Download als pdf-bestand - Maatschappijwetenschappen ...

plichte aanbesteding van hun vervoersgebied eerst in 2006
aan de orde, terwijl de concessies voor alle overige vervoersgebieden
voor minimaal 35% reeds in 2003 moeten
zijn aanbesteed. Dit proces van aanbesteding in het streekvervoer
en de niet-gvb-steden is momenteel in volle gang.
De reden van het uitstel voor de gemeentelijke vervoerbedrijven
is dat het ministerie van Verkeer & Waterstaat hen
de tijd wil bieden om extern te verzelfstandigen. 10
Hoewel de WPV niet expliciet verplicht tot verzelfstandiging,
worden gemeentelijke vervoerbedrijven hier wel
min of meer toe gedwongen. Ook in de memorie van
toelichting bij de wet komt verzelfstandiging meerdere
malen aan de orde. Hierin zijn onder meer de volgende
voordelen van overwegingen voor verzelfstandiging verondersteld:
- Verzelfstandiging versterkt de concurrentiekracht van het
bedrijf;
- Alleen de verhouding tussen kwaliteit en prijs van
het product dient uitgangspunt te zijn bij de beslissing
omtrent concessieverlening;
- De financiële risico’s voor de overheid zijn beter beheersbaar;
- Er ontstaan minder afgeschermde en meer op innovatie
en vernieuwing georiënteerde bedrijven.
Voor het GVB heeft de WPV al de nodige veranderingen
met zich meegebracht. Zo heeft het bedrijf per 1
januari van dit jaar de concessie verkregen voor het ten
uitvoer brengen van het openbaar vervoer in de gemeente
Amsterdam. Deze concessie is onderhands gegund tot
en met 2005 en omvat het integrale openbaar vervoer
(bus, tram en metro) alsook de veervoorzieningen en het
9
beheer en onderhoud van de railinfrastructuur. Hieraan
ligt een contractrelatie ten grondslag op basis van een
door de gemeente uitgewerkt programma van eisen, waarmee
afspraken zijn gemaakt over het voorzieningenniveau
en de tarieven die de gemeente als opdrachtgever aan het
GVB voor verleende diensten moet betalen.
Echt spannend wordt het wanneer het in 2005 inderdaad
tot aanbesteding van de concessie Amsterdam komt. Het
GVB moet het dan opnemen tegen andere vervoerders,
uit binnen- en buitenland. Als het dan niet in staat is
marktconform te opereren – dat wil zeggen een adequate
dienstverlening tegen scherpe prijzen te bieden – zal het
voor het bedrijf einde oefening zijn.
Of de aanbesteding in 2005 echt verplicht wordt, blijkt
pas na een tussentijdse evaluatie van de WPV in 2004. De
tot dan toe opgedane ervaringen zullen bij deze beoordeling
een belangrijke rol spelen. Daarnaast is van belang
dat in het Europese Parlement de aanbestedingsplicht
voor grote steden ter discussie staat. 11 Het standpunt
van de Europese Commissie is dat het de lidstaten vrij
moet blijven staan om aanbesteding verplicht te stellen,
ook voor grootstedelijke netwerken. Hiermee kan de met
de WPV beoogde marktwerking intact blijven. 12 Los van
deze discussie kan worden vastgesteld dat naar aanleiding
van de WPV in het Nederlandse openbaar vervoer een
nieuwe dynamiek is ontstaan, waarbij aanbestedingen,
fusies en overnames, verzelfstandigingen en privatiseringen
en toetreding van buitenlandse partijen aan de orde
van de dag zijn.