HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

H.Tj. Piebenga - Urk
heele beweging verloopen. Den goedgehumeurden, vaak eenigszins luchthartigen
Urker past dan ook een hardnekkig volgehouden strijd slecht.
Verreweg de meeste Urkers zijn spraakzaam en gemakkelijk in den omgang
en ze maken een vlotten, natuurlijken indruk.
De properheid op het eigen lichaam laat echter inderdaad wel eens te wenschen
over en ook de algemeene zindelijkheid treedt hier niet zoo op den
voorgrond als b.v. in Friesland en Noord-Holland.
Een beschrijving van den Urker volksaard, die den zeer eigenaardigen godsdienstzin,
die den Urker kenmerkt, zou veronachtzamen, ware uiterst onvolledig.
Immers niet alleen het geheele uiterlijke leven op dit in groote meerderheid
Gereformeerde eiland wordt door den godsdienst beheerscht, maar
ook op het innerlijk leven van velen heeft deze zijn stempel gezet. Hoewel
verschillende kerken en verschillende richtingen ook op dit eiland voorkomen,
tegenover andersdenkenden is de Urker zeer verdraagzaam. Er heerscht
niet die animositeit die men elders wel tusschen Gereformeerden en Nederlandsch
Hervormden vindt en zelfs de Christelijk-Gereformeerden
veroordeelen de leer en de opvattingen hunner broeders niet zoo fanatiek als
wel aan den vasten wal geschiedt.
De sterke emotionaliteit der Urkers brengt met zich mede, dat het grootste
gedeelte der eilandbewoners de z.g. bevindelijke richting is toegedaan. In de
prediking wordt sterk de nadruk gelegd op de nietswaardigheid ook van
menschelijke deugd en braafheid en het stuk der ellende wordt breed uitgemeten,
daar hier de menschelijke ervaring op den weg ter zaligheid ook het
grootst is. En eerst wanneer de gansche gemeente zucht onder de verdoemelijkheid
des menschen wordt de alleenzaligmakende genade van Jezus
Christus verkondigd. Schuchter staan velen hunner tegenover het Heilig
Avondmaal, zij zijn bevreesd zich een oordeel te eten. Ook in de week komen
zij dikwijls samen ter bespreking van allerlei theologische vraagstukken
of bijbelteksten. Geschiedt dit in den huiselijken kring, dan wordt dit wel
‘kroozen’ genoemd; daarbij kunnen natuurlijk ook andere onderwerpen ter
sprake komen, maar in deze kringen is er uiterst weinig belangstelling voor
het leven dezer wereld.
Een andere groep, kleiner in aantal, omvat wat men de verstandsmenschen
zou kunnen noemen. Ook zij houden wel vast aan een zuivere orthodoxe
dogmatiek, maar in de prediking hechten zij er meer aan, dat een ieder het
zijne gegeven wordt; zij weten meer van geven en nemen. Tot hen behooren
160