HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

H. Dijkhuis - Vijftig dagen in een Jordaans kosthuis
H. Dijkhuis (1939)
Vijftig dagen in een Jordaans kosthuis
In: Frank Bovenkerk en Lodewijk Brunt - De Rafelrand van Amsterdam :
Jordaners, pinda-chinezen, ateliermeisjes en venters in de jaren dertig
Amsterdam (etc.) : Boom, 1977
p. 45-48
24. Vijftig dagen in een Jordaans kosthuis
De bewoners
(Het is nu tijd geworden om de bewoners van het kosthuis in te leiden.)
Vooreerst tante Koos. Iedere bekende in de Jordaan wordt bij z’n voor- plus
bijnaam of beroepsnaam genoemd. Zijn ze wat ouder, dan wordt er oom en
tante voorgezet. Zijn ze eerbiedwaardig en zeer oud dan worden ze wel eens
vader en moeder genoemd.
Tante Koos is een gezette vrouw, vooral haar rug bij de schouders is vet uitgegroeid,
waardoor ze hoog in de schouders komt te zitten en het hoofd naar
voren geschoven lijkt. Door de week loopt ze altijd in kleren, die als ’n zak om
haar lichaam hangen. Alles bedekt door de reeds vermelde linnen huishoudjas.
Zondags loopt ze in stemmig zwart. 55 jaar oud. Ze is 33 jaar getrouwd geweest
met haar eerste man, met wie ze op 18 jarige leeftijd huwde. Ze heeft elf
kinderen het leven geschonken, vier zijn er gestorven, ’t lijkt me, naar de
beschrijving, aan tuberkulose. Vier zijn er getrouwd. Deze komen met hun
gezin vaak op bezoek. Ze wonen allen buiten de Jordaan in het oude gedeelte
van plan West. Marie, een dochter, ligt in ’t Sanatorium voor longlijders in
Hoog-Laren. Twee kinderen zijn nog thuis. Tante Koos heeft van haar 8ste tot
11de jaar op school gegaan. Toen ging ze in een dienst voor dag en nacht. Haar
man was bij zijn leven bakkersknecht, tante Koos liep voor bijverdienste voor
’t grote gezin met kranten en later werd ze werkster. Ze waren een echt voorbeeld
van stadsnomaden. Amsterdammers van origine trokken ze naar Haarlem
en den Helder, konden hier echter niet aarden en trokken weer naar Amsterdam
en woonden in de buurt van de Nieuwendijk. Daarna hield de armoede, die het
grote gezin van jonge kinderen meebracht, hen 11 jaar vast op een éénkamerwoning
in de Goudsbloemstraat. Haar kinderen hebben dus een groot deel van
de jeugd hier doorgebracht. Toen de oudste kinderen begonnen te verdienen,
126