HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

EIM - (…)middenstand in de Jordaan(…)
132
leg zou ze hiervan geld kunnen overhouden, maar er moet integendeel
geld bij. Haar waren koopt ze steeds in kleine winkeltjes en
rekent het bedrag nooit na. Evenmin let ze er wezenlijk op, hoeveel
geld ze terugkrijgt. Zo nu en dan komt er een vrouw bij haar, bij wie
ze allerlei goederen koopt, die ze niet nodig heeft (b.v. verzilverde
lepels en vorken van het merk: Hotel Victoria; een nieuwe strijkbout,
voor half geld, ze heeft er zelf al een, maar haar getrouwde dochter
kan deze misschien wel gebruiken; een elektries teelichtje, ook dit
bezit ze al en gebruikt ze nooit, maar ’t was te goedkoop, ze mocht
het niet laten lopen en ’t was wel ’n mooi pronkstukkie voor de kamer,
die toch al overvol is). ’s Morgens krijgen de vogeltjes een half
witte brood, aan elke kollekte en iedere bedelaar geeft ze. Van iedere
koopman aan de deur koopt ze iets. Steeds is er overdadig veel snoeperij
bij de tee en de koffie, ’s avonds worden nog vaak ekstra taartjes
of snoeperij gekocht. Met Sinterklaas worden nuttige voorwerpen
met blijvende waarde veel minder gekocht, dan dit in andere kringen
’t geval is. Sedert ’n half jaar is één van de ruiten in de keuken stuk,
vlak bij ’t gasstel. Als de wind erop staat, willen de aardappels maar
niet gaar worden. Nu met het kouder worden, zegt tante Koos: ‘We
zullen er toch eens een ruit in laten zetten.’ Neen, economies overleg
ligt tante Koos verre. (Vijftig dagen in een Jordaans kosthuis, H.
Dijkhuis, Amsterdam, 1939, pag. 39-41)
De indruk werd verkregen, dat het hier niet om een op zichzelf staand geval
gaat.
Met dit slechte financiële beheer gaat veelal gepaard een neiging de behoeften
van het heden te overschatten. Het agio dat geld in het heden doet ten opzichte
van geld in de toekomst, maakt, dat men al gauw bereid is heel wat rente te
betalen om maar een bedragje te kunnen lenen. Het behoeft geen betoog, dat
woekerpraktijken - waarvan sterke staaltjes zijn bekend geworden - in de Jordaan
welig tierden en wellicht nog voorkomen. Uit het voorgaande valt derhalve
af te leiden, dat wat de Jordaners betreft in het algemeen niet kan worden
gesproken van een ‘rationeel consumenten-gedrag’.