HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

30.08.2013 Views

Elma Verhey et al. - Het geheim van Urk Natuurlijk het gaat niet aan om het Urkse calvinisme eigenlijk bijgeloof te noemen. Het is wel zo dat hun hang naar het vreemde, avontuurlijke en wonderlijke zich via de Schotse predikers christelijk heeft vertaald. Er zijn dertien kerken op Urk. Ze hebben elk hun eigen opvatting. Maar, zegt iedereen die we ernaar vragen, ze zijn alle dertien voor alles Urks. Wat is dat? Weer is het antwoord eensluidend: ze hebben een overmatige hang naar het bevindelijke. Leerstelligheid is goed, maar je moet er wel iets moois bij voelen. Pardon: er zijn veertien kerken. Na het overlijden van de voorganger is de Bosjesgemeente gescheurd. Er waren er die vonden dat zijn opvolger de Schotse preken toch niet met het ware timbre voor kon lezen. De zware Lub Post, scriba van de Oud-Gereformeerde Kerk en ex-wethouder van sociale zaken, is de voornaamste theoreticus van het gestrenge wereldbeeld. We zitten aan tafel, Post duikt uit de zak van zijn Urker broek een pakje Javaanse Jongens op. Hij is 70 jaar, godsdienstig zeer belezen, en hij praat met het gemak van iemand die menig gehoor onder verschillende omstandigheden heeft toegesproken. ‘Het individualisme’, legt hij uit, ‘is bij een christelijke bevolking natuurlijk zeer hoog. Het atheïsme heeft Het Hogere niet, maar het theïsme zegt: er is niet alleen de Godheid boven, maar ook de Godheid in de mens. God heeft hem geschapen naar zijn beeld en gelijkenis, dus vanzelf moet je dat in de ander zien. Dus vandaar uit zeg ik: wij als Urker bevolking hebben geen behoefte aan arbeidersorganisaties. De bonden erkennen het individuele niet. Die zeggen: ik zal wel voor je praten, houd jij je mond maar.’ Maar, zeggen wij, op Urk komen toch ook wel conflicten voor tussen werkgever en werknemer? Post: ‘Als die voorkomen, worden ze opgelost in de Kerkeraad. Een schipper moet zijn knecht aanvaarden als een van God geschapen mens met eeuwigheidswaarde. In Genesis staat: wie des mensen bloed vergiet, diens bloed zal vergoten worden. Dus als het de schipper zijn schuld is, en hij moet dopen, 170

Elma Verhey et al. - Het geheim van Urk dan moet hij eerst naar zijn knecht toe om zich met hem te verzoenen. Daarna wordt er gezamenlijk uit Gods woord gelezen.’ De scriba drukt een nat peukje uit in de asbak. ‘nu zult u vragen: wat is de filosofische fout van het communisme.’ Het erkent wel de mens als gemeenschapswezen, en dat is hij ook, maar het ziet daarin niet de individuele factor. Want waar krijgt Rusland mee te maken? Met wat de wetenschap noemt - de filosofie sluit onvoldoende aan bij de praktijk van het leven. Wij kunnen proberen een hond te leren een preek te lezen. Als dat niet lukt is het niet de hond zijn schuld. Ik kan mijn jongen de opdracht geven om zich van het dak te laten vallen. Als hij dat doet, is het gewisselijk een achterlijke jongen. Zo is het communisme. Urk verwerpt dat. Het begrip individu ligt op Urk veel gevulder en waardevoller dan in andere plaatsen.’ Wij zeggen: U heeft een potsierlijke kijk op mensen. Post: ‘Geenszins. De christen gaat ervan uit: de mens heeft wel verstand, maar dat is in verval. Hij wil alleen maar kwaad, en heeft geen verlangen naar het goede. Ik ben nu zeventig, en de calvinistische filosofie dat een mens niet deugt, dat is wel de wetenschap die ik heb. Ik weet: ik ben een zondaar en meer niet. De val is radicaal en voor de Heiligheid Gods onherstelbaar. De mens is slecht en daarop is geen uitzondering. Als je met Hare Majesteit de Koningin omgang zou hebben, zou je zelfs daar de menselijke slechtheid ontmoeten. Er zouden ogenblikken zijn dat je denkt, dat had ik niet gedacht, dat zo’n hoogstaand mens zo zou kunnen draaien. Slechts God is waarachtig de mens is leugenachtig.’ U kent, zeggen wij, het slechte in de mens erg goed. ‘Daarom’, antwoordt Post, ‘zullen wij een overtreder niet uit onze gemeenschap verstoten.’ Wij: Veel vissers, ook uit uw kring, overtreden de bepalingen die door de wettige overheid aan de visserij zijn gesteld. Post lacht: ‘Ik heb vanaf het ogenblik dat ik voor het eerst in zee ging de kost moeten verdienen in strijd met regeringsmaatregelen.’ Wij: En dus in strijd met Romeinen 13: ‘De Machten die er zijn, die zijn van God geordineert.’ Post steekt een nieuw shagje op. ‘In de 80-jarige oorlog konden wij Romeinen 13 niet zo interpreteren dat wij 171

