agrarische bevolking,
al was men reeds sedert lang voor bijzondere functies aangewezen op
bepaalde grotere kernen. Daar vond men de dominee, de arts, daar lag het
administratieve centrum en vaak de markt. In sommige gevallen groeide
deze kern tot stad (Hardenberg, Gramsbergen) of in ieder geval tot zetel van
het gemeentebestuur.
De meeste buurten vormen een goed geïntegreerd geheel dat niet in standen
uiteenvalt, maar - als men het zo mag noemen - een duidelijk ‘gemeinschaftlich’
karakter draagt. Men kent elkaar persoonlijk, men noemt elkaar bij de
voornaam, soms ook noemt men elkaar met de naam van de boerderij. Met
deze geslotenheid hangt samen een grote eenvormigheid, zowel in uiterlijk
gedragspatroon als op het stuk van meningen en ideeën. Het conformisme
laat afwijkend gedrag niet toe; ook de jeugd wordt gedwongen zich hierin te
schikken. Er is ook een zekere critiekloosheid, al roddelt men wel over elkaar.
Typerend voor het groepsgewijs optreden is de gewoonte bij visite te
wachten tot men allemaal bij elkaar is en pas daarna het huis binnen te gaan.
Een boer te Gramsbergen, die de individuele durf opbracht om paarden te
laten keuren, electrisch te melken etc., had het in het eerst zwaar te verduren;
de buurtbewoners noemden zijn zucht om ‘af te wijken’, om ‘anders te zijn’
19