HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

Sj. Groenman - Kolonisatie op nieuw land
duiding zou al kunnen spreken van het Rooms-Katholieke Zuiden en het
Protestantse Noorden. De aanhangers der Gereformeerde Kerken halen in
Groningen en Friesland, alsmede in tal van Drentse en Overijselse gemeenten,
veel hogere percentages dan in het land als geheel. Deze feiten maken
het direct al aannemelijk, dat als van overheidswege de samenstelling van de
‘groep’ der gegadigden over de verschillende provincies weinig is gewijzigd
als gevolg van de toegepaste selectie, de overheid ook slechts in geringe
mate kan hebben gelet op het kerkgenootschap der gegadigden. Zij zou dan
binnen de provinciale ‘contingenten’ de voorkeur aan de belijders van deze
of gene godsdienst gegeven moeten hebben en dat nog wel met in acht neming
van eisen van kapitaalkracht, vakbekwaamheid en persoonlijke geschiktheid.
In veel gevallen zou het niet mogelijk zijn om personen behorende
tot de ene levensbeschouwing door die van een andere te vervangen. De
relatieve sterkte der kerkgenootschappen in de Wieringermeer is in principe
door de voor-selectie bepaald.
Dat deze kwestie hier wordt aangeroerd houdt verband met de opmerkingen,
die weleens worden gemaakt, volgens welke het nieuwe land pondspondsgewijze
over de kerkgenootschappen zou worden verdeeld. Eerder werd al
gezegd, dat het uiterst moeilijk is om met de provinciale herkomst rekening
te houden. Deze herkomst en het behoren tot een kerkgenootschap zijn door
de feitelijke situatie in Nederland niet van elkander los te maken. In de inleiding
van dit hoofdstuk werd dan ook gezegd, dat ‘tot op zekere hoogte’ met
de kerkelijke structuur van ons volk rekening wordt gehouden, waarmee dan
niet anders bedoeld wordt, dan dat men juist niet een bepaalde voorkeur voor
bepaalde kerkgenootschappen aan de dag legt. Ook bij de kolonisatie van de
Noordoostpolder is het zo geweest, dat de verdeling van hen, die voor een
bedrijf in aanmerking kwamen of wensten te komen, over de verschillende
kerkgenootschappen, een gegeven was, dat de Directie had te accepteren.
De kolonisatiepolitiek in de Zuiderzeepolders werkt afgezien van de vorming
van gemeenten en de provinciale indeling in elk geval met een hiërarchie
van woonkernen. Opdat nu de sociale opbouw harmonisch zal worden
zal bij de kolonisatie voorrang moeten worden gegeven aan de functioneel
belangrijkste nederzettingen. De ervaringen in de Wieringermeer, waar men
de hoofdplaats Wieringerwerf het laatst tot ontwikkeling heeft gebracht,
187