HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

Sj. Groenman - Kolonisatie op nieuw land
leiden tot een verflauwen of verdwijnen van de belangstelling voor een bedrijf.
Van Friese zijde is in vroeger jaren wel gepleit voor een aaneengesloten
kolonisatiegebied in het Noorden van de Noordoostpolder, aansluitende
bij het ‘Heitelan’. Deze gedachte is daarom al illusoir, omdat de Friese gegadigden
hun oog in de eerste plaats hebben laten vallen op de beste gronden
in het nieuwe land, die juist niet in het Noorden zijn gelegen. Men heeft
hierbij te veel vergeten, dat een kolonisatiepolitiek, die geworteld is in de
voor de Nederlandse samenleving normaal geachte individuele vrijheid, de
candidaat-pachters niet mag beschouwen als naar willekeur verplaatsbare
eenheden. Hier verzetten zich de kolonisten zelf tegen de kolonisatie van
groepen, die in zichzelf volledig kunnen zijn, en prefereren zij de vermenging
met leden van andere groepen.
Er is hiervóór gezegd, dat de vóór-selectie belangrijker is voor de samenstelling
naar provincie van herkomst dan de selectie door de directie van het
nieuwe land. Men kan daaraan toevoegen, dat het ook heel wat hoofdbrekens
zou opleveren om een pondspondsgewijze of volgens een andere formule
vastgestelde toewijzing der bedrijven over de candidaten uit verschillende
provincies te laten harmoniëren met de door hen geuite voorkeur. Deze
moeilijkheid zou nog weer groter worden indien men bovendien rekening
zou moeten houden met de samenstelling naar geloof, waarover aanstonds
meer. Voor een beleidsorgaan voor de kolonisatie, dat zou moeten letten op
een juiste afspiegeling van de samenstelling van het Nederlandse volk naar
allerlei gezichtspunten en bovendien op de voorkeur der gegadigden èn dan
nog op leeftijd, vakbekwaamheid, flinkheid en kapitaalkracht, zijn de moeilijkheden
veel groter dan voor een sociaal onderzoeker, die met het oog op
het onderzoeken van een maatschappelijk verschijnsel, een steekproef samenstelt,
die het gehele volk proportioneel of beheerst disproportioneel representeert.
De laatste is in zijn keuze bepaaldelijk vrijer.
De eerder getrokken conclusie, dat de voor-selectie der kolonisten met betrekking
tot de herkomst naar provincie belangrijker is geweest dan de
eigenlijke selectie van overheidswege, kan hier de sleutel zijn tot het verdere
betoog. Het bleek heel duidelijk, dat de belangstelling in de verschillende
provincies voor de nieuwe gronden niet even sterk was en dat de selectie
door de overheid de verschillen nauwelijks aantastte. Nu is het zo, dat de
onderscheiden kerkgenootschappen in ons land in de ene provincie dikwijls
veel sterker vertegenwoordigd zijn dan in de andere. Een eerste ruwe aan-
186