HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

H. Dijkhuis - Vijftig dagen in een Jordaans kosthuis
trokken ze, als zovele Jordaners, naar plan West, waar ze in de Hudson- en later
in de Baffinstraat woonden. Hier hield tante Koos een snoepwinkeltje en verloor
ze haar eerste man. Daarna trok ze met de kinders naar de Haarlemmerstraat,
dus weer vlak bij de Jordaan. Dat geschiedde voor 4 jaar. Hier kwam
ome Barend bij hen in de kost, een weduwnaar, timmermansknecht van beroep,
maar werkloos (semi permanent) door z’n hoge leeftijd; 67 jaar. Hij was spaarzaam
geweest en bezat een aardig duitje. Ze trouwden nu samen en met zijn
geld werd door tante Koos het kosthuis op de Palmgracht overgenomen.
Ome Barend is een forse, gezette man, met kaal hoofd en grijs haar. Hij heeft
met z’n pientere, kleine oogjes wel iets van Emil Jannings. Ome Barend heeft
in de eerste 30 jaar van zijn leven door zowat heel Nederland gezworven. Eerst
met z’n vader mee. Later werd hij zelf timmerman. Overal waar een groot werk
onderhanden was, was hij te vinden. Daarna trouwde hij en kwam in Amsterdam
wonen. Hij is ongeveer 35 jaar getrouwd geweest. Het huwelik bleef kinderloos.
Z’n vrouw hield ’n kafé en hij bleef in de bouwbedrijven. (Zoiets komt
vaak voor in de Jordaan, dat flinke vrouwen van arbeiders een winkeltje of kafé
houden.) Na de dood van z’n vrouw zwierf hij door verschillende kosthuizen en
kwam voor 3 jaar bij tante Koos terecht, met wie hij ’t huwelik inging.
Keessie is de enige zoon, die nog thuis is. Een kleine, magere, gauw opvliegende,
pientere straatjongen. 17 jaar oud. Z’n hele leven op 4 jaar na, bracht hij in
de Jordaan door en kon het er best vinden. Zoals de meeste jongens hier, is hij
z’n werkloopbaan als fietsenjongen begonnen. Met z’n 15de jaar werd hij leerling
masjiene-houtbewerker in een loonzagerijtje op de Bloemgracht, waar hij
nu nog is. Leentje is de enige dochter thuis. 15 jaar. ’n Klein, vlug, vrolijk ding.
Geestelik en fisiek vroeg rijp. Ze heeft al half offisiële verkering, iets waar
Kees nog niet aan toe is. ’s Morgens is ze in een dienstje. ’s Middags en
’s avonds helpt ze moeder thuis. Op lakschoentjes, met hoge hakken en zijden
kousen. Ze is vaak uitbundig vrolik en zingt steeds de nieuwste Amerikaanse
en Duitse schlagers, zuiver van wijs, met een grappig verhaspeld Engels.
Kees en Leentje hebben als kind, wegens zwakte, vaak lange tijd in vakansiekolonies
doorgebracht. Een overgang tot de kostgangers vormt Japie, stoker op
een vrachtboot naar Engeland, die steeds in de 14 dagen 3 dagen naar huis
komt. 25 jaar. Van z’n 15de jaar af vaart hij. Als leerling-matroos bij de marine
werd hij in Indië om de een of andere reden, waarom is mij onbekend, ontslagen.
Sedertdien heeft hij op alle zeeën gezwalkt en nu de laatste jaren op genoemde
dienst naar Engeland. Hij is een voogdijkind en als zodanig ter opvoe-
127