HET VERLOREN PARADIJS - Maatschappijwetenschappen

F. van Heek - (…)Enschede
eeniging ‘Ziekenzorg’ toonen een hoog percentage rationalisatie-gevallen bij
de onderzochte zenuwpatiënten aan, vooral onder de ouderen. In het bijzonder
zou hier moeten worden nagegaan, of deze toename slechts een overgangsphase
beteekent, of dat het arbeidstempo blijvend in te hooge mate is
opgevoerd.
Niet altijd blijft het arbeidersgezin eensgezind onder de moeilijke crisisomstandigheden.
Dikwijls ontstaan daar bittere tegenstellingen tusschen de
werkende en werklooze leden, wanneer den laatsten een parasiteeren op de
familiekas verweten wordt. Bijzonder pijnlijk kan de gezinsverhouding worden,
wanneer de werklooze vader door zijn minderjarige kinderen, die hij
behoort op te voeden, onderhouden wordt. Dit percentage werklooze ouderen
is relatief zeer groot, vermoedelijk hoofdzakelijk ten gevolge van het
opgevoerde arbeidstempo en de Drentsche immigratie. Doch niet gelijk v. d.
Waerden voor de Twentsche textielindustrie vermoedt, omdat ten gevolge
van de rationalisatie het percentage onvolwassen arbeidskrachten zou
toenemen. Want het percentage onvolwassen textiel-arbeidskrachten is van
1930 tot 1937 in de Enschedesche en Lonneker textielbedrijven eerder gedaald
dan gestegen daar de jongeren meer dan vroeger, hun beroep buiten
het textielbedrijf zoeken.
Groeien de jongeren op, dan valt het hun, gesteld dat zij werk hebben, zeer
moeilijk in de fabrieken als volleerd arbeider een inkomen te verdienen,
waarop zij met eenig vertrouwen op de toekomst kunnen huwen. Het gedurende
eenige jaren dalende huwelijkscijfer en de klachten bij geestelijken en
zenuwartsen omtrent lang gerekte verlovingen toonen hier weder een der
betreurenswaardige sociale gevolgen van de crisis.
Al hebben de sociaal-economische gevolgen van de crisis het gezinsleven
der Enschedesche arbeiders geschokt, zoo doen zich in het arbeidersgezin
toch weinig ernstige ontbindingsverschijnselen op groote schaal voor. Daar
het aantal echtscheidingen hier een onzekere indicatie is, kunnen wij in dit
verband beter de cijfers beschouwen, waarin zich de zorg van de ouders voor
hun kinderen gedeeltelijk weerspiegelt. Hierbij valt op, dat het aantal ontheffingen
en ontzettingen uit de ouderlijke macht in Enschede en Lonneker gedurende
de crisis geen stijging van eenige beteekenis vertoont. De kinderverwaarloozing
door de ouders is volgens het oordeel van deskundigen niet
toegenomen.
Wat de jeugdcriminaliteit betreft, hebben zich vooral in de eerste jaren van
109