HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

P.J. Meertens - Urk
denheid erkend worden als vaders en moeders in Israël.
De voedingsbodem van dit geloof is voor den Urker de Bijbel. De Urker is
zeer Bijbelvast, hij kent de Schrift als geen ander boek, en hij is hem een
troost in leven en sterven. Alie van Wijhe-Smeding geeft enkele voorbeelden
van den Bijbelschen trant, waarin de Urkers spreken. Tegen een vreemdeling
zeggen zij: ‘Kom toch ’s gauw naôr het gezêgende land...’. Een man, die een
goede teelt achter den rug had, zei: ‘We hebb’n ’t vett’n der ramm’n’. Zijn
innig geliefd eiland noemt hij een land ‘overvloeiend van melk en honig’, en
van zijn vrouw zegt hij met Salomo: ‘Haôre waôrdij is verre bov’n de robijn’n.
Het hart haôrs mans vertrouwt op haôr, zoodat hem geen goed zal
ontbreken’.
Natuurlijk vindt men op Urk ook de onvermijdelijke schaduwzijden van dezen
karaktertrek. Waar geloof is, treedt het schijngeloof in zijn voetspoor;
waar kerkschheid is, is sectarisme, en ook het bijgeloof is onder deze visschers
geen zeldzaam verschijnsel. Velen leven meer naar de letter dan naar
den geest van den Bijbel. Voor het oog der wereld zullen zij de Wet en de
geboden stipt nakomen, maar in al hetgeen aan de waarneming van menschen
ontsnapt nemen zij het minder nauw, en soms wel heel erg wijd. Een
gemakkelijk te controleeren gebod als dat van de Zondagsheiliging wordt op
Urk niet of nauwelijks overtreden. Vóór middernacht verlaat de visscher de
haven niet en geen vreemdeling is op den dag des Heeren welkom op het
eiland. In het kerkbezoek en in ’t algemeen in de uitoefening van de uiterlijke
godsdienstplichten is hij getrouw. Alle Urkers behooren tot de Nederduitsch-Hervormde,
de Gereformeerde of de Christelijk Gereformeerde kerken,
en wanneer bij de volkstelling een enkele ingezetene opgeeft, tot geen
kerkelijk genootschap te behooren, kan men er van overtuigd zijn dat men
met een vreemdeling heeft te doen, die zich slechts tijdelijk op het eiland
heeft gevestigd.
Uit het feit, dat onder een zoo betrekkelijk kleine en zeer homogene bevolking
drie kerkgenootschappen recht van bestaan bezitten, blijkt al dat het
sectarisme ook op Urk wortel heeft geschoten, al heeft de overgroote meerderheid
der bevolking haar homogeniteit in kerkelijk opzicht gehandhaafd.
85,82% der bevolking behoort tot de Gereformeerde kerken, 4,3% tot de
Christelijk Gereformeerde kerk, de rest tot de Hervormde gemeente. De
laatstgenoemde bestaat in hoofdzaak uit immigranten; slechts enkele geboren
Urker visschers zijn bij de Afscheiding de oude kerk trouw gebleven.
152