HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

P.J. Meertens (red.)
Urk : land en volk
Zutphen : De Walburg Pers, 1990 (Oorspr. Uitg.: 1942)
(Flevo profiel : facsimile / Sociaal Historisch Centrum voor Flevoland)
p. 233-236
28. Urk - beeld van een volkskarakter
P.J. Meertens - Urk
1. Naar gegevens uit de litteratuur / P. J. Meertens
Geen opgave is moeilijker en tegelijk ondankbaarder dan een karakterschets
te geven van een bevolkingsgroep, waarvoor de wetenschappelijke gegevens
ten eenenmale ontbreken. Men is dientengevolge gedwongen op persoonlijke
en dus subjectieve indrukken af te gaan, waarbij het gevaar van over- en
onderschatting onvermijdelijk blijft. De korte karakteristiek van de bevolking
van Urk, die we hier laten volgen, berust behalve op de persoonlijke
indrukken gedurende een verblijf van slechts enkele weken op het eiland op
de gegevens van Harting, Allan, Thomas, Van der Ven en Alie van Wijhe-
Smeding, die allen min of meer uitvoerig en op grond van eigen aanschouwing
over den volksaard der Urkers hebben geschreven.
De meest in het oog vallende karaktertrek van deze visschers is hun godsdienstzin.
Van nature zijn zij daartoe gepraedisponeerd. Het leven temidden
van een element dat zoo onbetrouwbaar en onberekenbaar is als de zee moet
wel leiden tot een onwankelbaar geloof in een hoogere macht, waarvan de
mensch zich afhankelijk weet en die hem steeds weer redt uit gevaren. Dr.
A. Kuyper heeft er op gewezen dat geen bevolkingsgroep beter het leerstuk
van Gods vrijmachtige genade kon verstaan dan die der visschers, die ploegen
noch zaaien, maar hun netten slechts uitwerpen op het water. Allen die
over de Urkers hebben geschreven beginnen dan ook met hun opmerkelijken
godsdienstzin te noemen, dien ze overigens, zooals al uit het voorafgaande
blijkt, met de inwoners van andere visscherseilanden en -plaatsen gemeen
hebben. Men vindt onder de Urker visschers en hun vrouwen verscheidene
waarachtig vromen, die leven uit het geloof en van wie een wonderlijke geloofskracht
uitgaat. Elke generatie brengt opnieuw deze stoere gestalten
voort, die het ferment van dit volk zijn en die in al hun eenvoud en beschei-
151