HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

Sj. Groenman - Kolonisatie op nieuw land
leveranciers, zijn klanten, zijn kennissen. De sociale segregatie kan daardoor
vollediger worden. In een klein dorp daarentegen zijn de leden van verschillende
kerkelijke groeperingen telkens weer op elkander aangewezen. Wie
met Kruijt het accentueren der z.g. zuilenstructuur ongewenst acht zal hierin
ook een argument vinden voor wat kleinere dorpen. Een nieuw bewijs ook
voor de samenhang van planologie en kolonisatiepolitiek.
(…)
De eisen, waaraan de kolonisten in de Zuiderzeepolders. moeten voldoen,
hebben betrekking op vakbekwaamheid der zelfstandige landbouwers (en
uiteraard krachtens de Vestigingswet Kleinbedrijf 1937 van de middenstanders
met winkel of bedrijf), op de kapitaalkracht dezer landbouwers, en verder
op de leeftijd en ook op maatschappelijk gedrag en aanzien. De maximumleeftijd
is voor de toe te laten boeren op 50 jaar gesteld. Uiteraard is dit
een belangrijk gegeven voor de sociale opbouw. Door te letten op de verdeling
naar leeftijd van de candidaat-pachters is verder invloed uit te oefenen
op de structuur der samenleving. Dat ook aandacht geschonken wordt aan de
reputatie der gegadigden, hun activiteit in het verenigingsleven, het ‘nest’
waaruit man en vrouw komen, komt aan het maatschappelijk leven in het
nieuwe land ten goede.
De hier genoemde data, desiderata en postulaten moeten alle bij de bevordering
van de bloei van het maatschappelijk leven in het nieuwe land in rekening
worden gebracht. In vele gevallen heeft dit tevens planologische consequenties.
Er is gesproken van gegadigden. Een gegadigde nu is niet passief, maar
komt met verlangens. De belangstelling van een candidaat-boer gaat uit naar
een bepaalde vorm van bedrijfsvoering, naar een bedrijf van een zekere
grootte en wijze van exploitatie. Die voorkeur is individueel en sociaal
bepaald. Uiteraard is er gezien de variatie in individuele geaardheid en bekwaamheid
al een differentiatie in de belangstelling. Het sociale element in
de voorkeur kan samenhangen met de streek (een veel enger begrip dan de
provincie), waarin een bepaalde vorm van bedrijfsvoering nu eenmaal gangbaar
is en ‘normaal’ wordt gevonden. Het kan ook tot uiting komen doordat
de standing van de ene bedrijfsvoering hoger is dan de andere. Het gevolg nu
van het uiteenlopen der wensen bij de candidaat-pachters voor het nieuwe
land is, dat een politiek, die Friezen bij Friezen, of Zeeuwen bij Zeeuwen
zou willen plaatsen, zeer wel en in veel gevallen zonder enige twijfel zou
185