Elma Verhey et al. - Het geheim van Urk<br />

dan moet hij eerst naar zijn knecht toe om zich met hem te verzoenen.<br />

Daarna wordt er gezamenlijk uit Gods woord gelezen.’<br />

De scriba drukt een nat peukje uit in de asbak.<br />

‘nu zult u vragen: wat is de filosofische fout van het communisme.’ Het erkent<br />

wel de mens als gemeenschapswezen, en dat is hij ook, maar het ziet<br />

daarin niet de individuele factor. Want waar krijgt Rusland mee te maken?<br />

Met wat de wetenschap noemt - de filosofie sluit onvoldoende aan bij de<br />

praktijk van het leven.<br />

Wij kunnen proberen een hond te leren een preek te lezen. Als dat niet lukt is<br />

het niet de hond zijn schuld.<br />

Ik kan mijn jongen de opdracht geven om zich van het dak te laten vallen.<br />

Als hij dat doet, is het gewisselijk een achterlijke jongen.<br />

Zo is het communisme. Urk verwerpt dat. Het begrip individu ligt op Urk<br />

veel gevulder en waardevoller dan in andere plaatsen.’<br />

Wij zeggen: U heeft een potsierlijke kijk op mensen.<br />

Post: ‘Geenszins. De christen gaat ervan uit: de mens heeft wel verstand,<br />

maar dat is in verval. Hij wil alleen maar kwaad, en heeft geen verlangen<br />

naar het goede. Ik ben nu zeventig, en de calvinistische filosofie dat een<br />

mens niet deugt, dat is wel de wetenschap die ik heb. Ik weet: ik ben een<br />

zondaar en meer niet. De val is radicaal en voor de Heiligheid Gods onherstelbaar.<br />

De mens is slecht en daarop is geen uitzondering. Als je met Hare<br />

Majesteit de Koningin omgang zou hebben, zou je zelfs daar de menselijke<br />

slechtheid ontmoeten. Er zouden ogenblikken zijn dat je denkt, dat had ik<br />

niet gedacht, dat zo’n hoogstaand mens zo zou kunnen draaien. Slechts God<br />

is waarachtig de mens is leugenachtig.’<br />

U kent, zeggen wij, het slechte in de mens erg goed.<br />

‘Daarom’, antwoordt Post, ‘zullen wij een overtreder niet uit onze gemeenschap<br />

verstoten.’<br />

Wij: Veel vissers, ook uit uw kring, overtreden de bepalingen die door de<br />

wettige overheid aan de visserij zijn gesteld.<br />

Post lacht: ‘Ik heb vanaf het ogenblik dat ik voor het eerst in zee ging de kost<br />

moeten verdienen in strijd met regeringsmaatregelen.’<br />

Wij: En dus in strijd met Romeinen 13: ‘De Machten die er zijn, die zijn van<br />

God geordineert.’<br />

Post steekt een nieuw shagje op.<br />

‘In de 80-jarige oorlog konden wij Romeinen 13 niet zo interpreteren dat wij<br />

171

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!