HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

Elma Verhey et al. - Het geheim van Urk
Natuurlijk het gaat niet aan om het Urkse calvinisme eigenlijk bijgeloof te
noemen. Het is wel zo dat hun hang naar het vreemde, avontuurlijke en
wonderlijke zich via de Schotse predikers christelijk heeft vertaald.
Er zijn dertien kerken op Urk. Ze hebben elk hun eigen opvatting. Maar,
zegt iedereen die we ernaar vragen, ze zijn alle dertien voor alles Urks.
Wat is dat?
Weer is het antwoord eensluidend: ze hebben een overmatige hang naar het
bevindelijke. Leerstelligheid is goed, maar je moet er wel iets moois bij
voelen.
Pardon: er zijn veertien kerken.
Na het overlijden van de voorganger is de Bosjesgemeente gescheurd.
Er waren er die vonden dat zijn opvolger de Schotse preken toch niet met het
ware timbre voor kon lezen.
De zware
Lub Post, scriba van de Oud-Gereformeerde Kerk en ex-wethouder van sociale
zaken, is de voornaamste theoreticus van het gestrenge wereldbeeld.
We zitten aan tafel, Post duikt uit de zak van zijn Urker broek een pakje
Javaanse Jongens op. Hij is 70 jaar, godsdienstig zeer belezen, en hij praat
met het gemak van iemand die menig gehoor onder verschillende omstandigheden
heeft toegesproken.
‘Het individualisme’, legt hij uit, ‘is bij een christelijke bevolking natuurlijk
zeer hoog. Het atheïsme heeft Het Hogere niet, maar het theïsme zegt: er is
niet alleen de Godheid boven, maar ook de Godheid in de mens. God heeft
hem geschapen naar zijn beeld en gelijkenis, dus vanzelf moet je dat in de
ander zien. Dus vandaar uit zeg ik: wij als Urker bevolking hebben geen behoefte
aan arbeidersorganisaties. De bonden erkennen het individuele niet.
Die zeggen: ik zal wel voor je praten, houd jij je mond maar.’
Maar, zeggen wij, op Urk komen toch ook wel conflicten voor tussen werkgever
en werknemer?
Post: ‘Als die voorkomen, worden ze opgelost in de Kerkeraad. Een schipper
moet zijn knecht aanvaarden als een van God geschapen mens met eeuwigheidswaarde.
In Genesis staat: wie des mensen bloed vergiet, diens bloed zal
vergoten worden. Dus als het de schipper zijn schuld is, en hij moet dopen,
170