HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

EIM - (…)middenstand in de Jordaan(…)
bevolking - zeer intense gemeenschapsleven. De echte Jordaners toch vormen
als het ware een grote familie, hetgeen onder andere tot uiting komt, doordat
iedereen er als Oom of Tante wordt aangesproken. Deze nauwe betrekkingen
brengen een grote hulpvaardigheid over en weer met zich. De uitroep in een of
ander toneelstuk: ‘In de Jordaan is nog nooit iemand van honger omgekomen’ -
duidend op de onderlinge steun - oogstte grote bijval. Naast goede kanten heeft
dit grote gemeenschapsgevoel evenwel ook zijn kwade zijden. De vele en
bloeiende viscolleges, klaverjasclubs en dergelijke - ook gemeenschapsuitingen!
- brengen de mannen meer in de kroeg dan wel wenselijk is. Ook zullen de
buurvrouwenconversaties meer tijd vergen, dan met het oog op de huishoudelijke
plichten verantwoord kan zijn. En al is op dit gebied de laatste tijden veel
veranderd: beslotenheid, bezinning en rust zal de Jordaner in zijn directe omgeving
niet licht vinden. Familiegebeurtenissen als bruiloften en dergelijke blijven
niet beperkt tot de huiselijke kring, doch dijen uit tot ware buurtfeesten.
Uiteraard zijn hieraan niet geringe kosten verbonden.
Met deze festiviteiten is reeds aangestipt een tweede belangrijk element van de
Jordaner: zijn grote levenslust. De moeilijke omstandigheden hebben hem niet
terneer gedrukt, integendeel! Waar elders in het land kwam het - nog tot kort
voor de laatste oorlog - voor, dat de mannen na een zware werkweek er nog
idee in hadden de glad geschoren hals te laten bewerken met een Spaans riet,
omdat... zo’n dikke rode nek voor de vrouwen met hun zijden bloese en zwierende
baaien rokken het summum van mannelijk schoon was. Waar elders ook
werd door jong en oud uit de buurt op zondagmorgen meegedaan aan gemeenschappelijke
straatspelletjes. Pret en humor - gebracht in het markante buurtdialect
- komen bij de geringste aanleiding, ook in verkoopkreet, schimpscheut en
gesprek spontaan en uitbundig naar voren, ja zo zelfs, dat vermaak een ‘exportartikel’
ging worden, getuige de oprichting van Jordaancabarets in enkele steden.
De faam van figuren als Louis en Henriëtte Davids en de recente successen
van Johnnie Jordaan c.s. moeten in dit verband eveneens worden genoemd.
En wat er veranderd moge zijn, ook heden ten dage nog kan men meemaken,
dat ateliermeisjes en fabrieksjongens in het middaguur aan het dansen zijn voor
een grammofoonwinkel waar wat plaatjes worden gedraaid.
Last not least de Jordaner als mens: wat daarvan te zeggen? Uiteraard is het een
hachelijke zaak een algemene indruk te geven van zulk een persoonlijke aangelegenheid.
Men zal echter de gemiddelde Jordaner geen onrecht doen als
men hem typeert als ‘de blanke pit in de ruwe bolster’. De marechaussees -
130