HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

Sj. Groenman - Kolonisatie op nieuw land
vormende kracht zijn voor het sociale leven. En dan maakt het natuurlijk
groot verschil, of er een aantal individuen komen uit de meest verscheiden
streken of dat er groepen komen uit een beperkt aantal gewesten, die zijn
gesaneerd.
Ter Veen, die zich in zijn artikel over de kolonisatiepolitiek in de Noordoostpolder,
hoewel voorstander van de kunstmatige selectie, stelde op het
‘liberale’ standpunt van de individuele kolonisatie (zoals hij in zijn proefschrift
over de Haarlemmermeer het groepsleven individueel-psychologisch
trachtte te verklaren) heeft de opmerking gemaakt, dat bij individuele kolonisatie
de winst in het nieuwe land groter is dan de verlies op het oude land.
Of er van het oude land hier en daar een flinke boer vertrekt is nauwelijks
merkbaar, terwijl het tezamenstromen dezer flinken. in het nieuwe land een
maatschappelijke constellatie van bizondere aard in het leven roept, waarin
de vooruitstrevendheid wel het meest kenmerkend is. Het is dus de figuur
van de collecte. Ieder geeft wat hij te missen heeft en dus niet zal missen,
terwijl het verzamelde een hoge waarde vertegenwoordigt. Voor vele kolonisaties
gaat dit beeld stellig wel op, ook al is het resultaat stellig niet alleen
het gevolg van het sommeren van individuele eigenschappen en zijn de
kolonisten, zoals in het vierde hoofdstuk werd uiteengezet, soms vooruitstrevend
ondanks hun zelven.
Ter Veen verwerpt in zijn artikel de kolonisatie van groepen. In het bizonder
acht hij het rekening houden met de gewestelijke herkomst der gegadigden
voor een bedrijf in de Zuiderzeepolders ongewenst en onuitvoerbaar. Dat ligt
geheel in de lijn van zijn denken. Het maakt overigens verschil of men met
groepen wil rekening houden op grond van argumenten van billijkheid, opdat
alle delen waaruit ons volk bestaat gelijkelijk de voordelen verwerven
van de landaanwinning, òf dat men zich stellende op het standpunt van het
algemeen belang die groepen wenst te begunstigen, die in de moeilijkste omstandigheden
verkeren. Men kan zich met Ter Veen er tegen verzetten, dat
het Zuiderzeeland of welke andere landaanwinning ook volgens het beginsel
van de verdelende rechtvaardigheid ten goede komt aan Friezen, Zeeuwen,
Brabanders enz, of aan Hervormden, Rooms-Katholieken, Gereformeerden
en leden van andere kerkgenootschappen, of aan socialisten, liberalen, antirevolutionnairen
en aanhangers van andere partijen, terwijl men voorstander
is van het verlichten van de moeilijkheden van bepaalde groepen van kleine
boeren of agrariërs, die door de aanleg van vliegvelden of stadsuitbreiding in
183