HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

ISONEVO - Oostelijk West-Friesland
Bij correlatie van dorp en godsdienst is de invloed zelfs zeer sterk: tussen
Wognum en Nibbexwoud (R.K.) enerzijds en Sijbekarspel en Midwoud ligt
een scheidsmuur, tot uitdrukking komend in een zeer gering aantal onderlinge
huwelijken. De oriëntatie van verspreid wonende minderheden is gericht
op naar godsdienst verwante dorpen (kerken, verenigingen). Vooral in
‘frontsituaties’, die ontstaan wanneer de R.K. groep ‘opdringt’ (Hauwert) of
de meerderheid schijnt te zullen verkrijgen (Hem-Venhuizen) worden de
lijnen des onderscheids wel eens scherp getrokken.
Wij herhalen nog eens, dat hierin vaak ook het onderscheid boer-tuinder een
rol speelt. In de groep van grote veeboeren kan men a.h.w. ‘de oude adel’
van West-Friesland zien, die voorheen het gewest beheerst heeft en die zich
thans verdrongen ziet door ‘bouwers’ (zo niet ‘bouwertjes’), een slag lieden,
dat op de knieën ligt te werken en met de handen in de grond graaft, bovendien
weinig land bezit, over weinig kapitaal beschikt en in velerlei opzicht
afwijkt van een sinds geslachten lang gebruikelijke levenswijze (‘geen degelijk
volk’). Daarbij nog vaak van arbeidersafkomst en van ander geloof.
Voor deze groep heeft men weinig achting. In deze schaal neemt de fruitteler
een heel wat betere plaats in (‘rechtop werk’), reden waarom de fruitteelt bij
landgebrek ook wel door boeren of boerenzoons ter hand wordt genomen.
Ook tussen R.K. dorpen bestaan tegenstellingen. Daarvan liggen de oorzaken
echter geheel anders. Lutjebroek (gemeente Grootebroek) wenst ten opzichte
van Grootebroek een zelfstandige rol te spelen, hetgeen moeilijkheden
schept bij samenwerking op gemeentelijk niveau (dorpshuis). Deze rivaliteit
(binnen gemeenteverband) ten opzichte van het hoofddorp is weliswaar niet
zeldzaam, maar het verbaast de uiterlijke waarnemer, omdat hij met geen
mogelijkheid kan zeggen, waar Lutjebroek ophoudt en Grootebroek begint.
Nu blijkt echter de parochiële indeling belangrijk; bovendien was Lutjebroek
vroeger een zelfstandige gemeente en voelt zich als kleiner dorp in een
‘bedreigde’ positie.
Tussen Grootebroek en Bovenkarspel bestaat eveneens een zekere tegenstelling.
De bevolking van laatste gemeente is voor ongeveer de helft van elders
afkomstig, telt een aantal aanzienlijke bollenkwekers en daarmede iets grotere
sociale verschillen. Het is iets ‘deftiger’ in tegenstelling tot Grootebroek,
dat wat ‘ruwer’ is en meer arbeiders telt. Plaatselijke waarnemers
constateerden zelfs een verschil in dialect.
17